Gelişmiş Arama
Ziyaret
10000
Güncellenme Tarihi: 2011/04/12
Soru Özeti
Hadislerin masumlardan (a.s) geldiğine nasıl güvenebiliriz?
Soru
Tarihe nasıl güvenilebilir? Tarihi şahsî garaz ve hedefleri esasınca tahrif etmiş ve uydurmuş olabilirler. O halde hadislere nasıl güvenilebilir? Tarihe özellikleriyle yansıyan bireylerin gerçekte lanse edildikleri gibi olmamaları mümkün müdür? O halde hadislere nasıl güvenilebilir?

Kısa Cevap

Tarihe güvenmek bir ölçüye kadar çağdan çağa, zamandan zamana ve nesilden nesle intikal eden şöhret, karine ve deliller aracılığıyla hâsıl olur. Tarihte yer alan bazı hadise ve vakıaların deyim yerindeyse tevatür derecesinde ve birçok delil ve karineleri mevcuttur ve bundan ötürü bunların doğruluğundan çok az insan şüphe etmektedir. Hatta tarihsel vakıaların bazı örneklerinde tahrif ve uydurma ihtimali olsa bile bu bizim hadislere güvenimizi hiçbir şekilde sendelemez; çünkü rical ilminde doğru sözlü ve güvenilir aktarıcıları tanımak, zayıf aktarıcıları dışlamak ve hadis metnini korumak maksadıyla hadisleri imam ve âlimlere sunmak, nüshaların mukayesesi, hadis nakletme izni, fihrist metodu ve benzeri yöntemler tedvin edilmiştir. Bu nedenle genellikle Şii kaynaklarda ve özellikle dört kitapta (Kafi, Tehzib, İstibsar ve Men La Yehziruhu el-Fakih) bugün toplanmış rivayetlerin çoğu değerlendirilmiş ve senedi sahih ve muteber olanları belirlenmiştir. Buna ek olarak âlimler, müçtehitler ve özellikle de rical ve diraye ilmi uzmanları uydurulmuş ve kusurlu rivayetleri tespit etme yönünde duraksamamış ve Kur’an’dan sonra İslam mektebinin en büyük sermayesi olan hadisleri korumak ve süzmek doğrultusunda uyanık muhafızlar gibi her zaman büyük çabalar sarf etmişlerdir.

Ayrıntılı Cevap

Mukaddime:

Tarih, geçmişten haberdar olma ilmidir. Budan dolayı bazı yerlerde bizim için bir öğretmen olabilir. Bir tarihçi sapmadan ve yanlış yola girmeden tarihi beyan etmek için çok dikkatli olmalıdır. İbn. Haldun gibi tarihçilerin belirttiği gibi tarihe olan güvenimiz şu yolla hâsıl olur: Bir tarihçi tarihsel bir hadise veya vakıayı nakletmeden önce ilk başta naklettiği şeyin aklî kaide ve usuller ve de ilgili fertler ile uyuşup uyuşmadığının belirlenmesi için onun boyutlarını inceler. Mesela tarih boyunca beyan edilen bir takım rakamlar bazı hususlarda akılla bağdaşmamaktadır. Binaenaleyh tarihçi tarihi beyan etme noktasında dikkatli olursa sapma ihtimali azalacaktır. Elbette tarihin beyan edilmesinde gerçek dışı veya bazı yerlerde büyütülmüş hadiselerin zikredilmiş olması da muhtemeldir. Tarihsel hadiselerin tevatür, şöhret, karine ve delil taşıdığı yerlerde ise dikkatli bir incelemeyle onlara güven duyabiliriz.[1] Hatta bazı tarihsel hadise ve beyanlarda tahrif ihtimalini kabul etsek bile hadislere ve hadis ricaline güvenmek hususunda mesele fark eder; yani her ne kadar tarihsel kitaplardaki bazı sayı ve rakamların veya hadiselerin gerçek dışı bir şekilde beyan edilme ihtimali olsa da, bir hadis ve rivayete güvenmek veya bir aktarıcının varlık veya yokluğunu incelemek veyahut bu şahsın güvenilir olup olmadığı hakkında yaşamının detayları söz konusu olunca durum değişir ve biz hiçbir inceleme yapmaksızın ve dikkatte bulunmaksızın salt hadis kitaplarında yer almasından ötürü bir hadisi kabul etmeyiz. Sonra bu hadis güvenilir midir diye bir şüpheye yol açmayız; zira bir rivayeti veya bir aktarıcıyı kabul veya ret etmeden söz edildiği vakit, rical ve diraye ilimlerinin kaide ve usullerinden istifade ederek söz konusu aktarıcı ve rivayet değerlendirilmeye tabi tutulmaktadır (Rical’de aktarıcıların halleri ve hadis aktarıcılarının güvenilir olup olmadıkları incelenmekte ve diraye ilminde ise rivayetlerin metni etüt edilmektedir). Sağlam deliller, karineler ve tanıklar ile bir rivayetin doğruluğu veya bir aktarıcının güvenilir olduğu anlaşılmadığı müddetçe söz konusu rivayet ve aktarıcıya güvenilmez.[2] 

Hadislere Güvenmek İçin Var Olan Yollar

A) Hadislerin Metin Ve Senet Açısından Süzülmesi:

Bu iş değişik suretlerde yapılmıştır:

1-Şii mirasındaki uydurma hadisler hakkında ilk uyarı Masum İmamlar’dan (a.s) gelmiştir. Onlar (a.s), hadis uyduran kimselere dikkat çekmiş, uydurma hadislerdeki fikir ve manaların türüne işaret etmişlerdir. Abdullah b. Meskan, İmam Sadık’ın (a.s) bazı ashabından Onun (a.s) şöyle buyurduğunu rivayet eder: ‘Allah, Muğire b. Said’e lanet etsin! O, babam İmam Bakır’ın (a.s) adına hep yalan hadis uydurmaktadır. Allah, ateşin sıcaklığını ona tattırsın. Allah, bizim hakkımızda bizim inancımız olmayan şeyleri bize isnat eden kimseye lanet etsin. Allah, bizi yaratan, kendisine döneceğimiz ve bütün işlerimizin elinde olduğu Allah’a kulluk derecesinden bizi indiren kimseye lanet etsin.’[3] Böyle uyarılar, bu sapıtmış grupların isim ve düşüncelerini senet ve metinlerden uzaklaştırılmasına neden olmuştur. Masumların (a.s) ashabı ve Şii muhaddisler dikkat ve titizlikleriyle böyle sapıklılıkları önemli ölçüde temizlemişlerdir.

2-Bu temizlemeler, Kütüb-ü Erbaa (Kafi, Tehzib, İstibsar, Men La Yahduruh-ul Fakih) yazarları zamanında da yapılmıştır. Kendilerinin de dediği gibi uzman ve ahdine bağlı kimselerden Allah’la kendileri aralarında hüccet olacak hadisleri toplamışlardır.[4] Yani kendilerine göre sahih olan hadisleri toplamışlardır. Öte yandan eskilere göre sahih ıstılahının, bir rivayetin söylendiğine itminan etmeleri demek olduğunu biliyoruz. [5] Bu da metin ve senet yönünden yapılan inceleme neticesinde bir hadisin Masumun (a.s) ağzından çıktığına itminan etmekle oluyordu.

Kısacası, Erbaa Rical biyografisi kitaplarından (Rical-i Keşşi, Fihrist-i Necaşi, Rical-i Tusi, Fihrist-i Tusi) önce bu alanda birçok Rical kitabı vardı. Yani hadislerin elenmesine Masumların (a.s) zamanında başlanmıştır. Muhaddislerimiz, hadislerin ricalini göz önüne alarak hadis yazarlardı, yoksa gözü bağlı, eleştirmeden, cerh ve ta’dil yapmadan bu işi yapmamışlardır. Örneğin, Abdullah b. Cebele Kenani (Ö. 219 h.), Muhammed b. İsa Yaktini, Hasan b. Mahbub (Ö.224 h.), Hasan Ali b. Fazzal (Ö.224 h.) vs. gibilerinde rical kitapları vardı.[6]

Bundan sonra Erbaa’nın rical ve biyografi kitapları yazıldı. Bu kitaplarda ravileri ve rivayet kitaplarını tanıma ve yazarlarına ait olup olmadığı konusunda birçok çalışmalar yapılmıştır.

B) Metnin Süzülmesi

Hadislerin metnini her türlü kasıtlı ve kasıtsız değişim ve tahriften ayrıştırmak için şu yollardan yararlanılmaktadır:

1-Hadisin Masumlara (a.s) ve Alimlere Sunulması: Metin elemesinde Masumların ashabı, özellikle İmam Rıza (a.s) ve İmam Askeri’nin (a.s) ashabının uyguladığı yöntemlerden biri rivayetlerin Masumlara (a.s) sunulması onların sahih ve uydurma olduğundan emin olunmasıdır.

Rivayetlerde ‘Arz-ul Hadis’ (Hadis Sunumu) denen bu yol, daha çok ilk dönemde yani Masumların (a.s) olduğu dönemde yazılan hadislerde görülmektedir. Bu yöntemle hadis, Masum İmam’a (a.s) veya büyük ve güvenilir ashabından birine sunulmakta, hadisin metnindeki kelimelerin teyit ya da inkarı alınmaktaydı.

Hadis sunumu, hadis naklinin doğuşuyla başlamış ve devamlı olagelmiştir. Eski hadis kitaplarında İmam Ali’ye (a.s),[7] İmam Hasan’a (a.s),[8] İmam Hüseyin’e (a.s),[9] İmam Seccad’a (a.s),[10] İmam Bakır’a (a.s),[11] İmam Sadık’a (a.s)... hadis sunumu örnekleri vardır.

Birçok hadisin İmam Sadık’a (a.s) sunumu, Onun (a.s) döneminde bu işin ciddileştiğini göstermektedir. Bu dönemde teşeyyü hüviyeti sabitleşmiş, Caferi Şia’sı, Zeydi ve diğer Şii fırkalardan ayrılmıştır. Bu mektepte hadis ehli ve eğitilmiş raviler, Şia’ya ve İmamlarına (a.s) nispet verilen her şeyin doğruluğunun ölçüldüğü mihenk taşlarıydı. Onlarda yazılmış veya nakledilmiş hadislerin sunumunu yaparak, Şia’nın mirasını garanti altına aldılar. Bu dönemin tehlikeli hareketi Guluv hattıdır. Gulat, makam sevdalarından dolayı Masum İmamlara (a.s) gerçek makamlarından daha üstün makamlar uydurmuş ve kendilerinide Onların (a.s) halifeleri olarak görüp, kötü maksat ve hedeflerine ulaşmak istemişlerdir. Masum İmamlar’da (a.s) daha baştan bu sapık ve tehlikeli grubun farkına varmış ve başkalarına da bunun zararını söylemişlerdir. Bunların çeşitli örneklerine rical kitaplarında, özellikle Rical-ı Keşşi’de ‘Ebu’l Hattap’ ve ‘Yunus b. Zebyan’ gibi gulatların durumlarında rastlamaktayız.[12]  

Aynı şekilde Yunus b. Abdurrahman, İmam Rıza’ya (a.s) bir çok hadis sunmuş, İmam’da (a.s) onların çoğusunu reddetmiştir.[13] Bunun benzeri Benî Fezzal’ın kitapları içinde yapılmıştır. İmam Hasan Askeri (a.s), o kitapların ravilerini teyit etmiştir.[14]

Hadis sunum yöntemi, yüzeysel yaklaşımların Şia hadislerinden çıkmasına ve dar düşünceli uydurmacıların -sayılarıda az değildi- hadislerden uzaklaşmasına neden olmuştur. İmamın bir hadisi korku hissiyle reddetmesi, Şia saflarına girmiş bir çok münafıkın hadis nakletmesine engel olmaya ve onları o pak sahadan uzaklaştırmıya yetmiştir. Ancak yinede tümüyle temizlendiği söylenemez.

2-Nüshaları Karşılaştırma: Bu metot eskiden beri alimler, Peygamberin (s.a.a) ve Masumların (a.s) ashabı arasında olan bir metottu. Yani belirli sürelerde naslar, hadis kitapları ve el yazması eserler güvenilir kimselerin sahih ve asıl yazılarıyla karşılaştırılır ve tatbik edilirdi. Bu metot, kasıtlı ve yanlışlıkla yapılan tahrifleri, fazlalıkları ve eksiklileri gidermek için yapılan bir çabaydı.

3-Hadis Nakli İcazeti: Hadis alimleri nakil icazetini, Tahammül-ül Hadis’in en önemli yollarından biri olarak kabul eder ve hadislerin naklinin doğruluğuna destek amacıyla karşılıklı alış verişe önem verirlerdi. Şöyleki, hadis ilmi üstadları yazılı veya şifahen hadisleri rivayet etme iznini talebelerine verirlerdi. Ve genellikle bu icazetlerde üstatların, hadis şeyhleri ve eserlerinin isimlerini getirirlerdi. Örneğin, ünlü fakih, değerli muhaddis ve hicri 3. y.y’ın Mukaddes Kum Şehrindeki parlak çehrelerden biri olan Ahmed b. İdris Eş’ari Kummi, 11. İmam olan, İmam Hasan Askeri’nin (a.s) huzuruna varma şerefine nail olmuştu. O, çeşitli ilimleri Ahmed b. İshak Kummi (İmam-ı Zaman’ın (a.s) Kum şehrindeki temsilcisi) gibi kendi asrının ünlü imamiyye üstat ve alimlerinden ve Şia’nın onlarca başka parlak çehresinden almış, fıkıh ve hadis alanlarında değerli kitaplar yazmıştır. O, Masum İmamlardan (a.s) çeşitli rivayetler nakletmiştir. Onun mektebinde bilgin talebeler yetişmiş ve ondan rivayet izni almışlardır. Onun en önemli ve en meşhur öğrencisi Sıkat-ul İslam Muhammed b. Yakup Kuleyni’dir. Şia’nın en güvenilir hadis kitabı olan ‘Kafi’ Kuleyni’nin eseridir. O, İbn-i İdris’in rivayetlerini vasıtasız nakletmiştir.

Rivayet icazetinin önemli faydalarından biri, hadislerin senetlerinin Masum İmamlara (a.s) ulaşmasıdır. Üstatlar genellikle rivayet icazetlerinde senet silsilesini Molla Muhammed Taki Meclisi, Şehid-i Evvel, Allame Hilli veya Şeyh Tusi gibi büyük şeyhlerden birine ulaştırır ve orada dururlardı. Çünkü büyük şeyhlerin usülü belli idi.  

4-Fihrist Metodu: İlk dönem alimlerin uyguladığı bir metotdu. Yani rivayetleri bir takım karinelerle ölçer ve onları kabul ya da redderlerdi. Mesela, Kum’un ekolünde olanlar, guluv konusunda çok katıydılar. Öyle ki İbn-i Velid, Saffar’ın Basair-un Derecat kitabının dışında bütün kitaplarını nakletmiştir.[15] Halbu ki onların hepsini yazan Muhammed b. El-Hasan el-Saffar’dır. Veya yine İbn-i Velid, Nevadir-ul Hikme’nin birkaç ricalinin dışında bütün ricalleri teyit ediyor.[16] Bu red onların zayıf olduğundan dolayı değil, aksine bir rivayet bu senetle bu kitapta geldiği için reddedilmiştir.

Bu metot, her ne kadar şahsi ve içtihadi olsa da onunla rivayetlerin metninde bir çeşit temizlik yapılmaktadır.

5-Rivayetlerin Metninin Kur’an’ın Açık Öğretileriyle Uyumu: Metotlardan bir diğeri, rivayetlerin Kur’an’a sunulmasıdır. İslam Peygamberi (s.a.a) ve Masum İmamlar (a.s) defalarca şöyle buyurmuşlardır: ‘Bizden size bir hadis ulaştığında onu Allah’ın kitabıyla karşılaştırın, Kur’an’a uyanı alın (ona göre amel edin), muhalif olanıda bir kenara bırakın veya bize dönderin (doğru yada yanlışlığını bizden sorun).’[17]

Aynı şekilde Allah, menfaatine düşkün fırsatçılara karşı değerli nebevi mirası korumak için hakkın peşinden olan Müslümanların baş vurabileceği korumacılar koymuştur. Hakkın peşinde olan kimselerden biri ‘Selim b. Kays el-Hilali’dir. O, peygamber adına söylenen yalanların, karıştırmaların, iktibasların ve nakildeki farklılıkların farkına varmış ve Peygamberin (s.a.a) hadislerini yalnızca Ehl-i Beyt’in (a.s) doğru ilminden alınmasının mümkün olduğunu anlamıştır.[18]  

Kısacası Masumların (a.s) ve ashabının sıkı çabaları, ciddi çalışmaları ve zorlu mücadeleleri sonucunda bugün zengin ve bir ölçüye kadar sağlam miraslar elimize ulaşmıştır. Ama alimler ve müçtehitler bu çabaların yanı sıra sahih rivayetleri diğer rivayetlerden ayırmak için yinede senet ve metinde derin araştırmalar yapmanın, başka karine ve deliller bulmanın gerekli olduğuna inanmaktalar. Alimler ve müçtehitler rivayetlerin senedi ve Kütüb-ü Erbaa’nın rivayetlerini aldığı ilk kitapların, onları yazanlara ait olup olmadığı hakkında yaptıkları araştırmaların sonucunda muhtemelen bazı kesin karinelere göre senet ve metini sahih olmayan rivayetleri kabul etmeyebilirler. Örneğin bir rivayetin, 1-Kesinlikle Kur’an’a muhalif olması, 2-Usul-u Mezhebe muhalif olması, 3-Tarih boyunca İmamiyye alimlerinin onu dikkate almaması, 4-Takiyyeden dolayı söylenmiş olması, 5-Uydurma olduğuna dair alametlerin olması vb. gibi karinelere göre reddedebilirler. Bu ve daha başka birçok önemli ve fenni yollar var ki, günümüz alim ve müçtehitleri onları bir rivayetin kabul veya reddinde kullanmaktadırlar.

O halde biz her ne kadar tarihin beyan edilmesinde tarif ihtimalini versek de bu, hadislere güvenme noktasında bizim için bir problem yaratmaz; zira hadisleri kabul etmek için rical ve dirayeden ibaret iki ilim vardır. Rical ilminde hadisleri nakleden şahıslar incelenmekte ve diraye ilminde ise hadis kabulündeki ölçüler ve hadis türleri etüt edilmekte ve açıklanmaktadır. Dolayısıyla belirtilen ölçülere sahip olduktan sonra hadis ve aktarıcılara güvenmekteyiz.      



[1] -İbn. Haldun Abdürrahman, Mukaddime-i İbn. Haldun, c. 1, s. 13, tercüme-i Muhammed Pervin Gonabadî, İntişarat-ı Bongah, Tercüme ve Neşr-ı kitab-ı çarom-ı Tahran 1359.

[2] -Allame Hilli, Rical-i Allame-i Hilli, c. 1, s. 3, çap-ı Daru’l-Zahair, Kum 1411.

[3] -Mamakani, Telhis-u Mikyas-il Hidaye, s.156.

[4] -Saduk, Men La Yaduruh-ul Fakih, c.1, s.3, (İntişarat-ı Camiay-ı Müderrisin).

[5] -Ali Ekber Seyfi Mazenderani, Mikyas-ur Rivaye Fi İlm-id Diraye, s.44

[6] -Kazım Müdirşaneçi, a.g.e. s.56-57.

[7] -Rical-ul Keşşi, c.2, s.692-700; Kitab-u Selim b. Kays el-Hilali, c.2, s.558, 562.

[8] -Tabakat-u İbn-i Saad, c.3, s.26, Müsned-i İmam Mücteba’dan nakletmiştir, s.535, hadis:36.

[9] -Kitab-u Selim b. Kays el-Hilali, c.2, s.628; el-Müstedrek Al’a-s Sahiheyn, c.3, s.187, hadis: 4798; Daaim-ul İslam, c.1, s.142; el-Caferiyat, s.5, hadis:42; Tefsir-i Ayyaşi, c.1, s.157, hadis:530.

[10] -el-Kafi, c.8, s.15, hadis2; Kitab-u Selim b. Kays el-Hilali, c.2, s.559; Rical-ul Keşşi, s.104, No:167.

[11] -Şeyh Tusi, el-Fihrist, s.176; Maan-il Ahbar, s.382, hadis:13

[12] -Rical-ul Keşşi, s.291, 292, 363, 364, 546; Maan-il Ahbar, s.181, hadis:1; Bihar-ul Envar, c.26, s.140, hadis:12..

[13] -Rical-ul Keşşi, s.224.

[14] -Kulliyatun Fi İlm-ir Rical, s.278.

[15] -Rical-ul Keşşi, s.251, Muhammed b. El-Hasan el-Saffarif’in yaşamı, (Daveri baskısı).

[16] -Rical-i Necaşi, s.245, Muhammed b. [16] -Tehzib-ul Ahkam, c.7, s.275: Nebi’nin (s.a.a) ve Masum İmamların (a.s) şöyle buyurdukları rivayet edilir...

[16] -Abdulhadi Mesudi, Mecelle-i Ulum-i Hadis, sayı:6. Ahmed b. Yahya’nın yaşamı, (Daveri baskısı).

[17] -Tehzib-ul Ahkam, c.7, s.275: Nebi’nin (s.a.a) ve Masum İmamların (a.s) şöyle buyurdukları rivayet edilir...

[18] -Abdulhadi Mesudi, Mecelle-i Ulum-i Hadis, sayı:6.

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Hatim merasimi ve mezarlığa çocukları götürmenin bir keraheti var mıdır?
    24562 Pratik Ahlak 2012/04/04
    Çocukları dinsel meclis ve merasimlere ve de mescide veya Muharrem ayındaki matem merasimlerine götürmek veyahut bayram namazı ve dinsel bayramlara katılmasını sağlamak kendilerinin dinsel duygularının gelişmesi için çok önemlidir. Ergin gençleri hatim merasimi ve mezarlığa götürmek hakkında ise, rivayetlerde ve fıkhi kitaplarda yaptığımız inceleme neticesinde bu işin ...
  • Akika kurbanının şartları ve sünnetleri nelerdir?
    9489 Pratik Ahlak 2019/11/10
    Akika: Yeni doğan çocuğun doğumunun yedinci günü belalardan korunması için bir koyunun veya kurban etmeye salahiyeti olan bir hayvanın kurban edilmesidir.Kurban kesmek yerine para bağışlanması akika yerine geçmez. Münasip olan kız çocuğuna dişi, erkek çocuğuna ise erkek koyunun kurban edilmesidir. Eğer mümkün değilse dişi ...
  • İranlıların matem, şenlik ve dini bayramlardaki gelenekleri neden diğer Müslümanlarla ve hatta diğer Şiilerle farklıdır?
    8187 Eski Kelam İlmi 2009/07/11
    Dini kutlamalar için genel kurallar olmasının yanı sıra ancak mukaddes İslam dininin görüş belirtmediği yerlerde her bölge örf ve adetlerine göre bu merasimleri yerine getirilebilir. Başka bir deyişle dinin önem verdiği şey örneğin İmam Hüseyin (a.s) için matem merasimlerinin düzenlenmesidir. Ama bunun yapılma şekli halkın kendisine bırakılmıştır. ...
  • Mastürbasyonun evlilikten farkı nedir?
    18619 Hukuk ve Şer’I Hükümler Felsefesi 2010/08/08
    Mastürbasyon insanın ihtiyacını gerçek şekilde gidermez ve sahte bir doyumdur. İnsanın şehvanî ihtiyacı sadece meninin çıkmasıyla giderilmez. Bunun aşk, duygu, yakınlık ve sevgi ile beraber olması gerekir. Bu nedenle bu fiili işleyenler içlerinde eksiklik hissederler. Bu da cismanî ve ruhî hastalıkları peşinden getirebilir. Ama evlilik şehvanî ...
  • Yüzüğü sağ ele takmak mutlaka gerekli mi?
    53679 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2010/05/20
    Peygamber (s.a.a) ve Ehl-i Beyt İmamları(a.s)’nın sünnetlerinden biri ele yüzük takmaktır. Rivayetlerde yüzüğün çeşidi ve üzerindeki nakış hakkında da çeşitli bilgiler verilmiştir. Bir de yüzüğün sağ ele takılması tavsiye edilmiştir. Ancak İslam’daki yüzük takmak ile ilgili hükümlerin hepsi müstehap türündendir ve farz değildir. Sadece erkeklerin ...
  • Dinî ilimleri öğrenmenin önemi nedir?
    16342 Pratik Ahlak 2011/05/21
    Öğrenmek bazen amel ve yükümlülüğü yerine getirmek için ve bazen de başkalarını eğitmek ve yetiştirmek içindir. Birinci kısım genel bir sınıflandırmayla iki bölüme ayrılmaktadır: Birinci bölüm tüm Müslümanlar ile ilgili hükümler olup özel bir iş, uzmanlık ve cinsiyetle bağlantılı değildir. İlk etapta tüm yükümlüler ile ilgilidir. Namaz, oruç ve ...
  • Hamd suresinden sonra Elhamdülillah Rabbi’l-Alemin söylemek sadece tabi olanlar için mi müstehaptır, yoksa cemaat imamı için de müstehap mıdır?
    7350 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2012/01/18
    Hz. Ayetullah Uzma Hamaney’in (ömrü uzun olsun) Bürosu:Tabi olanlar için müstehaptır.  Hz. Ayetullah Uzma Sistani’nin (ömrü uzun olsun) Bürosu:Namazda müstehap olan şey, imamın arkasında namaz kılan fertlerin imamın Hamd suresini okumasının ardından Elhamdülillah Rabbi’l-Alemin cümlesini söylemesi ve namazda tevhid suresini şahsen okuyan kimsenin de ”kezalik Allah” ...
  • Küfe mescidinin amellerinin çokluğu göz önüne alındığında kimi kafilelerin çeşitli makamların amellerini bir mekanda yerine getirmeleri doğru mudur? Böyle yaptıklarında tam sevap alabilirler mi?
    9026 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2012/07/10
    Küfe ve Sehle mescidlerindeki amellerin faziletleri hakkındaki rivayetlere baktığımızda Masum İmamlardan (a.s) bu mescitlerin bütün amellerinin bir arada yapılmasına dair bir emir gelmemiştir. Bir sahabesine bir dua ve namaz öğretirken, bir başkasına başka bir namaz ve dua öğretmiştir. Bu yüzden ziyaretçileri mescitlerin tüm amellerini yerine getirmek veya ...
  • Eğer idrar sonrası istibra yapılıp abdest alınırsa ve daha sonrasında bir damla idrar gelirse hükmü nedir?
    8890 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2019/08/06
     Ayetullah uzma Hamaney’in bürosu:Eğer gelen sıvının idrar olduğuna eminseniz abdest batıldır ve o bölge necis olmuştur. Eğer idrar olduğuna emin değilseniz taharete hükmedilir ve abdesti bozmaz.Ayetullah uzma Sistani’nin bürosu:Eğer idrar olduğundan şüpheniz varsa taharete hükmedilir.Ayetullah ...
  • Kendimizi yetiştirmeye ve nefsimizi arındırmaya nereden başlamalıyız?
    11343 Pratik Ahlak 2010/05/06
    Tezkiye, nefsi arındırmak ve temizlemek anlamına gelmektedir. Kur’an-ı Kerim’de nefsi arındırmanın önemi hakkında birçok ayet bulunmaktadır. Ama şu bilinmelidir ki; nefsi arındırmaya başlama noktası her insana göre değişir. İslam’ı henüz kabul etmemiş birisinin nefsi temizlemeye başlayacağı ilk aşama, İslam’ı kabul etmesidir. Müminler için ilk basamak, ...

En Çok Okunanlar