در تعریف کمال گفته‌اند: کمال عبارت است از «فعلیت و هستى محض و نداشتن قوه و استعداد». کمال، داشتن هر چیزی است که براى شى‏ء ممکن و لایق باشد. به سخن دیگر، کمال، نقطه‏ پایان و مرحله‏ نهایى و عالى هر شى‏ء و یا صفت یا اوصافى است که فعلیت اخیر شى‏ء اقتضاى واجد شدن آنها را دارد و امور دیگر در حدّى که براى رسیدن به کمال حقیقى آن مفید باشد، «کمال مقدمى» و «مقدمة الکمال» خواهند بود؛[1] مثلاً انسانی که می‌تواند عالِم یا شجاع باشد، علم و شجاعت برای او کمال است و یا جنینی که در شکم مادر مراحل رشد را طیّ می‌کند، مراحلی را که هنوز به آن نرسیده، برای او کمال محسوب می‌شود. 
کمال و وجود از دیدگاه فلاسفه، مترادف‌اند.[2] همچنین فلاسفه، خیر را وجود و کمالات وجودی‌ای دانسته‌اند که همگان مشتاق آن‌اند.[3] بنابراین، کمال، مطلوب و مقصود همه می‌باشد.
با توجه با این مقدمات؛ از آن‌جا که کمال، همان وجود و صفات وجودی است و خداوند نیز، وجودی نامتناهی می‌باشد، کمالات وجودی وی نیز غیر متناهی خواهد بود و این کمال نهایی و مطلق همه را به سوی خود عاشقانه جذب می‌نماید.[4] به همین جهت انسان هر چقدر در سیر تکاملی خود به جلو پیش رود، هرگز به انتها نخواهد رسید.
به بیان دیگر؛ گرچه کمال در بعضی مراحل و مراتبش دارای تناهی است، در برخی مراتب آن مانند کمالات مربوط به سیر بالحق فى الحق [5] که سیر در اسما و صفات خدای تعالی می‌باشد، غیر متناهی است. بنابراین، انسان در هر مقام و مرتبه‌ای که باشد، هرچند معصوم، وقتی قدم به این مرتبه‌ از سلوک الهی بگذارد، سیرش نهایت نخواهد داشت.[6]
این  نتیجه از قرآن کریم نیز قابل استفاده است. قرآن کریم، پیامبر اسلام(ص) را بشری مثل دیگران معرّفی می‌کند.[7] بنابراین، پیامبر در همه چیز مانند دیگر انسان‌ها است؛ مگر آن‌که خود قرآن و روایات، صفات و مواردی را استثنا کرده باشند و تفاوت‌هایی را بیان کنند؛ مانند «مورد خطاب وحی قرار گرفتن».
آشنای به دو منبع الهی؛ قرآن و حدیث، می‌داند که در این دو منبع، «پیمودن پله‌های کمال و ترقّی و طیّ کردن مقامات» که هدف آفرینش انسان است، استثنائی نشده است. به همین جهت پیامبر و اوصیای او، در اصل استعداد رشد و تکامل، همسان دیگر انسان‌ها هستند.
البته لازم است توجه شود که پیامبران و امامان معصوم(ع)، به طور قطع، تمام کمالاتی را که در راستای ایفای مسئولیت (مقام نبوّت و امامت) و هدایت انسان‌ها لازم است، از همان ابتدا دارند؛ اما این گمان که کمالات انبیاء و ائمه اطهار محدود به همان است یا اساساً منتهای درجه‌ کمال همان است، صحیح نیست.
در منابع حدیثی، به روایات و دعاهایی برمی‌خوریم که حاکی از استعداد تکاملی آنان است. ابو یحیى صنعانى گوید: امام صادق(ع) به من فرمود: «اى ابا یحیى براى ما در شب‌هاى جمعه شأن بزرگى است»، پرسیدم: آن شأن چیست؟ فرمود: «به ارواح پیغمبران و اوصیاء در گذشته و روح وصیى که در میان شما است (امام زمان شما) اجازه داده می‌شود که به آسمان بالا روند تا به عرش پروردگارشان برسند، در آن‌جا هفت دور طواف کنند و نزد هر رُکنى از ارکان عرش دو رکعت نماز گزارند پس به کالبدهاى پیشین خود برگردند، چون صبح شود، پیغمبران و اوصیاء از شادى سرشار باشند و آن وصیى که در میان شما است مقدار زیادى به علمش افزوده شده باشد».[8]
خلاصه این‌که: دعاها و درخواست‌های اهل بیت و همچنین تلاش‌های فراوان و توصیف ناپذیر آنان در راه بندگی خدا، حاکی از آن است که آنها استعداد تکامل و پیشرفت بیشتر را در دنیا و آخرت دارند، به همین جهت در این راه از هرگونه کوشش و درخواست و دعا، دریغ نمی‌کردند.[9]

---