لطفا صبرکنید
بازدید
15483
15483
آخرین بروزرسانی:
1392/10/07
کد سایت
fa39083
کد بایگانی
47553
نمایه
علت نام‌گذاری امام علی(ع) به «امیر المؤمنین»
طبقه بندی موضوعی
خصوصیات و مناقب
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
چرا به حضرت امام علی(ع)، «امیر المؤمنین» می‌گویند؟
پرسش
چرا به حضرت امام علی(ع)، «امیر المؤمنین» می‌گویند؟
پاسخ اجمالی
یکی از القاب حضرت امام علی(ع)، «امیرالمؤمنین» است. در روایات آمده است که این لقب اختصاص به آن‌حضرت دارد و هیچ‌کس حتی امامان دیگر هم نمی‌توانند این لقب را برای خود استفاده کنند. امام صادق(ع) به مردی که با نام امیرالمؤمنین به ایشان سلام کرد، فرمود: «این اسم فقط برای حضرت علی بن ابی‌طالب جایز است و این نامی است که خدا برای او انتخاب کرده است».[1]
در روایات در علت نام‌گذاری امام علی(ع) به «امیرالمؤمنین» چند وجه بیان شده است:
1. امامت و ولایت: در روایتی پیامبر اکرم(ص) امام علی(ع) را این‌گونه توصیف می‌کند: «...أَنْتَ إِمَامُ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ، وَ وَلِیُ کُلِ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ بَعْدِی...»؛[2] و تو پس از من، امام و ولیّ هر مرد و زن با ایمان هستی!
2. اعطای علم: در برخی از روایات، معنای دیگری برای این عبارت بیان شده است که علت انتخاب این لقب برای امام علی(ع) به این دلیل است که به مؤمنان علم و دانش عطا می‌کند. امام کاظم(ع) و نیز امام باقر(ع) می‌فرمایند: «به این دلیل که حضرت علی(ع) عهده‌دار عطا کردن علم به مؤمنین است، امیرالمؤمنین نام گرفته است. مگر نشنیدی که در قرآن آمده "نَمِیرُ أَهْلَنا"؛ یعنی برای خانواده خود آذوقه تهیه کنیم».[3] این بخش روایت می‌خواهد بگوید که واژه «أمیر» هم‌خانواده با کلمه «نمیر» است.
در روایت امام صادق(ع) به طور مستقیم به این مطلب اشاره شده است، ایشان فرمودند: «اِنَّمَا هُوَ مِنْ وَ ذَلِکَ أَنَّ الْعُلَمَاءَ مِنْ عِلْمِهِ امْتَارُوا وَ مِنْ مِیرَتِهِ اسْتَعْمَلُوا»؛ آن از «مِیرَةِ الْعِلْمِ»؛ یعنی اعطای علم گرفته شده بدین معنا که علما از علم او برداشت می‌کنند و از توشه او بهره می‌گیرند. سپس به سؤال سلمان از پیامبر(ص) اشاره کرده و می‌فرماید: «سَلْمَانُ سَأَلَ النَّبِیَّ فَقَالَ إِنَّهُ یَمِیرُهُمُ الْعِلْمَ یُمْتَارُ مِنْهُ وَ لَا یَمْتَارُ مِنْ أَحَد»؛ سلمان در این‌باره از پیامبر(ص) سؤال کرد. ایشان در جواب فرمود: «علی به آنان علم عطا می‌کند. از او علم گرفته می‌شود ولی آن‌حضرت از کسی علم نمی‌گیرد».[4]
در روایات در علت نام‌گذاری امام علی(ع) به «امیرالمؤمنین» چند وجه بیان شده است:
1. امامت و ولایت: در روایتی پیامبر اکرم(ص) امام علی(ع) را این‌گونه توصیف می‌کند: «...أَنْتَ إِمَامُ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ، وَ وَلِیُ کُلِ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ بَعْدِی...»؛[2] و تو پس از من، امام و ولیّ هر مرد و زن با ایمان هستی!
2. اعطای علم: در برخی از روایات، معنای دیگری برای این عبارت بیان شده است که علت انتخاب این لقب برای امام علی(ع) به این دلیل است که به مؤمنان علم و دانش عطا می‌کند. امام کاظم(ع) و نیز امام باقر(ع) می‌فرمایند: «به این دلیل که حضرت علی(ع) عهده‌دار عطا کردن علم به مؤمنین است، امیرالمؤمنین نام گرفته است. مگر نشنیدی که در قرآن آمده "نَمِیرُ أَهْلَنا"؛ یعنی برای خانواده خود آذوقه تهیه کنیم».[3] این بخش روایت می‌خواهد بگوید که واژه «أمیر» هم‌خانواده با کلمه «نمیر» است.
در روایت امام صادق(ع) به طور مستقیم به این مطلب اشاره شده است، ایشان فرمودند: «اِنَّمَا هُوَ مِنْ وَ ذَلِکَ أَنَّ الْعُلَمَاءَ مِنْ عِلْمِهِ امْتَارُوا وَ مِنْ مِیرَتِهِ اسْتَعْمَلُوا»؛ آن از «مِیرَةِ الْعِلْمِ»؛ یعنی اعطای علم گرفته شده بدین معنا که علما از علم او برداشت می‌کنند و از توشه او بهره می‌گیرند. سپس به سؤال سلمان از پیامبر(ص) اشاره کرده و می‌فرماید: «سَلْمَانُ سَأَلَ النَّبِیَّ فَقَالَ إِنَّهُ یَمِیرُهُمُ الْعِلْمَ یُمْتَارُ مِنْهُ وَ لَا یَمْتَارُ مِنْ أَحَد»؛ سلمان در این‌باره از پیامبر(ص) سؤال کرد. ایشان در جواب فرمود: «علی به آنان علم عطا می‌کند. از او علم گرفته می‌شود ولی آن‌حضرت از کسی علم نمی‌گیرد».[4]
[1]. عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق و مصحح: رسولی محلاتی، هاشم، ج 1، ص 276، المطبعة العلمیة، تهران، چاپ اول، 1380ق.
[2]. شیخ طوسی، الأمالی، ص 351، دار الثقافة، قم، چاپ اول، 1414ق.
[3]. «لِأَنَّهُ یَمِیرُهُمْ الْعِلْمَ أَمَا سَمِعْتَ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ نَمِیرُ أَهْلَنا؟»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 412، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق؛ شیخ صدوق، معانی الأخبار، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 63، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1403ق.
[4]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب(علیهم السلام)، ج 3، ص 55، علامه، قم، چاپ اول، 1379ق.
نظرات
