«لسان» به صیغه مفرد و «ألسنه» به صیغه جمع، در مجموع 25 بار در آیات قرآن کریم تکرار شده‌اند.

«لسان» هم به صورت مذکر و هم مؤنث در زبان عربی کاربرد دارد، ولى در قرآن تنها به صورت مذکر آمده است.[1]

«لِسان» در دانش لغت می‌تواند دارای معانی متعددی باشد، از جمله:

1. زبان مادی و یا همان عضو مخصوص سخن گفتن:

«أَ لَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَیْنَیْنِ. وَ لِساناً وَ شَفَتَیْنِ»؛ آیا براى انسان، دو چشم و یک زبان و دو لب قرار ندادیم؟

«وَ لا تُحَرِّکْ بِهِ لِسانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ‏»؛ با شتاب، زبان به خواندن قرآن حرکت مده.

«یَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِمْ ما لَیْسَ فِی قُلُوبِهِمْ»؛ به زبان‌هایشان چیزى می‌گویند که در دل‌هایشان نیست.

2. گویش و زبان اقوام و گروه‌ها:

«وَ مِنْ آیاتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَ أَلْوانِکُمْ...»؛ یکى از نشانه‌های پروردگار، آفرینش آسمان‌ها و زمین و نیز گوناگونی زبان‌ها و رنگ‌های شما است.

«وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ»؛ ما هیچ پیامبرى را نفرستادیم مگر آن‌که به زبان قومش براى آنها سخن بگوید.

3. نیروى بیان:

مانند «ذو لسان» که به معنای «سخنور» است.

4. کنایه از نماینده یک گروه و جمعیت:

مانند «رأیت لسان القوم»؛ یعنی فردی که از طرف گروهی سخن می‌گفت را دیدم.

5. یاد و یادبود:

«وَ اجْعَلْ لی‏ لِسانَ صِدْقٍ فِی الْآخِرینَ»،[2] و برایم یاد و نام نیکی در میان آیندگان قرار ده.

6. خبر و گزارش مثبت یا منفی:

«جاءنی لسان فلان أی مدحه و ذمه». زبان فلانی آمد یعنی سخنی از ستایش و یا نکوهش او شنیدم.[3]

و ...

همان‌گونه که مشاهده نمودید، برخی از معانی لغوی واژه «لسان» را می‌توان در قرآن کریم نیز مشاهده کرد. [4]

[1]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج 2، ص 355، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ نهم، 1386ش.

[2]. ر. ک: «معنای «لسان صدق» در قرآن».

[3]. ر. ک: طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏6، ص 797، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.

[4]. به عنوان نمونه، ر.ک: قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج ‏6، ص 188، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، 1371ش.