جستجوی پیشرفته
بازدید
28421
آخرین بروزرسانی: 1390/02/01
 
کد سایت fa13409 کد بایگانی 13643 نمایه عصمت پیامبر و سازش با مشرکان
طبقه بندی موضوعی تفسیر|وحی، نبوت و عصمت|عصمت
اصطلاحات عصمت
گروه بندی اصطلاحات سرفصل‌های قرآنی
خلاصه پرسش
منظور از آیات شریفه 73 و 74 اسراء چیست؟
پرسش
منظور از آیه شریفه زیر چیست و خطاب به چه کسی نازل شده است؟ آیا این آیه ها معنای عصمت را عوض نمی کنند؟ "وَإِن کَادُواْ لَیَفْتِنُونَکَ عَنِ الَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ لِتفْتَرِیَ عَلَیْنَا غَیْرَهُ وَإِذًا لاَّتَّخَذُوکَ خَلِیلًا* وَلَوْلاَ أَن ثَبَّتْنَاکَ لَقَدْ کِدتَّ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئًا قَلِیلًا".
پاسخ اجمالی

درباره آیات 73 تا 75 سوره اسراء شأن نزول های متعددی رسیده است که همه آنها تقریباً در یک معنا مشترک اند و آن این است که پیامبر (ص) به دلیل جذب عده ای از مشرکان، و یا از روی محبت و نرم خویی در مقابل مخالفان، در صدد بود تا نسبت به دین آنان مقداری تسامح کند، در این آیات علاوه بر تأکید به پشتیبانی پیامبر از سوی خداوند، به یکی از اصول تبلیغی اسلام، اشاره شده است و آن این که به خاطر جذب مخالفان و مشرکان، مسلمانان و حکومت اسلامی نباید از هر راه و وسیله ای وارد شوند.

پاسخ تفصیلی

درباره آیات 73 تا 75سوره اسراء شأن نزول های متعددی رسیده است که همه آنها تقریباً در یک معنا مشترک اند و آن معنا این است که پیامبر (ص) به دلیل جذب عده ای از مشرکان، و یا از روی محبت و نرم خویی در مقابل مخالفان، در صدد بود تا نسبت به دین آنان مقداری تسامح کند، آیه در خطاب به پیامبر (ص) و در واقع در خطاب به همه مسلمانان هشدار می دهد که هرگز به فکر چنین تغییر رفتارهایی با کافران و مشرکان نباشید. خداوند در این آیات می فرماید: «و چیزى نمانده بود که تو را از آنچه به سوى تو وحى کرده‏ایم گمراه کنند تا غیر از آن را بر ما ببندى و در آن صورت تو را به دوستى خود بگیرند، و اگر تو را استوار نمى‏داشتیم قطعا نزدیک بود کمى به سوى آنان متمایل شوى».

در شأن نزول این آیه چنین آمده است:

1. حدیثى است که ابن مردویه و ابن ابى حاتم- از طریق ابن اسحاق از محمد بن ابى محمد، از عکرمه، یا سعید بن جبیر، از ابن عباس- در کتاب هاى خود آورده‏اند مبنى بر این که ابن عباس مى‏گفت: امیة بن خلف و ابو جهل بن هشام و مردانی از قریش به راه افتادند و نزد رسول خدا (ص) آمدند و گفتند: اى محمد، بیا- ولو با سر انگشت خود- آلهه و بت هاى ما را لمس کن- قسم به پایمردى تو! در این کار- با تو وارد دین و آئین تو مى‏گردیم، در آن حال نرمش و گرایشى در قلب آن حضرت نسبت به درخواست آنان پدید آمد. به دنبال پدید آمدن این حالت بود که آیات زیر نازل شد.[1]

2. ابن مردویه از طریق عوفى، از ابن عباس روایتى در کتاب خود آورده که بنى ثقیف به نبى اکرم (ص) گفتند: یک سال براى ما مهلت بگذار تا هدیه‏هائى که نثار بتان مى‏گردد برسد. وقتى آن هدایائى را- که براى این بتها مى‏آورند- دریافت کردیم آنها را به تملک خود درآورده و در اختیار خویش قرار خواهیم داد، آن گاه اسلام مى‏آوریم، رسول اکرم (ص) نزدیک بود خواسته آنان را اجابت کند که این آیات نازل شد.[2]

3. روایتى که در تفسیر عیاشى از ابى یعقوب از امام صادق (ع) در تفسیر آیه آمده که فرمود: وقتى روز فتح مکه فرا رسید رسول خدا (ص) بتهایى را از مسجد بیرون ریخت که یکى از آنها بت بالاى مروه بود، قریش پیغام دادند که آن بت را نشکند، رسول خدا (ص) که بسیار با حیا و نرم‏خو بود زمانى دچار شرم و حیا شد ولی بعداً دستور داد که آن بت را نیز بشکنند.[3]

اکنون در مقام سنجش صحت و داوری بین شأن نزول این چند آیه نیستیم. در این آیات به یکی از اصول تبلیغی اسلام اشاره شده است و آن این که به خاطر جذب مخالفان و مشرکان، مسلمانان و حکومت اسلامی نباید از هر راه و وسیله ای وارد شد.

خداوند در این آیات بیان می کند که چگونه پیامبر (ص) را با نیروی عصمت حفظ می کند، الفاظی که در این آیات به کار رفته است، نه تنها نافی عصمت نیست، بلکه به طرز شگفت آوری، عصمت پیامبر (ص) را ثابت می کند. خداوند در این آیه می فرماید: «وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا»[4]، علامه طباطبایی در تفسیر این آیه چنین می فرماید: « "تثبیت" در اینجا به طورى که از سیاق برمى‏آید به معناى عصمت و حفظ الهى است و اگر جواب "لولا" را خود "رکون" قرار نداده و نفرمود" ترکن" بلکه نزدیک شدن به رکون را جواب لولا قرار داده، و فرمود:" لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ" براى این بود که با در نظر داشتن اینکه "رکون" به معناى کمترین میل است، دلالت کند بر اینکه رسول خدا (ص) میل به کفار که نکرد، بلکه نزدیک به میل هم نشد، و اینکه فرمود" الیهم" و رکون را به مشرکین نسبت دادند و اجابت خواسته‏هاى آنان، این معنا را تاکید مى‏کند.»[5]

بنابراین؛ با توجه به کلمه "تثبیت" که کوچک ترین لغزشی را هم نفی می کند و کلمه "کدت" که به معنای نزدیک شدن است و در نهایت کلمه "رکون" که به معنای میل و جهت گیری بسیار کم است، می توان به آنچه در گفتار فوق بدان اشاره شده رسید، همه این عبارات حاکی از آن است که پیامبر (ص) در رسالت خود حق هیچ گونه مماشات با کفار را ندارد و آن جا که بحث هدایت و امور اساسی دین اسلام است، خداوند حتی از پیامبر (ص) نیز کوچک ترین لغزشی را نمی پذیرد. ولی همین آیه در عین حال، دلالت بر نهایت درجه عصمت پیامبر (ص) دارد که ایشان نه تنها میل و رغبتی به مشرکان و درخواست شان نداشت، بلکه به دلیل پشتوانه الاهی عصمت حتی نزدیک نبود میل و رغبتی هم به آنان پیدا کند.



[1]حجتی، سید محمد باقر، اسباب النزول، ص 188، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1377ش.

[2]همان.

[3]طباطبایی، محمد بن حسین، المیزان،ترجمه سید محمد باقر همدانی، ج13، ص 245، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1374ش.

[4]اسراء، 74.

[5]المیزان،ج 13، ص 238.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها