جستجوی پیشرفته
بازدید
7168
آخرین بروزرسانی: 1400/09/27
خلاصه پرسش
مغیرة بن شعبه در صدر اسلام چه جایگاهی داشت؟ و آیا امام علی(ع) او را به عنوان مشاور خود برگزید؟
پرسش
چرا آیا امام علی(ع) برای مغیره حکم مشاوره زد؟
پاسخ اجمالی

مغیرة بن شعبة بن ابی عامر بن مسعود، از قبیله‌ی بنی‌ثقیف،[1] یکی از صحابیان رسول خدا(ص) بود.[2] و مادرش اسماء نام داشت.[3]

کنیه او أبوعیسی، یا ابوعبدالله بود[4] که به وی مغیرة الرأی‏ نیز می‌گفتند.[5]

مغیره در سالی که جنگ خندق در آن رخ داد مسلمان شد؛[6] اما نخستین رخداد مهمی که در آن حضور داشت صلح حدیبیه بود‏.[7]

فرزندان

مطرف،[8] عروه با کنیه‌ی ابویعقوب، عقّار، یعفور و حمزه فرزندان مغیره بودند.[9]

جایگاه مغیره در روایات

از مجموع روایاتی که در نکوهش مغیره وجود دارد، می‌توان نتیجه گرفت که وی میانه خوبی با اهل‌بیت(ع) نداشت. به عنوان نمونه:

  1. امام علی(ع) فرمود: «اسلام مغیره از روی مکر و فریب و در اثر یک جنایت بود، گروهی از قوم او به وی اطمینان کردند، ولی او ناگهان به آنها تاخت و آنها را از پا در آورد، و بعد فرار کرد و نزد رسول خدا(ص) آمد و به اسلام پناه آورد! به خدا سوگند کسی در اسلام او خضوع و خشوعی ندید. آگاه باشید که از قبیله‌ی ثقیف قبل از قیامت فرعون‏هائی خواهند بود، که از حق کناره‏گیری می‏کنند، و آتش جنگ را روشن می‌نمایند، و از ظالمان هم پیروی می‌کنند، متوجه باشید که قبیله‌ی ثقیف اهل مکر و فریب هستند و به عهد و پیمان‌ها وفادار نمی‌انند.[10]
  2. وی در جریان هجوم به خانه حضرت زهرا(س) و آتش‌کشیدن آن حضور داشت.[11] با توجه به همین پیشینه بود که امام حسن(ع) در مجلسی که معاویه آن‌را ترتیب داده بود، به مغیره فرمود: «تو همان کسی هستی که فاطمه دختر رسول خدا(ص) را کتک زدی تا آن‌جا که فرزندش(محسن) در شکمش سقط شد؛ در صورتی که پیامبر اسلام(ص) فرمود: ای فاطمه! تو برترین زنان اهل بهشت هستی. ای مغیره! بدان که خداوند تو را طعمه‌ی آتش جهنم خواهد کرد».[12]
  3. امام علی(ع) فرمود: «اگر قدرت پیدا کنم او را هدف سنگ قرار خواهم داد‏».[13]
  4. امام صادق‌(ع) در مورد آیه‌ی «ما یکونُ مِنْ نَجْوی‏ ثَلاثَةٍ إِلَّا هُوَ رابِعُهُمْ وَ لا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سادِسُهُمْ ...‏»؛[14] فرمود: این آیه در مورد فلان و فلان و ابوعبیده جراح و عبدالرحمن بن عوف و سالم مولی ابوحذیفه و مغیرة بن شعبة نازل شد. آنها بین خود سندی نگاشته و عهد بستند و توافق کردند که اگر رسول خدا(ص) از دنیا رفت، هرگز نگذارند خلافت در بنی‌هاشم قرار گیرد. خدا نیز این آیه را در شأن آنها نازل فرمود.[15]

مغیره در حکومت امام علی(ع)

گزارشی مبنی بر این‌که مغیره در حکومت امام علی(ع) منصبی داشت، در منابع مشاهده نشده است. و با توجه به دشمنی مغیره با اهل‌بیت(ع) اساسا چنین چیزی بعید به نظر می‌رسد. البته وی مانند دیگران در صدد ارائه مشورت‌هایی به امام(ع) بود که لزومی به پذیرش آن نیز وجود نداشت.

به عنوان نمونه، بر اساس برخی گزارش‌ها معاویه از جریر خواست تا نامه‌‌‌ای برای امام علی(ع) بنویسد و از آن‌حضرت بخواهد تا شام را به معاویه بسپارد و مصر را برای خراج وی مقرر نماید و هنگام شهادت‌شان بیعت کسی را بر گردن معاویه قرار ندهد؛ در مقابل معاویه نیز کار را به ایشان وا‏گذارد و خلافت کلّی ایشان را کتبا پذیرا شود. جریر گفت: هر چه می‌خواهی خود بنویس و من نیز همزمان با تو می‌نویسم. معاویه نامه‌‏ای در این زمینه برای امام(ع) فرستاد. امام علی(ع) در پاسخ نامه‌ی جریر چنین نوشت:

«معاویه در واقع می‌خواهد که بیعت من بر گردنش نباشد و هر کاری که خودش می‌خواهد و من آن‌را دوست ندارم انجام دهد. وی می‌خواهد تو را سرگردان کند تا آمادگی مردم شام را ارزیابی کند. مغیرة بن شعبه پیش از این در مقام مشورت به من گفته بود که معاویه را بر شام بگمارم و خود بر مدینه حکومت کنم، ولی من از این کار خودداری کردم».[16]

ارتباط با خلفا

بر اساس برخی گزارش‌ها مغیره اولین فردی بود که با ابوبکر بیعت کرد، و در زمان خلفا در مناصب حکومتی حضور داشت.[17]

عمر بن خطاب ابتدا او را به حکومت یمن منصوب کرد؛ اما با مخالفت مردم آن منطقه روبرو شد. بعد از آن فرمانداری بصره را به وی داد و پس از مدتی او را به حکومت کوفه گماشت.[18]

وی تا زمان مرگ عمر حاکم کوفه بود؛ اما عثمان او را عزل کرد و با خلافت معاویه مجددا به، حکومت کوفه رسید‏.[19]

مرگ

در زمان حاکمیت مغیره، بیماری طاعون در کوفه شیوع پیدا کرد و مغیره از این شهر خارج شد و زمانی که بیماری فروکش کرد، به کوفه بازگشت و به طاعون مبتلا شد[20] و در نهایت در سال چهل و نه،[21] پنجاه[22] و یا پنجاه و یک هجری[23] در سن هفتاد سالگی[24] از دنیا رفت.


[1]. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج 5، ص 104، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.

[2]. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، محقق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج 13، ص 347، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق.

[3]. ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، محقق، عطا، محمد عبد القادر، ج 4، ص 213، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1410ق.

[4]. ابن عبدالبر، یوسف بن عبد الله‏، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، محقق، البجاوی، علی محمد، ج 4، ص 1445، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412ق.

[5]. الطبقات الکبری‏، ج ‏4،ص 214.

[6]. مقریزی، تقی الدین‏، امتاع الاسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع‏، محقق، نمیسی، محمد عبد الحمید، ج 6، ص 162، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1420ق.

[7]. الطبقات الکبری‏، ج ‏6، ص 97.

[8]. انساب الاشراف، ج ‏7، ص 397.

[9]. ابن قتیبة، أبو محمد عبد الله بن مسلم، المعارف، محقق، ثروت عکاشة، ص 295، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، 1992م.

[10]. ثقفی، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات أو الإستنفار و الغارات، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین،‏ ج 2، ص 516 – 517، تهران، انجمن آثار ملی، چاپ اول، 1395ق.

[11]. شیخ مفید، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، محقق، مصحح، میرشریفی، علی، ص 117، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.

[12]. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق، مصحح، خرسان، محمد باقر، ج 1، ص 277، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق.

[13]. الغارات، ج ‏2، ص 516.

[14]. مجادله، 7.

[15]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 8، ص 178- 179، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[16]. نصر بن مزاحم، وقعة صفین، محقق، مصحح، هارون، عبد السلام محمد، ص 52، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.

[17]. هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، محقق، مصحح، انصاری زنجانی خوئینی، محمد، ج 2، ص 578، قم، نشر الهادی، چاپ اول، 1405ق.

[18]. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق، تدمری، عمر عبد السلام، ج 4، ص 121، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1409ق.

[19]. الطبقات الکبری‏، ج ‏6، ص 97.

[20]. البدء و التاریخ، ج ‏6، ص 3.

[21]. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، محقق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 234، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.

[22]. الاستیعاب، ج ‏4، ص 1446.

[23]. تاریخ الامم و الملوک، ج ‏5، ص 234.

[24]. الطبقات الکبری‏، ج ‏6، ص 98.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها