جستجوی پیشرفته
بازدید
63845
آخرین بروزرسانی: 1402/01/09
 
کد سایت fa91905 کد بایگانی 108652 نمایه منافات نداشتن قاعده «اثبات شیء، نفی ماعدا نمی‌کند»، با بحث مفهوم مخالف در علم اصول
خلاصه پرسش
معنا و مدرک و مستند فلسفی قاعده معروف «اثبات شیء نفی ماعدا نمی‌کند» چیست؟ و آیا در علم اصول در بحث مفهوم مخالف، خلاف این مطلب گفته نشده است؟
پرسش
معنا و مدرک و مستند فلسفی قاعده معروف «اثبات شیء نفی ماعدا نمی‌کند» چیست؟ و اگر این قاعده صحیح است؛ چرا در علم اصول در بحث مفهوم مخالف، خلاف این مطلب گفته شده است؟
پاسخ اجمالی
  1. تعریف ساده و واضح این قاعده آن است که اگر به عنوان نمونه، خصلت نیکی را برای فردی ثابت کردیم، این نشانگر آن نیست که هیچ فرد دیگری این خصلت نیکو را ندارد؛ بلکه چون ما تنها در صدد بیان ویژگی‌های فرد اول بودیم، به او پرداختیم و ویژگی دیگران باید جداگانه بررسی شود.
  2. مدرک و مستند فلسفی قاعده معروف «اثبات شیء نفی ماعدا نمی‌کند»، می‌تواند این باشد که وجود، خیر محض است؛ بین وجودات از حیث وجود تنافی نیست؛ بنابراین، از نظر عقلی صرف اثبات یک چیز، نفی‌کننده وجودات دیگر نیست.
  3. در علم اصول نیز قانون(اثبات شیء نفی ماعدا نمی‌کند) پذیرفته شده است؛ از این‌رو، در بحث مفهوم مخالف، شرط گذاشتند که جمله باید به‌گونه‌ای باشد که مفید حصر باشد؛ یعنی جمله شرطیه بیان کننده این مطلب باشد که شرط تام و منحصر برای تالی است.

توضیح این‌که در مفهوم شرط می‌گویند جمله شرطیّه که داراى دو جزء شرط(مقدم) و جزاء(تالى) می‌باشد، بر دو قسم است:

الف) جمله‏ شرطیه‏ در مقام بیان موضوع حکم است؛ یعنى جزء اوّل(مقدّم) همان موضوع حکم است که تحقّق حکم در جزء دوّم(تالى) متوقّف به تحقّق شرط در جزء اوّل است، به گونه‌‏اى که نمی‌توان حکم را بدون آن شرط تصوّر کرد؛ مانند: «اگر داراى فرزند پسر شدى، نام او را على بگذار». این قبیل جملات شرطى مفهوم ندارند.[1]

ب) جمله شرطیه‌‌ای که شرط، محقق موضوع نباشد؛ یعنى ممکن است که جزا بدون تحقّق شرط نیز تحقّق یابد؛ مانند: «اگر دوستت به تو نیکى کرد، به او نیکى کن‏».

این دسته از جمله‌های شرطیه به شرط این‌که بین شرط و جزاء ملازمه وجود داشته باشد و جزاء معلق و مترتب بر شرط و شرط سبب جزاء باشد، و همچنین این سببیت به صورت انحصاری باشد، مفهوم خواهد داشت.[2]، [3]


[1]. ملکى اصفهانى، مجتبى‏، فرهنگ اصطلاحات اصول، مقدمه، سبحانی تبریزی، جعفر، ج ‏2، ص 153، قم، عالمه، چاپ اول، 1379ش.

[2]. همان، ص 153- 154.

[3]. ر. ک: حجیت مفهوم مخالف؛ تعریف مفهوم

 


 
 
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها