جستجوی پیشرفته
بازدید
20630
آخرین بروزرسانی: 1396/09/07
خلاصه پرسش
«برهان علیت» نمی‌تواند وجود خدا را اثبات کند، زیرا با پذیرش این برهان، برای خود پروردگار نیز باید به دنبال علت باشیم، مگر آنکه بگوییم قانون علیت تنها در جهان مادی است که باز هم نمی‌توان با این برهان، خدا را ثابت کرد چون خدا مادی نیست‌! شما به این نقد چگونه پاسخ می‌دهید؟
پرسش
باسلام. همان‌طور که می‌دانید برهان علیت در طول تاریخ به عنوان یکی از براهین وجود خدا توسط خداباوران مورد استفاده قرار گرفته است. برهان علیت در اثبات وجود خدا به شرح زیر است: براساس قانون علیت، هر معلول، علتی دارد. همین‌طور در میان پدیده‌ها سلسله‌ای از علل وجود دارد؛ و چون تسلسل علل ممکن نیست، باید علت نخستینی وجود داشته باشد(علت العلل) وجود داشته باشد. این علت العلل خدا است. بنده فکر می‌کنم تناقضات و اشکالاتی در این استدلال وجود دارد: 1. بر اساس این استدلال وجود علتی بدون علت، برای وجود جهان الزامی است. این به معنای آن است که در این بین، موجود یا موجوداتی می‌توانند بدون علت وجود داشته باشند، حال سوال این‌جا است که پس چرا جهان نمی‌تواند این موجود باشد؟ یعنی به عبارت دیگر، بر اساس سخن برتراند راسل: «اگر هر چیزی باید دلیل و علتی داشته باشد، پس وجود خداوند هم باید علت و دلیل داشته باشد و اگر چیزی بتواند بدون دلیل و علت وجود پیدا کند، بحث درباره‌ی وجود خدا بی‌فایده خواهد بود؛ زیرا وجود طبیعت نیز بدون علت ممکن است». 2. با توجه به دیدگاه خداباوران، خداوند علت العلل(علت بی‌علت) است، بنابراین اگر قرار باشد خدا علتی نداشته باشد، به این معنا است که علیت جهانشمول نیست؛ یعنی چیز یا چیزهایی وجود دارند که نیاز به علت ندارند. ولی یکی از مقدماتی که باعث شد به فرض وجود خدا برسیم جهانشمول بودن علیت بود. اگر علیت جهانشمول نباشد، باز هم زنجیره‌ای که تصور می‌کردیم ما را به خدا می‌رساند، تشکیل نمی‌شود. 3. البته جوابی که معمولاً از طرف خداباوران داده می‌شود این است که جهان نمی‌تواند بدون علت باشد، ولی خدا می‌تواند. ولی چطور؟ چه خصوصیتی وجود دارد که آنها را اینچنین می‌کند؟ قاعدتاً جواب می‌دهند این‌که جهان مادی است و خدا غیر مادی. حال سؤال اینجا است که مگر ما جایی از خصوصیت مادی بودن و غیرمادی بودن جهان برای رسیدن به علت استفاده کردیم؟ مگر ما جایی علیت را با توجه به خصوصیت ماده ثابت کردیم که اگر زمانی بگوییم چیزی غیر مادی وجود دارد(حتی اگر این تصور درست باشد) از علیت برکنار باشد؟ یا به عبارت دیگر، همان‌طور که مشخص است برهان علیت تنها برای جهان ماده صدق می‌کند، در این صورت در این ادعا گفته شده که خدا غیر مادی است. پس در این صورت خدا مشمول قانون علیت نمی‌شود و نمی‌توان وجود خدا را با قانون علیت اثبات کرد.
پاسخ اجمالی
استدلال الهیون این نیست که هر معلولی نیاز به علت دارد، تا مشکلاتی که بیان کردید وارد شود، بلکه محور استدلال این است که موجودی که هستی او عین ذاتش نیست در وجودش و برای پوشیدن لباس هستی نیاز به علت و موجودی دارد که وجود او عین ذاتش باشد، موجودی که نیاز به علت ندارد.[1] آن‌گاه باید دید آیا این موجوداتی که در طبیعت و در جهان مادی وجود دارند، وجود آنها عین ذاتشان هست یا نه؟ و طبیعتاً هیچ نشانه و دلیلی وجود ندارد که موجودی مادی، وجودش عین ذات او باشد و اساساً چنین چیزی محال عقلی است.
شرح و تبیین این مباحث نیاز به طرح مباحث دقیق فلسفی بر مبنای حکمت متعالیه دارد که فرصت طرح آن در این‌جا نیست، و باید به کتاب‌های فلسفی مانند: اصول فلسفه و روش رئالیسم، بدایه الحکمه، نهایه الحکمه و ... مراجعه کرد.
مشکل اساسی افرادی مانند راسل این است که آشنایی با مباحث دقیق فلسفی بر مبنای حکمت متعالیه نداشتند، و باید گفت غرب از این جهت دچار فقر فلسفی است.
 

[1]. ر. ک: 25482.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها