Ətraflı axtarış
Baxanların
7148
İnternetə qoyma tarixi: 2011/05/31
Sualın xülasəsi
Nəyə görə fiqhi cəhətdən həddin icrası hakimin öhdəsindədir?
Sual
Nəyə görə fiqhi cəhətdən həddin icrası hakimin öhdəsindədir?
Qısa cavab
Bəşər cəmiyyətlərinin ürfündə cinayətkarların cəzalanması hökumətlərin ixtiyarındadır və hökumətdən başqa kimsə hədd icrasını öhdəsinə ala bilməz. Belə bir əsas İslam fiqhində də təkid və qəbul olunmuşdur. Müəslman fəqihləri cinayətkarların həddinin icrasını zəmanənin İmamamının (əleyhissalam) hüzuru dövründə Onun və ya İmam (əleyhissalam) tərəfindən təyin olunmuş şəxslərin ixtiyarında olduğunu qeyd edirlər. Amma, məsum İmamın (əleyhissalam) qeybdə olduğu dövrdə belə hüdudların icrası bütün şəraitə malik olan müctehidlərin öhdəsindədir. Çünki, onlar məsum İmamın (əleyhissalam) naibləridirlər. Ayələr və rəvayətlərdə müsəlmanlara xitab olunmuş hədlərin icrası əmri isə tək-tək hər bir müsəlmana aid deyildir. Bəlkə də bu göstəriş ümumi olaraq, müsəlman cəmiyyətinə müraciətdir. İslam hakiminin hədd və hüdudların icrasında ən üstün olması dəlillərini isə aşağadakı ünvanda qeyd etmək olar:
1) Məsum İmamların (əleyhimussalam) adət və qanunları; 2) rəvayətlər; 3) Cəmiyyətin əmin-amanlığını hifz etmək; 4) Müsəlsmanların icması; 5) mövzunun xüsusi olması;
 
Ətreaflı cavab
Hədd; elə bir cəzadır ki, ölçüsü və miqdarı Quran və İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) buyurduğu qanunlar əsasında təyin olunmuşdur. Məsələn, zinakara yüz şallağ vurulması qanunu.[1]İnzibati cəza odur ki, onun cəzasının təyin olunması şəri hakimin öhdəsindədir. Hədlər və inzibati cəzalar elə cəzalardır ki, İslam qanunlarından kənara çıxanlardan ötrü təyin olunmuşdur. O da İslam hökmlərinin cəmiyyətdə icrasına zəmənət verir. Qeyri-İslami höküumətlərdə də qanunların icrasının zəmanəti öhdəsinə alır.
İslamda şəri həddlərin icra olunmasına çox təkid olunmuşdur. O cümlədən rəvayətdə gəlib ki, bir həddin icrasının savabı qırx gün ( və ya gecə-gündüz) yağan yağışın təsirindən faydılıdır. Əlbəttə, çox təkid olunmuşdur ki, hər bir həddin və cəzanın icrası çox diqqət və yəqinlik əsasında olmalıdır.[2]
Həddlər və cəzaların cinayətkarlar üzərində hökmlərin icrası bu mənadadır ki, onlar məhkum olduqdan sonra hakimiyyət onların canlarında və mallarında qüdrət sahibi kimi çıxış edir. Bu da əsl əvvəldə heç kəsin digəri üzərindən hakimiyyət və qüdrətinin olmaması qanununa ziddir. Ona görə də belə bir haqqın kiminsə üzərində tətbiq olunmasından ötrü ayələr və rəvayətlərdən ibarət dəqiq və möhkəm dəlillərə ehtiyac vardır.  İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) və məsum İmamların (əleyhimussalam) Allah dərgahında ən yüksək məqamı olduğuna görə belə bir qəzavət, hökm etmək, hökmü icra etmək haqqı və məqamı ilk növbədə onlara məxsusdur. Amma, belə bir məqamın Peyğəmbər (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) və məsum İmamlardan (əleyhimussalam) başqası üçün isbat etmək çox çətin və şəkkdə olan bir məsələdir. Əsl budur ki, onların belə bir məqam və haqqları yoxdur. Yalnız möhkəm dəlil əsasında bu mövzunu onlar üçün isbat etmək olar. Yəni, onların izni və icazəsi ilə bu məqamı digərlərinə aid etmək olar. Belə bir məsələyə də diqqət etmək lazımdır ki, əgər məsum İmamdan (əleyhissalam) xüsusi olaraq, hər hansı bir fərdə izn verməsi və ya məsum İmamın (əleyhissalam) özünə əl çatmayan halda (məsələn, İmamın qeybdə olduğu zamanı) belə bir məqam və izn ümumi olaraq, bütün şəraitə malik olan müctehidin üzərinə düşür. Bu da həmin cəmiyyətdə müsəlman ölkəsinin əmin-amanlığın və nəzminin qorunmasından ötrüdür.[3]  Mərhum Şeyx Mufid şəri həddəlrin məsum İmamlara (əlyehimussalam) məxsus olması haqqında aşağadakı məzmunda məsələni  təqdim edir:
“Hədd və cəzaların icra olunması Allah tərəfindən müsəlmanlara təyin olunmuş hakimin ixtiyarındadır. Onlar da İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) sonra O Həzrətin nəslindən olan məsum İmamlardır (əleyhimussalam). Həmçinin, Onların şəri qəzavət işlərinə təyin etdikləri hər bir kəs və imkan həddində belə işlərin yerinə yetirilməsi şiə fəqih alimlərinin öhdəsinə qoyulmasındadır.”[4]
Və Həfs ibn Ğiyasın hədisində bu haqda belə nəql olur: “ Mən İmam Sadiqdən (əleyhissalam) soruşdum: Müsəlmanlar içində kimi hədd və hüdudu icra etmək haqqı var: Hakim yaxud qazi?  İmam (əleyhissalam) buyurdu: “Hökumət hər kəsin əlindədirsa onun haqqı var.”[5]
Həmçinin, Əşəsiyyat kitabında yenə İmam Sadiqdən (əleyhissalam) belə hədsi nəql olunur: Qəzavət hökmü, hədd və hüdudun icrası, Cümə namazının əsas iqaməsi yalnız məsum İmamın (əleyhissalam) hüzuri ilə şəri haqq qazanır.”[6]
Bütün bu rəvayət və dəlillərdən məlum olur ki, cəmiyyətdə hədd və hüdudların icrası ilk növbədə məsum İmamlara (əleyhimussalam) məxsus haqdır. [7]
Başqa sözlə desək, Qurani-Kərimdə olunan bu cur bəyanlar: “Zinakar kişiyə və zinakar qadına yüz çubuq vurun.”[8] – “Oğru kişi oğru qadının əlləri kəsin..”[9]kimi xitablar mütləq şəkildə ümumi olmasına baxmayaraq, cəmiyyətin bütün üzvlərinin hökmü icra etməsində səlahiyyəti və haqqı olmasına dəlalət etmir. Yəni, cəmiyyətin bütün fərdlərinə vacib deyil ki, hökmün icrasını öhdəsinə alsın. Hökmün icrasının tələb olunması bütün cəmiyyət üzvlərinin haqqı olmasını bildirməklə yanaşı hökmün icrası yalnız, İslam hökmumətinin haqqı və onun təyin etdiyi səlahiyyətli qazilərin hödəsindədir. Yoxsa, cəmiyyətdə hər-mərclik və özbaşnalıq baş alıb gedər.
Şəri hökmlərin icrasının İslam hökumətnin öhdəsində olmasının dəlilləri bundan ibarətdir:
A) Cəmiyyətdə nəzm-intizamın hifz olunması; Əgər şəri həddlərin və cəzaların ixtiyarını cəmiyyətdə bütün insanların özlərinə tapşırılsa, bu zaman cəmiyyətdə hərc-mərc və özbaşnalıq baş alıb gedər, əmniyyət xətərə düşər, namus-qeyrət aradan gedər, qan tökülər və digər ictimai fitnə-fəsada düçar olar. Ona görə də bu qəbildən olan işlər birbaşa hökumətin və onaların icazə verdiyi xüsusi məqamların ixtiyarındadır.
B) Mövzu ixtisas üzrədir; Cinayətin isbatı, hökmün verilməsi və onun düzgün icra olunması heç də asan bir mövzu deyildir. Bu mövzuda xüsusi ixtisasa malik olmaq lazımdır. Xüsusilə bu elə bir mövzudur ki, insanların abır və həyalarının girovunda qərar tutmuşdur.
C) İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) qoyduğu qanun və qaydalar; İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) zamanında yaşayan müsəlmanları zamanında və Ondan sonrakı zamanlarda İslam hakimlərinin yolu bu olub ki, günahkarlar və cinayətkarların cəzalandırılması İslam hökumətinin, qəzavət məqamlarına və qaziləra aid olur. Heç bir şəxs hökumətin icazəsi olmadan belə bir işə girməyə ixtiyarlara olmayıb. Tarix boyu da İslam aləmində belə qanun hifz olunub.
D) hədislər; bu mövzuda məsum İmamlardan (əleyhimussalam) gəlmişdir ki, onlardan bəzilərinə əvvəldə işarə etmişdik.
H) İcma; bir dəstə fəqihlərin sözlərində[10] bu mövzuda ümumi müsəlmanların birgə fikrdə olması açıqlanır. Bu məsələ heç də şiə aləminə aid deyil. Sünnü alimlərinin də bu mövzuda ittifaq nəzəri vardır. Nümunə üçün Fiqhus-sünnə kitabının müəllifi belə yazır:” Bütün fəqihlərin birgə nəzəri budur ki, cəmiyyətdə yalnız İslam hakiminin və ya onun naibinin ixtiyarı var ki, ölkədə şəri hədd və cəzaları  icra etsinlər. Adi insanları belə bir işdə özlərindən  ixtiyar və səlahiyyətləri yoxdur.Təhavi Müslim ibn Yəsardan belə nəql edir ki, İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) səhabəsindən biri dedi: zəkat, hüdud, artıq beytulmal, cümə namazı ölkəsnin hakimi ilədir. Sonra qeyd etdi ki, bu mövzuda səhabələr arasında heç bir ixtilaf yoxdur.”[11]
 

[1]Zinakar kişiyi və zinakar qadına yüz çubuq vurun.” (Nur surəsi 2)
[2] Xumeyni, Seyyid Ruhullah Musəvi, Tozihul-məsail,  (İmam Xumeyni – haşiyəli kitabı) c.2; səh.815; Dəftər intişarat İslami, Qum, 1424 h.qəməri
[3] Daha çox mütaliə üçün; Vilayət fəqihin şəri hökmləri icra etmək üçün şəri dəlilləri və vilayəti-fəqihin Allah-Taala tərəfindən təyin olunması nəzəriyyəsi; sual: 9957; Vilayəti-fəqihin İslam Peyğəmbəri (səlləlahu ələyhi və alihi və səlləm) və məsum İmamların (əleyhimussalam) vilayəti ilə nisbəti; sual-9294;(sayt 9467) Həmçinin, Xalxali, Seyyid Məhəmməd Məhdi, Əl-Hakimiyyətu fil İslam; səh.459; Məcəməi əndişeyi İslami; Qum, birinci çap, 1425 h.qəməri
[4] Amuli Məhəmməd Həsən, Vəsail şiə, c.18; səh.338; hədis-2; Müəssiseyi Alul-Beyt; Qum, 1408 h.qəməri
[5] Vəsail şiə, c.18; səh.338; hədis-1
[6] Mühəddis Nuri, Müstədrəkül-vəsail, Rəhli çapı, c.3; səh.220; hədis-1; Müəssiseyi Alul-Beyt; Qum, 1408 h.qəməri
[7] Xalxali, Seyyid Məhəmməd Məhdi, Əl-Hakimiyyətu fil İslam; səh.433
[8] Nur surəsi -2
[9] Maidə surəsi 38
[10] Nəcəfi Məhəmməd Həsən, Cəvahürul-Kəlam, c.21; səh.386; Daru-əhyau turasi ərəbi, Beyrut, BiTa
[11] Fiqhus-sünnə, c.2; səh.362; nəql olunur, Xalxali, Seyyid Məhəmməd Məhdi, İslamda hakimiyyət və ya vilayət fəqih, tərcüməçi, Cəfər Əl-hadi,səh.115-118; Dəftər intişarat İslami, Qum, birinci çap, 1422 h.qəməri
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Din vahiddir yoxsa çoxlu?
    6922 Təzə kəlam 2011/02/14
    Əgər dindən məqsəd, Allah tərəfindən nazil olub və peyğəmbərlər (ə) vasitəsi ilə camaata çatdırılan əqaid, əxlaq və qanunlar toplusu olarsa, bu halda din vahid bir şeydir və dinlərin fərqi zaman və məkanların tələbinə əsasən fərdi və tayfa xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq cüzi göstərişlərdə dəyişilir. Əgər dindən məqsəd, dünyadakı mövcud dinlər ...
  • Һәр бир мүсәлманын илк әввәлдә билмәли олдуғу етигады нәдир?
    7720 Qədim kəlam 2010/09/29
    Һәр бир инсан кәлмеји-шәһадәтини јәни, “Әшһәду ән ла илаһә илләллаһ вә әшһәду әннә Мәһәммәдән рәсулуллаһ” (шәһадәт верирәм ки, Аллаһдан башга танры јохдур вә Мәһәммәд Аллаһын елчисидир) – демәклә мүсәлман олур вә бүтүн Ислам ганунлары онун үчүн тәтбиг олунур. Бәдәни пак вә һимајәсиндә олан һәдди булуға чатмајан ...
  • İsmət məqamı ixtiyaridir, yoxsa icbari?
    6266 Din fəlsəfəsi 2012/01/18
    Peyğəmbərlərin və məsumların (əleyhimus-salam) ismət məqamına malik olmaları şiə məzhəbinin mühüm etiqadlarından biri hesab olunur. Siz onun ətraflı izahına baxmaq üçün həmin saytın bu suallarına müraciət edə bilərsiniz: sual 1738 (sayt 1885), sual 1740 (sayt 2139) və sual 3026 (sayt 4594)
  • Sair səma cisimlərində və kürələrdə canlı varlıqların olması barəsində İslamın nəzəri nədir?
    8786 Təfsir 2011/07/28
    Başqa göy cisimlərində və ya kəhkəşanlarda canlı və yaxud ağıllı varlıqların olub-olmaması bəşəriyyəti maraqlandıran suallardan biridir, lakin indiyə qədər onlara lazımi cavab tapmamışlar. Quranın bəzi ayələrində asimanda canlı varlıqların olmasına işarə edilir. O cümlədən:
  • Dindən qaçan şəxsi necə hidayət etmək olar?
    5773 Əməli əxlaq 2011/07/28
    Belə insanlara ən yaxşı yol göstərmə aşağıdakılardan ibarətdir:1. Ona başa salmaq və soruşmaq lazımdır ki, Allah-taalanın bizə bəxş etdiyi bu qədər nemətlər – başda insanın xilqəti olmaqla ...
  • Hal-hazırdakı və keçmişdəki mərcəyi-təqlidlərin baş yarmaq barəsindəki fətvalarını bəyan edin.
    8729 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/28
    İmam Hüseyn (əleyhis-salam)-a əzadarlıq məsum imamlar (əleyhimus-salam) və din rəhbərləri tərəfindən həmişə təkid edilmiş, bu mərasim tarix boyu davam etmişdir. Bəzi şəhərlərdə, məntəqələrdə və ölkələrdə İmam Hüseyn (əleyhis-salam)-a və onun vəfalı səhabələrinə əzadarlıq üslublarından biri də baş yarmaqdan ibarətdir. ...
  • Aya Şərab satılan ve verilen yerde işləməyin işkalı var?
    7916 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/17
    Sualda fiqhi hökmünüzü bilmək istədiyinizə görə, zəriridir ki, mərcəi təqlidlərin dərtərlərindən cavab alacağıq və qısa müddətdə sizə gondərəcəyik. Alınan cavablar belədir: Həzrəti Ayətullahul üzma Sistaninin dəftərxanası: O surətdəki siz özünüz şərab və digər haramlarda işləməyəsiniz və sırf halal qismətdə işləyinizin manei yoxdur.
  • Uxdud səhabələri kim idi?
    7491 Təfsir 2012/03/14
    “Uxdud” böyük çala, yaxud xəndək mənasınadır. Bu ayədə odla doldurulan böyük çala nəzərdə tutulur ki, mömin şəxsləri oraya salıb yandırmış və ağır işgəncə ilə qətlə yetirmişlər. Bu hadisənin nə zaman baş verməsi, hansı qövmə aid olması, eləcə də bunun xüsusi və konkret bir hadisə, yoxsa ...
  • Teyyul- ərz nədir?
    13940 Nəzəri irfan 2011/06/19
    Teyyul ərzin həqiqəti barəsində bir çox nəzəriyyələr verilmişdir ki, onlardan biri İbni ərəbinin "edam və yaratmaq (və ya hazır etmək) nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə əsasında, şəxs özünü ilk yaranış yerindən "edam" və istədiyi yerdə "icad" hazır edir. Başqa bir nəzəriyyəyə görə Təyyul- ərz bədənin ən tez bir zamanda köçürülməsidir ...
  • Allahın vücudunun sonsuz olması digər varlıqların mövcudluğu ilə ziddiyyətli deyildirmi?
    8065 İslam fəlsəfəsi 2012/06/23
    Allah-taalanın sonsuz olmasının mənası budur ki, Onun müqəddəs zatı hər bir cəhətdən sonsuzdur, bütün sonlara malikdir, fərz olunan hər bir cəhətdə qeyri-məhduddur. Elə bir yer yoxdur ki, Allah orada hazır olmasın. Elə bir zaman yoxdur ki, onda mövcud olmasın, elə bir kamal yoxdur ki, Allah ona malik ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164708 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163839 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119771 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113724 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110649 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94083 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54853 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54200 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46175 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45785 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...