جستجوی پیشرفته
بازدید
15729
آخرین بروزرسانی: 1391/07/22
خلاصه پرسش
اگر چیزی را به دیگران آموزش دهیم و آنها به وسیله‌ی آن چیز کار خیر انجام دهند، آیا ما در ثواب کار خیرشان سهیم می‌شویم؟
پرسش
اگر چیزی را به دیگران آموزش دهیم و آنها به وسیله‌ی آن چیز کار خیر انجام دهند، آیا ما در ثواب کار خیرشان سهیم می‌شویم؟
پاسخ اجمالی

اجر و پاداش اخروی هر کار خوبی، به نیت شخص بستگی دارد. اگر انسان کار خیری که انجام می‌دهد برای خدا باشد، بدیهی است که خداوند در نامه اعمالش ثواب آن‌را ثبت خواهد نمود. اما اگر کار برای رضای خدا نباشد، طبیعی است که پاداش هم نخواهد داشت. آنچه ملاک پاداش و ثواب از طرف خداوند است، نیت است. اگر انسان قصد و نیتش اطاعت امر خدا باشد، خداوند به او ثواب و پاداش خواهد داد.

پاسخ تفصیلی

اجر و پاداش اخروی هر کار خوبی، به نیت شخص بستگی دارد. اگر انسان کار خیری که انجام می‌دهد برای خدا باشد، بدیهی است که خداوند در نامه اعمالش ثواب آن‌را ثبت خواهد نمود. اما اگر کار برای رضای خدا نباشد، طبیعی است که پاداش هم نخواهد داشت. به بیان دیگر، آنچه ملاک پاداش و ثواب از طرف خداوند است، نیت است. اگر انسان قصد و نیتش اطاعت امر خدا باشد، خداوند به او ثواب و پاداش خواهد داد و گرنه نه.

پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: هرکس سنت خوبی بر جای گذارد برای او است پاداش آن و پاداش کسانی که به آن عمل می‌کنند تا روز قیامت، بدون آن‌که از پاداش عمل کنندگان آن کاسته شود».[1]

 همچنین امام علی(ع) در نامه‌اش به مالک اشتر استاندار مصر می‌فرماید: «روشى را که بزرگان امت بر اساس آن رفتار کرده‏اند، و به سبب آن در میان مردم الفت برقرار شده، و اصلاح جامعه بر پایه آن بوده از بین مبر، و روشى را که به روش‌هاى گذشته ضرر مى‏زند به وجود نیاور که پاداش و اجر براى کسى است که روش‌هاى درست را بر پا کرده، و گناه از بین بردن آن روش‌ها بر گردن تو است».‏[2]

بدیهی است که این بیانات ناظر به مؤمنانی است که به خدا، قیامت، ثواب و عقاب اعتقاد دارند و بر آن اساس کارها را برای خدا انجام می‌دهند. نه آنانی که فقط هدف دنیایی دارند. بنابر این، نیت آموزش دهنده، سازنده، مخترع و... مهم است. به عنوان مثال اگر فردی فقط به نیت پول و درآمد اقتصادی، یا برای ریا و خودنمایی در جامعه، اقدام به برپایی مراکز آموزشی کند، یا حتی شغلش را تعلیم و تربیت قرار دهد، وی هیچ سهمی از پاداش اخروی شاگردانش که منشأ کار‌های خیر در جامعه می‌شوند ندارد؛ چراکه هدف و انگیزه‌اش دنیوی و رسیدن به مال و مقام بوده، حال خواه به اهدافش رسیده باشد و یا نرسیده باشد. و یا کسی که به نیروهای رزمنده آموزش نظامی می‌دهد، فردی که آموزش نظامی دیده، راهی جبهه‌های نبرد با دشمنان اسلام شده، با آنان جنگید و به شهادت رسید، فرد آموزش دهنده سهمی در پاداش مجاهدان در راه خدا ندارد، مگر این‌که آموزش دهنده، این کار را برای رضای خدا انجام دهد که در این صورت او نیز مانند جهادگران در خط مقدم نبرد، پیش خداوند مأجور است.

 اساساً از نگاه قرآن و روایات پذیرش و قبولی اعمال انسان، چه در بعد فردی و چه اجتماعی، مشروط به نیت کارها است: «إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقین»؛[3] خداوند تنها از پرهیزگاران مى‏پذیرد.

این آیه شریفه می‌فرماید؛ کسى مستحق ثواب است که کارها را به منظور اطاعت فرمان خداوند انجام دهد، نه به منظور دیگر.

از امام صادق(ع) سؤال شد، کدام کار نزد خداوند برتر و بالاتر است، فرمود هیچ عملی پذیرفته نیست، مگر آن کار از روی ایمان به خدا باشد.‏[4]

مطالبی که بیان شد در ارتباط با کارهای خیر در جامعه بود، اما از آن سو کسانی که در کارهای ناپسند، خلاف شرع و خلاف مصالح اجتماعی مشارکت می‌کنند، اگر با توجه و با علم به خلاف بودن آن کار باشد، آنان نیز در عذاب آن شریک‌اند. به عنوان نمونه در روایتی امام باقر(ع) از رسول خدا(ص) نقل می‌کند که آن حضرت در مورد شراب ده گروه را لعن فرمودند: کشاورزی که درخت آن‌را(انگور) غرس می‌کند، آبیاری کننده و باغبانش، گیرنده آب انگور، کسی که شراب می‌نوشد، ساقى شراب، حمل‏کننده‏اش، آن‌کس براى او حمل می‌کنند، فروشنده، خریدار، و استفاده‏ کننده از پول آن.[5]

بدیهی است کشاورزی که درخت انگور غرس می‌کند، یا نگهبان مزرعه انگور، به طور طبیعی نباید گناه‌کار باشند تا مورد لعن و نفرین پیامبر قرار گیرند. این‌جا نیز دقیقاً همان مسئله انگیزه و نیت مطرح می‌شود. اگر نیت کشاورز از کشت درخت انگور استفاده از میوه آن در جهت حلال باشد، بدیهی است نه تنها اشکالی ندارد، بلکه بسیار مورد تأیید دین است و برایش پاداش اخروی منظور شده است، اما اگر به قصد درست کردن شراب باشد مورد لعن است، این‌گونه است نگهبانی که می‌داند محصول این باغ انگور شراب خواهد شد و همین طور هشت طایفه‌ی دیگر.

 


[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، ج ‏5، ص 9- 10، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق، «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) مَنْ‏ سَنَ‏ سُنَّةً حَسَنَةً فَلَهُ أَجْرُهَا وَ أَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یُنْقَصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْ‏ءٌ».

[2]. شریف الرضى، محمد بن حسین، ‏نهج البلاغة (للصبحی صالح)،‏ ص 431، هجرت‏، قم، چاپ اول، 1414 ق. «...وَ لَا تُحْدِثَنَ‏ سُنَّةً تَضُرُّ بِشَیْ‏ءٍ مِنْ مَاضِی تِلْکَ السُّنَنِ فَیَکُونَ الْأَجْرُ لِمَنْ سَنَّهَا وَ الْوِزْرُ عَلَیْکَ بِمَا نَقَضْتَ مِنْهَا...».

[3]. مائده، 27.

[4]. کافی، ج 3، ص 102. «سَأَلَ رَجُلٌ الْعَالِمَ علیه السلام، فَقَالَ: أَیُّهَا الْعَالِمُ، أَخْبِرْنِی أَیُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ؟ قَالَ: «مَا لَایُقْبَلُ‏  عَمَلٌ‏ إِلَّا بِهِ» فَقَالَ: وَ مَا ذلِکَ‏ ؟ قَالَ: «الْإِیمَانُ بِاللَّهِ الَّذِی...».

[5]. همان، ج ۶، ص ۴۲۹.«أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی الْخَمْرِ عَشَرَةً غَارِسَهَا وَ حَارِسَهَا وَ بَائِعَهَا وَ مُشْتَرِیَهَا وَ شَارِبَهَا وَ الْآکِلَ ثَمَنَهَا وَ عَاصِرَهَا وَ حَامِلَهَا وَ الْمَحْمُولَةَ إِلَیْهِ وَ سَاقِیَهَا».

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها