واژه‌های «عین»، «بصر»، «نظر» و «رؤیت» و مشتقات آنهاکه معادل فارسی‌شان چشم و بینایی و دیدن است در قرآن فراوان به کار رفته است؛ مانند «وَ هُوَ الَّذي أَنْشَأَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ». «وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها».

چشم و بینایی یکی از نعمت‌های الهی است که به انسان ارزانی شد، و از مهم‌ترین ابزارهایی است که انسان به وسیله‌ی آن می‌تواند هم از نعمت‌های ظاهری دنیا بهره گیرد و هم درکی درست و واقع‌بینانه از جهان هستی داشته باشد.

قرآن کریم در آیات بسیاری چشم و بینایی به عنوان ابزاری مهم در زندگی بشر و نعمتی بزرگ معرفی شده است، و این تذکر برای آن است که انسان را به ارزش و جایگاه بینایی توجه دهد.

البته عین و بصر با مشتقاتشان در قرآن هم کاربرد در چشم ظاهری(چشم سر) و هم چشم باطنی(چشم دل) دارد و به عبارتی اینگونه نیست که اگر فردی از چشم ظاهری برخوردار نبوده و نابینا باشد، در رسیدن به معارف با استفاده از چشم دل نیز ناتوان باشد.

منظور از دیدن با چشم دل، ادراک شهودی و دریافت با دل و قلب است. در تعبیر روایت نیز آمده است که خداوند برای هر انسان و بنده چهار چشم قرار داده شده است که با دو چشم امور دنیایی را می‌بیند و با دو چشم مسائل مربوط به آخرت و امور غیبی را می‌بیند؛ خداوند اگر نسبت به بنده‌ای نظر خیر داشته باشد دو چشم دل او را می‌گشاید تا امور غیب و آخرت را ببیند و اگر چنین نباشد قلب او را به حال خود رها می‌کند.

در پایان باید گفت که به خداوند نیز «بصیر» و «بینا» گفته می‌شود، اما معنای دیدن در خداوند، غیر آن چیزی است که در بشر و دیگر مخلوقات وجود دارد.