Ətraflı axtarış
Baxanların
7754
İnternetə qoyma tarixi: 2010/04/22
Sualın xülasəsi
Нәјә ҝөрә дүнјанын заһиринә вә маддијјата мејл Ахирәтә вә мәнәвијјата мејлдән даһа ҝүҹлүдүр?
Sual
Нәјә ҝөрә дүнјанын заһиринә вә маддијјата мејл Ахирәтә вә мәнәвијјата мејлдән даһа ҝүҹлүдүр?
Qısa cavab

Тәбиәт аләминдә үзү ашағы һәрәкәт үзү јухары һәрәкәтдән асан олдуғу кими мәнәвијјат аләминдә дә мәнәви вә әхлаги һәрәкәт мадијјата тәрәф үзү ашағы һәрәкәтдән чәтиндир. Гуранда мәнәвијјата тәрәф һәрәкәт чох чәтин вә чалышмаглыгла јанашы танытдырылыр. Аллаһ-таала Иншигаг сурәсинин 6-ҹы ајәсиндә бујрур: ”Еј инсан! Сән (өләнә гәдәр) Рәббинә доғру чалышыб чабалајырсан. Сән Она говушаҹагсан!” Һалбуки,  дүнја, һәр шејдән ашағы олдуғуна ҝөрә дүнја адланыб, һәва вә һәвәсин дәрәсинә дүшмәкдән өтрү исә инсанын бир ләһзә камал сифәтләрә, паклыға вә мәнәвијјата әгли мәсәләләрә ҝөз јуммасы кифајәт едәр. Мәнәвијјата тәрәф һәрәкәт, уҹа дағын башына чыхмаг кими чох чәтиндир. Амма, нәфси истәкләр тәрәф һәрәкәт дағдан үзү ашағы дүшмәк кими чох асан вә раһатдыр. Чүнки, Ахирәтә тәрәф мејл инсанын илаһи фитрәтә тәрәф һәрәкәти, дүнја вә мадијјата тәрәф һәрәкәт исә инсанын мадди тәбиәт әсасында олан һәрәкәтидир. Инсанын әлагәләри исә даһа чох мадди вә тәбиәт аләми иләдир.

Ətreaflı cavab

Тәбиәт аләминдә үзү ашағы һәрәкәт үзү јухары һәрәкәтдән асан олдуғу кими мәнәвијјат аләминдә дә мәнәви вә әхлаги һәрәкәт мадијјата тәрәф үзү ашағы һәрәкәтдән чәтиндир. Гуранда мәнәвијјата тәрәф һәрәкәт чох чәтин вә чалышмаглыгла јанашы танытдырылыр. Гуран бујурур: ”Еј инсан! Сән (өләнә гәдәр) Рәббинә доғру чалышыб чабалајырсан. Сән Она говушаҹагсан!”[1]  Ајәдә   истифадә олунун “кәдһ” сөзү  әрәб дилиндә  чалышмаға ишарәдир вә бу чалышмагда шиддәт мәнасы нәзәрдә тутулур.[2] Сүгут вә бәдбәхтчилијә чатмагдан өтрү инсанын нәфси истәкләринә табе олмасы кифајәтдир. Чүнки, нәфси истәкләр јолунда һәрәкәт үзү ашағы һәрәкәт кими садә вә асандыр. Ағыл әсасында, шәриәт ҝөстәришләри вә дүнјәви мејлләрин, шејтанын вә нәфси мејлләрин әксинә һәрәкәт исә јени даға галхмаг кими чәтиндир, амма инсанын һиссијјаты, сәадәт вә етигады илә бирҝәдир. Гуран нәзәриндән инсан елә мөвҹуддур ки, бир тәрәфдән илаһи фитрәтә, диҝәр тәрәфдән исә тәбиәт вә мадди мејлә маликдир. Инсанын фитрәти ону мәнәвијјата, дәрин маарифә вә хејир ишләрә тәрәф чәкир. Тәбиәт исә ону мадијјата, шәһвәт вә шәр ишләрә тәрәф дәвәт едир. Инсанын һәјаты һәмишә онун тәбиәти илә фитрәти арасында мүбаризәдәдир. Әҝәр инсанын тәбиәти инсана гәләбә чалса вә инсан өз тәбиәти вә мејјләри ардынҹа һәрәкәт етсә, Гуран нөгтеји нәзәриндән бу инсан әсл јолуну азмышдыр. Амма, фитрәти тәбиәтинә галиб ҝәлсә вә инсан өз фитрәти јолунда гәрар тутуб һәрәкәт етсә, Гуран бөхымындан бу инсан һидајәт јолунда гәрар тутуб вә һагг јолунда гәдәм атмагдадыр.[3]

Дүнја лүғәтдә алчаглыг мәнасындадыр вә дүнјаја јетишмәкдән өтрү ҝөзләримизи ҝөјләрдән јуммағымыз кифајәт едәр. Амма, дүнјадан чыхыб мәнәвијјата тәрәф галхмаг сырф дахили мејл вә иддиа илә дејил. Бәлкә дә бу јолда, һәва вә һәвәсә гаршы чыхыб, шејтанын вәсвәсәләри илә мүбаризә апармаг, бәјәнилмәз адәт-әнәнәләри тәрк етмәк вә инсаны ҝүндәлик һәјатында нәфси мејилләрлә ҝирифтар едән минләрлә көкләри кәсиб атмаг лазымдыр. Она ҝөрә дә ирфан вә мәнәви сејр алимләри бәзән јүз мејдан вә ја мин мәнзил, јахуд хүсуси камала јетишмәкдән вә нәфси истәкләрин дүјүнүндән азад олмагдан өтрү ирфан әдәбләри чәрчивәсиндә јүксәк мәнәвијјат һәгигәтләринин јолларыны бәјан етмишләр ки, нәһајәтдә инсан бүтүн бу чәтинликләрә синә ҝәрәрәк Аллаһ-таалаја халис бәндә ола билсин. Бәндәнин Һагга тәрәф сејр вә һәрәкәти үфүги јох, шагулидир. Шагули һәрәкәтдән мәгсәд бурда, һәндәси вә тәбии јох, Аллаһа тәрәф олан һәрәкәтдир. Јәни, инсан јүксәк јерә јох, јүксәк мәгама чатмалыдыр. Бу ҹәһәтдән о јүксәк мәгама чатмагдан өтрү азугә лазымдыр. Аллаһ-таала Гуранда, сејр вә сүлук јолунда һәрәкәти јүксәклик адландырмыш вә Мүҹадилә сурәсиндә бујурмушдур: “Аллаһ сиздән иман ҝәтирәнләрин вә (хүсусилә) елм бәхш едилмиш кимсәләрин дәрәҹәләрини уҹалдар.” [4] Һәр кәс мәнәвијјата тәрәф һәрәкәт едәрсә Аллаһ-таала онун бу әмәлини “дәрәҹә” адландырыр вә бәјәнир. Неҹә ки, Фатир сурәсиндә бу сејрдән “уҹалыг” кими ад апарыр вә бујурур:  ”Пaк сөз Oнa тəрəф јүксəлəр вə пaк сөзү дə (Аллaһ дəрҝaһынa) јaxшы əмəл гaлдырaр.”[5]  Беләликлә, “јүксәклик” вә “уҹалыг”дан мәлум олур ки, инсанын сејр вә һәрәкәти үфүги јох, мәртәбә вә дәрәҹә илә олан јүксәкликләдир. Чүнки, мәкана тәрәф һәрәкәт һәр нә гәдәр уҹа олса јенә дә үфүги сајылыр. Аллаһ-таала Идрис пејғәмбәри (әлејһиссалам) уҹа мәртәбәјә галдырдыгда бујурур: “Биз oну јүксəк бир мəгaмa гaлдырдыг.”[6] Ајәдә мәгсәд заһири мәкан јох, мәнәви мәгам вә мәкандыр. Аллаһ-таала Өз мүгәддәс пак Затыны вә күрсисини вәсф едәркән һәмин ифадәдән истифадә етмишдир. Гуранда охујуруг: “Дәрәҹәләри јүксәлдән, әршин саһиби Аллаһ.”[7] Беләликлә, Аллаһ-таалаја тәрәф мәнәви сејр вә һәрәкәт мөминләрдә уҹа, алимләрдә исә даһа уҹа дәрәҹәләрлә гијмәтләндирилир. Пак кәлмә Аллаһ-таалаја тәрәф уҹалыр.[8] Башга сөзлә десәк, Аллаһы истәмәк, јүксәклик вә уҹалыг јолунда һәрәкәт, дүнја истәмәк исә үзү ашағы вә зилләтли һәрәкәтдир. Дүнја она ҝөрә дүнја адлыныб ки,  она ҝөрә ки, һәр шејдән алчагдыр[9] вә инсаны хар едир.[10]

    Һәр һалда Аллаһ-таалаја јахын олмагдан өтрү вә мәнәви сејрдә мал-дөвләт вә өвладлардан да кечмәк лајиглидир.[11]  “Ҹомәрдләрин сәһв вә хәталарындан кечин. Чүнки онлар­дан биринин ајағы сүрүшән кими Аллаһын (мәрһәмәт) әли онун әлиндә олур вә ону (һәмин сүрүшкәнликдән) галдырыр.”[12]

    Беләликлә, Ахирәтә тәрәф мејл инсанын илаһи фитрәтә тәрәф һәрәкәти, дүнја вә мадијјата тәрәф һәрәкәт исә инсанын мадди тәбиәт әсасында олан һәрәкәтидир. Инсанын әлагәләри вә мәшғулијјәти исә даһа чох мадди вә тәбиәт аләми иләдир. Инсан ән чох дүнјанын вә аләмин заһири илә үнсијјәтдә олуб онунла мәшғулдур. Гуран бујурур: “Oнлaр дүнјa һəјaтынын зaһирини (тиҹaрəт вə əкинчилик ишлəрини, мəишəт мəсəлəлəрини) билирлəр, axирəтдəн исə xəбəрсиздирлəр.”[13] Һәмчинин, инсан ән чох тез әлә ҝәлән сәмәрә вә нәтиҹәләр фикриндәдир. Јенә Гуранда охујуруг: “Хејр, хејр! Сиз тез кечиб ҝедәни (фани дүнјаны) севирсиниз. Ахирәти исә тәрк едирсиниз.”[14]  Һәмин әсасә ҝөрә әмирәл-мөминин Әли (әлејһиссалам) бујурур: “(Зәлаләт әһли) Дүнјаны вә тез кечәнләри сечиб Ахирәтә арха чевирдиләр.”[15]   Нәтиҹәдә, инсанын дүнја вә мадди шејләрә мејли чох вә асан нәзәрә ҝәлир.



[1] Иншигаг сурәси, 6-ҹы ајә.

[2] Әсҝәри Әбу Һилал, Әл-Фуруг фил-лүғәт, сәһ-369, интишарат Асатанеи Гудс Рәзәви.

[3] Һади Теһрани, Мәһди, Бавәрһа вә порсешһа, сәһ-84, мүәссисеји фәрһәнҝи Ханеји Хирәд.

[4] Мүҹадилә сурәси, 11-ҹи ајә. 

[5] Фатир сурәси, 10-ҹу ајә.

[6] Мәрјәм сурәси, 57-ҹи ајә.

[7] Ғафир сурәси, 15-ҹи ајә.

[8] Ҹавад Амули, Әбдуллаһ, Тәфсир мөвзуји Гурани-Кәрим, Мәраһил әхлаг дәр Гуран, үчүнҹү бөлүм, сәһ-223, Исра нәшр мәркәзи.

[9] Реј Шәһри Мәһәммәд, (Һүсејни сејјид Мәһәммәд), Мүнтәхәб Мизанул-Һикмәт, 2171 сајлы һәдис, имам Әли (әлејһиссалам).        

[10] Реј Шәһри Мәһәммәд, (Һүсејни сејјид Мәһәммәд), Мүнтәхәб Мизанул-Һикмәт, 2192 сајлы һәдис, имам Әли (әлејһиссалам).

[11] Нәһҹүл-Бәлағә, 52-ҹи хүтбә.

[12] Нәһҹүл-Бәлағә, 20-ҹи һикмәт.

[13] Рум сурәси, 7-ҹи ајә.

[14] Гијамәт сурәси, 20-21-ҹи ајләр.

[15] Нәһҹүл-Бәлағә, 144-ҹү хүтбә.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Вилајәти-фәгиһин шәраити нәдир?
    7847 Nizamlar hüquq və əhkam 2010/02/06
    Исламда рәһбәрлијин әсаслары бунлардан ибарәтдир: фәгиһлик, әдаләт вә ислам ҹәмијјәтини идарә етмәк гүдрәти. Иран Ислам Республикаснын конститусијасынын 109-ҹу маддәсиндә бу үч шәртә ишарә олунуб.Рәһбәрин шәраит вә сифәтләри:
  • Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
    6591 تاريخ کلام 2012/04/09
    Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in besətindən sonra, habelə islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsində olduğu zaman və müsəlmanların əlaqələrinin cüzi və mühüm ümumi hadisələrin az olduğuna görə bir müddət zamanı bilmək üçün tarixin başlanğıcının və hadisələrin baş vermə zamanının müqayisə olmaması heç bir problem yaratmırdı. İkinci ...
  • Quran və rəvayətlərdə həzrət Xızır (ə) barəsində bəhs olunmuşdurmu?
    24494 تاريخ بزرگان 2011/11/21
    Qurani- kərimdə bir başa olaraq həzrət Xəzər (ə)- ın adı gəlməmişdir bəlkə bu ünvanla: " عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَیْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً" [i] ki, onun elm və bəndəlik məqamını açıqlayır və Musa ibni İmranın müəllimi olaraq ondan yad edilmişdir. Bir çox rəvayətlərdə böyük ...
  • Tükümün tökülməsinə görə, yapşqanla başıma parik qoymağa məcbur olmuşam. Mənim dəstəmaz və qüslümün hökmü nədir?
    5355 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/11
    Həzrət Ayətullah əl- uzma Hadəvi Tehrani (damət bərəkatuh)- nin cavabı belədir: Əkilmiş tük, təbii inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tük, təbii və inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tükü hökmündədir. Əkilmiş tük, inkişafsız təbii ya süni liflər ...
  • Qədr gecəsində oyaq qalmağın fəlsəfəsi nədən ibarətdir?
    6633 شهادت امام علی ع 2014/05/18
    Qədr gecəsi, Qurani-Kərimdə məqamına təkid olunmuş ən mühüm zamanlardan biridir və bu gecənin mənəvi məqamı haqqında çox hədislər vardır. Qədr surəsində belə bir xüsusi məqamın səbəbinə o cümlədən, Quranın[1] və mələklərin[2] nazil olması işarə olunur. Quran-Kərimdə bu gecə başdan-başa mənəviyyətlə dolu ...
  • “Аллаһын илк јаратдығы әглдир” – сөзүнүн мәнасы нәдир?
    7127 İslam fəlsəfəsi 2010/10/13
    Фәлсәфи терминолоҝијада әгл (шәриәт вә Гуранда дејилән мәләк дә адландырмаг олар) елә бир субстансијадыр (ҝөвһәрдир) ки, һәм затән (өзлүјүндә) вә һәм дә фелән (ишдә)  мүҹәррәддир. Јәни, затән мадди олмајыб, ишләрини һәјата кечирмәкдә бәдән кими мадди аләтә еһтиајҹы јохдур. Әлбәттә бу там мүҹәррәд варлығы ...
  • Əgər behişt nemətləri yorucu və bezdirici deyilsə, onda behişt əhli bir ləzzətdən necə əl çəkərək başqası ilə məşğul olurlar?
    5630 Qədim kəlam 2012/06/23
    Belə nəzərə çarpır ki, bu sualın mənşəyi bir növ bu dünyanın xüsusiyyətlərini axirət məsələləri ilə müqayisə etmək və dünyanın nöqsan, eyib, xəstəlik, ölüm, süstlük, xoşagəlməz hadisələr və s. xüsusiyyətlərini meyar qərar verməkdir, halbuki Quran və rəvayətlərə əsasən axirət aləminin xüsusiyyətləri bu dünya ilə uyğun gəlmir.
  • Fiqhi hökmlərin fəlsəfəsi haqqında sual etmək olarmı?
    7648 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2015/08/01
    Bu sualın cavabı aşağadakı mövzuda cavablınır; 1.İlahi hökmlərin həmişə məsləhətlər və fəsadları nəzərə almaqla olduğuna görə heç vaxt hansısa hökm heç bir səbəb olmadan halal və ya haram və vacib ola bilməz. Heç də belə deiyl ki, ilahi hökmlər heç bir meyar və hikmət olmadan bəşəriyyətə gəlmiş ...
  • Rəvayət vardır ki, Allah- Taala Fatimənin paklığına xatir onun övladlarını cəhənnəmə aparmaz. Xahiş edirik onu təhlil edin.
    6043 Hədis elmləri 2012/01/08
    Bu rəvayət şiə və Əhli- sünnə kitablarında vardır və onu nəql edən ravilərin və mənbələrin çoxluğu ona etimad etməyə dəlildir.Amma bu qeyri- müəyyənlik həmişə olubdur ki, bu hədisin genişliyi və əhatə dairəsi hara kimidir? Başqa rəvayətlərə əsasən bu nəticəyə gəlmək olar ki, ancaq həzrət Zəhranın (s.ə.) vasitəsiz övladları o ...
  • Kimlər cənnətə daxil olacaq?
    12008 Qədim kəlam 2011/02/14
    Bir çox Quan ayələrində tədqiqat aparıldığı zaman, bu nəticəni əldə etmək olur ki, cənnət Allahın insanlara verdiyi bir vədədir. Cənnət o insanlara nəsib olur ki, "müttəqi" "mömin" Allahın və onun rəsulunun göstərişlərini tamamlaya yerinə yetirsin. Bu cür insan səadətə çatmış və xoşbəxt insandır. Allahın və həzrət rəsul əkrəmin ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163757 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158583 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118631 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111664 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104931 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92425 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54038 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48841 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44789 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44212 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...