لطفا صبرکنید
بازدید
25901
25901
آخرین بروزرسانی:
1393/02/07
کد سایت
fa39333
کد بایگانی
47971
نمایه
ظهور امام زمان(عج) در روز جمعه یا شنبه
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث|گوناگون
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
با آن‌که بسیاری از روایات، ظهور امام مهدی(عج) را روز شنبه اعلام می‌کنند؟ چرا روز جمعه شهرت پیدا کرد؟
پرسش
روز ظهور حضرت امام مهدی(عج) در بعضی روایات جمعه و در بعضی دیگر، شنبه اعلام شده است؟ کدام‌یک درست است؟
پاسخ اجمالی
پیرامون روز ظهور امام زمان(عج)، روایات مختلف است، و به دنبال آن، اعتقادات در مورد روز ظهور نیز مختلف می‌باشد. تعدادی از روایات جمعه را روز ظهور دانسته‌اند که میان آنها برخی روایات معتبر نیز وجود دارد. اما روایات دیگر شنبه را روز ظهور می‌دانند که در میان آنها نیز تعدادی معتبرند. بنابر این نمی‌توانیم یکی از این دو روز را به عنوان روز قطعی ظهور بدانیم، بلکه باید هر دو وجه را محتمل دانست.
پاسخ تفصیلی
ظهور امام زمان(عج) و علائم قطعی و غیر قطعی آن، از مباحثی است که روایات و گفتارهای زیادی پیرامون آن وجود دارد. طبیعی است که در مورد برخی از آنها نمی‌توان به صورت قطعی نظر داد. یکی از این مباحث، روز وقوع ظهور می‌باشد که روایات و همچنین اعتقادات پیرامون آن مختلف است؛ برخی روایات، جمعه و روایات دیگری شنبه را روز ظهور می‌دانند. البته ظهور در جمعه از شهرت بیشتری میان مردم برخوردار است، ولی با این‌حال، روایات پیرامون روز شنبه نیز وجود دارد و به لحاظ سندی و دلالی اگر از روایات روز جمعه قوی‌تر نباشند، ضعیف‌تر نیستند.
روایات پیرامون وقوع ظهور در روز جمعه
1. امام صادق(ع) فرمود: «شنبه از آن ما است و یک‌شنبه از آن شیعیان ما... و در پنجشنبه حاجتها برآورده مىشود و جمعه براى پاکیزه شدن و عطر زدن است و آن عید مسلمانان است... بهترین عیدها روز غدیر است که هیجدهم ماه ذى الحجه بوده [و اولین عید غدیر] با جمعه مصادف بود و قائم ما جمعه ظهور می‌کند و رستاخیز در جمعه بپا خواهد شد و هیچ کارى در جمعه بهتر از درود فرستادن بر محمد و آل او نیست».[1]
2. از امام هادی(ع) پرسیده شد: اى سرورم! حدیثى از پیامبر(ص) روایت شده که معناى آن‌را نمىفهمم، فرمود: «کدام حدیث؟» گفتم: این عبارت که با روزها دشمنى نکنید که با شما دشمنى خواهند کرد؟! فرمود: «آرى، مقصود از روزها، ما هستیم و به واسطه ما است که آسمان و زمین برپاست، شنبه نام رسول خدا، یک‌شنبه نام امیر المؤمنین، دوشنبه نام امام حسن و امام حسین، سه‌شنبه نام امام سجاد و امام باقر و امام صادق، چهارشنبه نام امام کاظم و امام رضا و امام جواد و من است، پنجشنبه نام فرزندم حسن، و جمعه نام فرزند فرزندم که حق خواهان به گرد او آیند. او کسى است که زمین را پُر از عدل و داد نماید هم‌چنان که پُر از ظلم و جور شده باشد، این معناى ایام است و در دنیا با آنها دشمنى نکنید که آنها در آخرت دشمن شما خواهند بود...».[2]
3. در دعایی می‌خوانیم: «ای مولای من! ای صاحب الزمان(عج)! درود خدا بر تو و خاندانت، امروز جمعه است و جمعه روز تو می‌باشد؛ روزی که در آن ظهور تو انتظار می‌رود، روزی که در آن به وسیله تو برای مؤمنان گشایشی ایجاد خواهد شد و کافران به وسیله شمشیر تو از بین خواهند رفت...».[3]
در هیچ‌یک از منابع، این دعا به امامی استناد داده نشده است و همان‌گونه که از ابتدای دعا و نوع خطاب آن به دست می‌آید، این دعا از اهل بیت نبوده و احتمالاً سید بن طاووس خود آن‌را خطاب به امام زمان(عج) بیان داشته و ما به جهت شهرت این دعا در میان مردم، آن‌را بیان کردیم.
روایات پیرامون وقوع ظهور در روز شنبه
1. امام باقر(ع): «قائم(ع) در روز شنبه، عاشورا، روزى که امام حسین(ع) کشته شد، ظهور می‌کند».[4]
این روایت، موثق بوده و به لحاظ سندی و دلالتی، از همه روایات این دسته، قوی‌تر و قابل استناد‌تر می‌باشد.
2. امام صادق(ع): «در شب بیست و سوم به نام مبارک قائم ندا می‌کنند و در روز عاشورا که در آن روز حسین بن على به تیغ بیداد شهید شده، قیام می‌کند گویا مىبینم در روز شنبه که مصادف با عاشورا است قائم آل محمد ظهور کرده و در میان رکن و مقام ایستاده و جبرئیل در طرف راست او قرار گرفته می‌گوید بیائید براى خدا با قائم آل محمد بیعت نمائید، شیعیان او از اطراف زمین خود را به او رسانده و با وى بیعت مىنمایند و خداى متعال به برکت وجود او زمین را پُر از عدل و داد کرده چنان‌چه مملوّ از ظلم و جور گردیده است».[5]
3. «گویا قائم را در روز عاشورا که در شنبه است مىبینم که میان رکن و مقام ایستاده و دست جبرئیل روى دست اوست و مردم را به بیعت با خداوند دعوت می‌کند، آنگاه زمین را پُر از عدل و داد مىنماید».[6]
درباره وقوع ظهور در شنبه که روز عاشورا است؛ دو احتمال می‌توان داد؛ یکی این‌که: امام زمان در شنبه‌ای که مصادف با عاشورای حسینی می‌باشد، ظهور خواهد کرد. طبیعی است که این اتفاق هر چند سال یک‌بار اتفاق می‌افتد. دوم این‌که: روز عاشورا که در آن امام حسین(ع) شهید شده، شنبه بود و ظهور نیز در شنبه روزی می‌باشد، بنابر این در روز ظهور نیاز نیست، مصادف با عاشورا باشد بلکه همین که شهادت امام روز شنبه بوده و ظهور نیز روز شنبه می‌باشد، می توان تعبیر به یک‌روز بودن این دو حادثه کرد. بنابر این دیدگاه در هر شنبه می‌توان انتظار ظهور را داشت که به نظر، احتمال دوم بهتر به نظر می‌رسد.
بنابر این و با توجه به دو دسته از روایات که در هر دو، برخی از روایات به لحاظ سند معتبرند، نمی‌توانیم یکی از این دو روز را با قطعیت بیان کنیم بلکه باید هر دو را محتمل بدانیم.
روایات پیرامون وقوع ظهور در روز جمعه
1. امام صادق(ع) فرمود: «شنبه از آن ما است و یک‌شنبه از آن شیعیان ما... و در پنجشنبه حاجتها برآورده مىشود و جمعه براى پاکیزه شدن و عطر زدن است و آن عید مسلمانان است... بهترین عیدها روز غدیر است که هیجدهم ماه ذى الحجه بوده [و اولین عید غدیر] با جمعه مصادف بود و قائم ما جمعه ظهور می‌کند و رستاخیز در جمعه بپا خواهد شد و هیچ کارى در جمعه بهتر از درود فرستادن بر محمد و آل او نیست».[1]
2. از امام هادی(ع) پرسیده شد: اى سرورم! حدیثى از پیامبر(ص) روایت شده که معناى آن‌را نمىفهمم، فرمود: «کدام حدیث؟» گفتم: این عبارت که با روزها دشمنى نکنید که با شما دشمنى خواهند کرد؟! فرمود: «آرى، مقصود از روزها، ما هستیم و به واسطه ما است که آسمان و زمین برپاست، شنبه نام رسول خدا، یک‌شنبه نام امیر المؤمنین، دوشنبه نام امام حسن و امام حسین، سه‌شنبه نام امام سجاد و امام باقر و امام صادق، چهارشنبه نام امام کاظم و امام رضا و امام جواد و من است، پنجشنبه نام فرزندم حسن، و جمعه نام فرزند فرزندم که حق خواهان به گرد او آیند. او کسى است که زمین را پُر از عدل و داد نماید هم‌چنان که پُر از ظلم و جور شده باشد، این معناى ایام است و در دنیا با آنها دشمنى نکنید که آنها در آخرت دشمن شما خواهند بود...».[2]
3. در دعایی می‌خوانیم: «ای مولای من! ای صاحب الزمان(عج)! درود خدا بر تو و خاندانت، امروز جمعه است و جمعه روز تو می‌باشد؛ روزی که در آن ظهور تو انتظار می‌رود، روزی که در آن به وسیله تو برای مؤمنان گشایشی ایجاد خواهد شد و کافران به وسیله شمشیر تو از بین خواهند رفت...».[3]
در هیچ‌یک از منابع، این دعا به امامی استناد داده نشده است و همان‌گونه که از ابتدای دعا و نوع خطاب آن به دست می‌آید، این دعا از اهل بیت نبوده و احتمالاً سید بن طاووس خود آن‌را خطاب به امام زمان(عج) بیان داشته و ما به جهت شهرت این دعا در میان مردم، آن‌را بیان کردیم.
روایات پیرامون وقوع ظهور در روز شنبه
1. امام باقر(ع): «قائم(ع) در روز شنبه، عاشورا، روزى که امام حسین(ع) کشته شد، ظهور می‌کند».[4]
این روایت، موثق بوده و به لحاظ سندی و دلالتی، از همه روایات این دسته، قوی‌تر و قابل استناد‌تر می‌باشد.
2. امام صادق(ع): «در شب بیست و سوم به نام مبارک قائم ندا می‌کنند و در روز عاشورا که در آن روز حسین بن على به تیغ بیداد شهید شده، قیام می‌کند گویا مىبینم در روز شنبه که مصادف با عاشورا است قائم آل محمد ظهور کرده و در میان رکن و مقام ایستاده و جبرئیل در طرف راست او قرار گرفته می‌گوید بیائید براى خدا با قائم آل محمد بیعت نمائید، شیعیان او از اطراف زمین خود را به او رسانده و با وى بیعت مىنمایند و خداى متعال به برکت وجود او زمین را پُر از عدل و داد کرده چنان‌چه مملوّ از ظلم و جور گردیده است».[5]
3. «گویا قائم را در روز عاشورا که در شنبه است مىبینم که میان رکن و مقام ایستاده و دست جبرئیل روى دست اوست و مردم را به بیعت با خداوند دعوت می‌کند، آنگاه زمین را پُر از عدل و داد مىنماید».[6]
درباره وقوع ظهور در شنبه که روز عاشورا است؛ دو احتمال می‌توان داد؛ یکی این‌که: امام زمان در شنبه‌ای که مصادف با عاشورای حسینی می‌باشد، ظهور خواهد کرد. طبیعی است که این اتفاق هر چند سال یک‌بار اتفاق می‌افتد. دوم این‌که: روز عاشورا که در آن امام حسین(ع) شهید شده، شنبه بود و ظهور نیز در شنبه روزی می‌باشد، بنابر این در روز ظهور نیاز نیست، مصادف با عاشورا باشد بلکه همین که شهادت امام روز شنبه بوده و ظهور نیز روز شنبه می‌باشد، می توان تعبیر به یک‌روز بودن این دو حادثه کرد. بنابر این دیدگاه در هر شنبه می‌توان انتظار ظهور را داشت که به نظر، احتمال دوم بهتر به نظر می‌رسد.
بنابر این و با توجه به دو دسته از روایات که در هر دو، برخی از روایات به لحاظ سند معتبرند، نمی‌توانیم یکی از این دو روز را با قطعیت بیان کنیم بلکه باید هر دو را محتمل بدانیم.
[1]. «أبی عبد الله(ع) قال: السبت لنا و الأحد لشیعتنا و الإثنین لأعدائنا و الثلاثاء لبنی أمیة و الأربعاء یوم شرب الدواء و الخمیس تقضى فیه الحوائج و الجمعة للتنظف و التطیب و هو عید المسلمین و هو أفضل من الفطر و الأضحى و یوم الغدیر أفضل الأعیاد و هو ثامن عشر من ذی الحجة و کان یوم الجمعة و یخرج قائمنا أهل البیت یوم الجمعة و یقوم القیامة یوم الجمعة و ما من عمل یوم الجمعة أفضل من الصلاة على محمد و آله»؛ شیخ صدوق، الخصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 394، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش؛ فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 2، ص 392، قم، انتشارات رضی، چاپ اول، 1375ش.
[2]. «فما هو قلت قوله(ص) لا تعادوا الأیام فتعادیکم ما معناه فقال نعم الأیام نحن بنا قامت السماوات و الأرض فالسبت اسم رسول الله(ص) و الأحد أمیر المؤمنین و الإثنین الحسن و الحسین و الثلاثاء علی بن الحسین و محمد بن علی الباقر و جعفر بن محمد الصادق و الأربعاء موسى بن جعفر و علی بن موسى و محمد بن علی و أنا و الخمیس ابنی الحسن و الجمعة ابن ابنی و إلیه تجتمع عصابة الحق و هو الذی یملؤها قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما فهذا معنى الأیام و لا تعادوهم فی الدنیا فیعادوکم فی الآخرة ... »؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 383، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1395ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ص 438، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1390ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب(علیهم السلام)، ج 1، ص 308، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق؛ ر.ک: «روزهای هفته»، سؤال 8960.
[3]. «یا مولای یا صاحب الزمان صلوات الله علیک و على آل بیتک هذا یوم الجمعة و هو یومک المتوقع فیه ظهورک و الفرج فیه للمؤمنین على یدک و قتل الکافرین بسیفک ...»؛ سید ابن طاووس، رضی الدین علی، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص 38، قم، دار الرضی، چاپ اول، بی تا؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 99، ص 216، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[4]. «قال ابوجعفر(ع): یخرج القائم یوم السبت یوم عاشوراء یوم الذی قتل فیه الحسین»؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 654؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، محقق، مصحح، موسوی خرسان، حسن، ج 4، ص 333، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ حلی، رضی الدین علی بن یوسف، العدد القویة لدفع المخاوف الیومیة، محقق، مصحح، رجائی، مهدی، مرعشی، محمود، ص 65، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1408ق.
[5]. «أبو عبد الله ینادى باسم القائم فی لیلة ثلاث و عشرین و یقوم فی یوم عاشوراء و هو الیوم الذی قتل فیه الحسین بن علی لکأنی به فی یوم السبت العاشر من المحرم قائما بین الرکن و المقام جبرئیل عن یده الیمنى ینادی البیعة لله فتصیر إلیه شیعته من أطراف الأرض تطوى لهم طیا حتى یبایعوه فیملأ الله به الأرض عدلا کما ملئت ظلما و جورا»؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 379، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج 2، ص 462، تبریز، نشر بنی هاشمی، چاپ اول، 1381ق.
[6]. «أبو جعفر کأنی بالقائم یوم عاشوراء یوم السبت قائما بین الرکن و المقام بین یدیه جبرئیل ینادی البیعة لله فیملأها عدلا کما ملئت ظلما و جورا»؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، محقق، مصحح، تهرانی، عباد الله، ناصح، علی احمد، ص 453، دار المعارف الإسلامیة، قم، چاپ اول، 1411ق؛ قطب الدین راوندی، سعید بن عبد اللّٰه، الخرائج و الجرائح، ج 3، ص 1159، قم، مؤسسه امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه)، چاپ اول، 1409ق.
نظرات
