1. مفاهیم اجبار و اختیار، گاهی به معنا و اصطلاح فلسفی مورد بحث قرار می‌گیرد و گاهی به معنای عرفی؛ به نظر می‌رسد در پرسش، خلطی بین این دو اصطلاح صورت گرفته ‌است. اختیار به مفهوم فلسفی لزوماً به معنای هماهنگی با طبع و میل طبیعی نیست؛ آنچه در معنای فلسفی اختیار لازم است، ترجیح دادن است، هر چند ترجیح بر اساس محاسباتِ عقلِ حساب‌‌گر و بر خلاف تمایلات شخصی باشد؛ مثلاً دانش آموزی برای قبولی در کنکور بر خلاف خواست طبیعی، گرسنگی و بی‌خوابی را تحمل می‌کند؛ در این‌جا از نظر عقلی او با اختیار خودش گرسنگی و بی‌خوابی، را انتخاب کرده، هر چند ممکن است از او سؤال شود چرا چیزی نمی‌خوری و نمی‌خوابی؟ بگوید: من هم دلم می‌خواهد، ولی چه کنم که مجبورم؟!
بنابراین از نظر فلسفی، تأثیرگذاری ترس از دوزخ در انتخابهای انسان، منافاتی با اختیاری بودن آن انتخاب‌ها ندارد.[1]
2. نکته‌‌ای که باید توجه داشت؛ این است که مختار مطلق - کسی که بدون هیچ قید و شرط اختیار دارد و همه‌ی کارها را تنها بر اساس میل و خواسته خود انجام می‌دهد-، فقط ذات متعالی خداوند است، اما غیر از خداوند، همه‌ی مخلوقات - از جمله انسان – هیچ کدام از اختیار مطلق برخوردار نیستند؛ زیرا تمام مخلوقات در وجود خود وابسته هستند، در نتیجه دامنه‌ی اختیار آنها نیز محدود می‌شود؛ مثلاً از آن‌جا که آثار و نتایج اعمال در اختیار انسان نیست، قهراً هر کاری را نمی‌تواند انتخاب ‌کند، مانند این‌که نمی‌تواند از ساختمان چند طبقه بدون استفاده از ابزار حفاظتی به بیرون بپرد و هیچ ضربه‌‌ای نبیند و سالم بماند؛ شاید یکی از معانی «الامر بین الامرین» که شیعه به آن معتقد است، همین معنا باشد.[2]  

---