Please Wait
7266
- bölüşdürülməsi
Quranda “əhsənul-qisəs” (ən gözəl hekayə və əhvalatlar) kimi qeyd olunan həzrət Yusif (əleyhis-salam)-ın hadisəsi şəxsi, əxlaqi, ictimai və ailə məsələləri baxımından çox gözəl ibrət dərslərinə şamildir ki, aşağıda bəzilərini qeyd edirik:
1. Peyğəmbərlərin hamısı insanları Allah yolunda dəvət edərkən ifa edəcəkləri rollarını tanımış, lazımınca yerinə yetirmiş və bu yolda bütün çətinliklərə dözmüşlər;
2. Həyatda sui-zənn və həsədin təhlükələrinə diqqət yetirmək;
3. İnsanın gələcəyində tələskənlik üzündən baş verən yeni reaksiyaların, hadisələrdən tez təsirlənməyin təhlükələri;
4. Atanın ailədə ifa etdiyi rol, ailənin dağılmasının qarşısını almaq və uşaqlarla düzgün rəftar tərzi;
5. İnsanları nahaq yerə günahda müttəhim etməyin təhlükələrinə diqqət yetirmək;
6. Cinayəti mümkün olan qədər azaltmaq;
7. Dostların və yaxın adamların məkrli tədbirlərindən ehtiyatlı olmaq;
8. Allaha ümid bəsləmək və Onun rəhmətindən məyus olmamaq;
9. Xüsusi məsələləri məxfi və örtülü şəkildə həll etmək;
10. Yalançı ağlamaqlara aldanmamaq;
11. Böyük problemlər və çətinliklərlə qarşılaşan zaman gözəl şəkildə səbir edib dözmək;
12. İffət və paklıq;
13. Hətta kafir də olsa, insana yaxşılıq edən şəxsin hörmətini saxlamaq;
14. Günah tələsinə düşmək təhlükəsi qarşısında zindana üstünlük vermək;
15. Hətta əlverişsiz mühitlərdə və çoxlu problemlərin varlığı ilə yanaşı bəndələri Allaha doğru hidayət etmək;
16. Yersiz töhmətlərlə qarşılaşan zaman öz şəxsiyyət və mənliyini müdafiə etmək;
17. Günahsızlığı isbat etmək üçün çalışmaq;
18. Özünün elmi səlahiyyətini, bacarıq və məharətlərini bəyan və aşkar etmək – əgər insanlara xidmət və onların məsləhəti bu işə bağlı olarsa;
19. Qələbə çalıb qüdrətli olduğu zaman əfv edib bağışlamaq;
20. Başqalarının əvvəllər düçar olduqları yaramaz əməlləri islah etməyə çalışmaq;
21. Keçmiş günah və səhvləri üzə vurmamaq və keçmiş kinləri yada salmamaq;
22. Hamısından mühümü həm varlı, həm də yoxsul olan zaman Allahın nemət və bəxşişlərini unutmamaq.
Quranda “əhsənul-qisəs” (ən gözəl hekayə və əhvalatlar) kimi qeyd olunan həzrət Yusif (əleyhis-salam)-ın hadisəsi şəxsi, əxlaqi, ictimai və ailə məsələləri baxımından çox gözəl ibrətlərə şamildir.
Bütün ibrət dərslərini müfəssəl şəkildə bəyan etmək məqalənin uzanmasına səbəb olduğundan (və bu da bizim cavabımızdakı hədəfimizlə uyğun gəlmir) gərək onların bəzilərinə müəyyən incəliklər qalibində işarə edək:
1. Dinin təbliği yolunda peyğəmbərlərin və rəsulların qarşılaşdıqları əzab-əziyyətlər və sinə gərdikləri çətinliklər.
“Yusif” surəsi peyğəmbərlərin öz həyatlarında düçar olub sinə gərdikləri çoxlu əzab-əziyyətlərə və çətinliklərə işarə edir. Bu surədə həzrət Yusif (əleyhis-salam)-ın bir peyğəmbər kimi ilahi şəxsiyyətini formalaşdıran çətinliklər müfəssəl şəkildə bəyan edilmişdir.[1]
2. Həyatda, hətta bir ailə daxilində belə, yersiz sui-zənlərin, yanlış ifadələrin və yozumların dağıdıcı rolu
Bu məsələ Yusifin qardaşlarının ifadələri arasında – atalarının yanında Yusifin və Benyaminin mövqeyini bəyan edən zaman aşkar şəkildə görünür: “Onlar (Yusifin qardaşları) dedilər: Yusif və qardaşı (Benyamin) atamızın nəzərində bizdən də sevimlidir, halbuki biz qüdrətli bir qrupuq!”[2] Bu da onların bir çox səhvlərə və günahlara düşməsinə səbəb oldu, üstəlik onları son dərəcə xarlıqla ziyana və ümidsizliyə sövq etdi.
3. Püxtələşməmiş hərəkətlərin, hissiyyat üzündən olan reaksiyaların təhlükələri
Yaxşı olar ki, aqil insan öz əməl və rəftarlarını ağıllı, ölçülüb-biçilmiş təhlil əsasında qursun və ağıl üzündən olmayan heç bir əmələ baş qoşmasın.
Həzrət Yusifin qardaşları öz problemlərini əql və hikmət yolu ilə həll etmək, atalarına adi yollarla yaxınlaşmaq əvəzinə başqa qanunsuz yolla bu işi həll etməyə çalışırdılar. Bu da nəticə etibarı ilə onların rüsvay olmasına, ruhi və fiziki əzaba düşməsinə, zəlil və xar olmasına gətirib çıxartdı. Çünki həsəd və kin-küdurət şöləsi məsələnin bütün yönlərində təfəkkür etməyə icazə vermirdi ki, Yəqubun Yusifə və Benyaminə nə üçün daha çox məhəbbət göstərməsinin dəlillərini başa düşmüş olsunlar. Hər kəsin şəxsi mənafeyi onunla əqli arasında pərdə salır.[3]
4. Ailənin əsas və bünövrəsinin qorunub saxlanmasında atanın rolu
Bu məsələ övladlarının səhvə yol verməsindən sonra həzrət Yəqubun (əleyhis-salam) tutduğu mövqe ilə aydın olur. O, oğlanlarının yalan deməsini qəti şəkildə bilsə də, ailənin əsasının qorunub saxlanmasına çalışdı və onun pozulub dağılmasına yol vermədi. O bu sözlərlə kifayətləndi: “Sizin nəfsani həvəs və istəkləriniz bu işi sizin üçün zinətləndirmişdir! Mən gözəl (naşükürlükdən uzaq olan) səbir edəcəyəm. Dediyiniz şeylər müqabilində Allahdan kömək istəyirəm!”[4]
Bu bütün ailə başçıları və atalar üçün böyük ibrət dərsidir, gərək onu öyrənib əməl etsinlər. Həzrət Yəqubun əhvalatı bizə aydınlaşdırır ki, o, övladlarının istək və arzularından tamamilə agah idi. Bu da ataların öyrənib əməl etməli olduqları digər bir ibrət dərsidir: ata bütün ailə üzvlərinin istək və arzularından agah olmalıdır ki, onlardan baş verən müxtəlif işlər qarşısında kamil hazırlığa, hikmət və düşüncəyə sahib olsun. Necə ki, həzrət Yəqub belə etmişdi. Çünki hər kəsdə nəfsin istəkləri vardır və şeytan bu istəklərə qol-qanad verməyə çalışır.[5]
5. Uşaqlar və cavanlarla davranmaq ciddi olmalıdır.
Həzrət Yusif (əleyhis-salam) öz yuxusunu atasına söylədikdə atası onunla çox ciddi şəkildə davrandı: o, müxtəlif bəhanələrlə, o cümlədən “uşaqdır” və s. sözlərlə yuxusunu rədd etmədi, üstəlik onun yuxusunu yozaraq buyurdu: “Mənası budur ki, sən gələcəkdə Allah tərəfindən peyğəmbərliyə seçiləcəksən, Allah Öz nemətini sənə – düşmənlərinə qələbə çalmaqla tamamlayacaq və kamil edəcək, necə ki, bundan əvvəl salehlərə Öz nemətini tamamlamışdır.”[6]
Bu əməl atalar üçün çox yaxşı bir ibrət dərsi ola bilər.
6. Bir kəsi nahaq yerə günahkarlıqda müttəhim etməmək
Bu əhvalatın ibrət dərslərindən biri də budur ki, bir kəsə nahaq yerə günah yükü vurmayaq. Yusifin qardaşları onun barəsində rəva görülməyən bir haqsızlığa yol verdilər. Bu da işlərdə hikmətdən istifadə etməməyin, yersiz təəssübün və zorakılıq məntiqinin əqlə qələbə çalmasının nəticəsi idi. Onlar dedilər: “Yusifi öldürün, yaxud onu ucqar yerlərdə tək buraxın ki, atanın diqqəti yalnız sizə yönəlsin. Bundan sonra (öz günahınızdan tövbə edərək) saleh insanlar olarsınız!”[7]
Burada mövcud olan əsas incəlik budur ki, həzrət Yusifin qardaşları saylarının çox və yaşlarının ondan yuxarı olmasına baxmayaraq, ataları barəsində dəqiq və kifayət qədər agahlıqları yox idi. Onlar çalışırdılar ki, dinlə dünyanın, haqq ilə batilin hər ikisinə sahib olsunlar. Nəticədə həsəd etdilər və təəssübləri onları günahsız qardaşlarını öldürməyə sövq etdi. Başqa tərəfdən, onlar fikirləşirdilər ki, gələcəkdə əməli-saleh insanlar olacaqlar.[8] Keçən ayədən bu da məlum olur ki, onlar özlərini tövbə ilə ümidvar etmişdilər.
Burada “Təfsiri-nümunə”nin müəllifi “təqsir baş verməzdən qabaq günahdan tövbə” ünvanı ilə deyir: “Bir təqsir baş verməzdən qabaq tövbə fikrində olmaq həqiqətdə öz vicdanını aldatmaq və günaha doğru yol açmaqdır. Bu heç bir vəch ilə peşmançılığa dəlil deyildir.”[9] Bu məsələ öz növbəsində bizim üçün böyük bir ibrət dərsidir.
7. Cinayəti mümkün qədər azaltmaq.
Bu hadisədən əldə etdiyimiz digər ibrət dərsi budur ki, insan günaha və pisliyə çəkildiyi, şər insanların məkrləri və ifratçı təzyiqlərinə məruz qaldığı zaman belə, günahı mümkün qədər azaltmalıdır. Bu, Yusifə qarşı müəyyən qədər mehriban olan bir qardaşının sözüdür: “Yusifi öldürməyin! Əgər bir iş görmək istəyirsinizsə, onu quyunun qaranlığına atın ki, karvanlardan bəziləri onu götürsünlər (və özləri ilə ucqar bir məkana aparsınlar).”[10]
8. Bütün övladlara əhəmiyyət vermək və məhəbbət izhar etməkdə süstlüyə yol verməmək
Bu əhvalatdan belə ibrət dərsi almaq olar ki, valideyn övladlarından bəzilərinə məhəbbət və nəvaziş edərkən digər övladlara da diqqət yetirməlidir. Həzrət Yəqub bu barədə xətaya yol verməsə də, habelə Yusifə və onun qardaşı Benyaminə məhəbbəti hesab-kitab üzündən olsa da, hər bir halda bu hadisə göstərir ki, insan bu barədə son dərəcə həssas və ciddi olmalıdır. Çünki bəzi hallarda övladlardan birinə məhəbbət göstərilməsi digər övladların qəlbində çox güclü kin-küdurət yaradır və bu da onları hər bir yaramaz iş görməyə vadar edir. Çünki belə olan halda onlar öz şəxsiyyətlərini sınmış və təhqir olunmuş hesab edir və qarşı tərəfin şəxsiyyətini əzmək üçün heç nədən əsirgəmirlər.[11]
9. Dost-tanışların məkrli hiylələrindən uzaq olmaq
İnsanın düçar olduğu ən təhlükəli hiylə dost paltarında olan düşmənlərin hiyləsidir. İnsana bu nahiyədən – barışmaz düşmənlər tərəfindən vurulan ağır zərbələr az deyildir. Bəzən “iqtisadi kömək”, bəzən “mədəni əlaqələr”, bəzən “bəşər hüquqları”, bəzən də “müdafiə müqavilələri” kimi aldadıcı adlar altında öldürücü zərbələr vurulur.[12]
10. Allaha ümidvar olmaq və Onun rəhmətinə sarılmaq
Bu məsələ həzrət Yəqubun (əleyhis-salam) sözlərindən aşkar şəkildə başa düşülür: “Mən gözəl (naşükürlükdən uzaq olan) səbir edəcəyəm, sizin dediyiniz sözlər qarşısında Allahdan kömək istəyirəm.”[13]
Həmçinin buyurdu: “Oğlanlarım! Gedin, Yusifi və qardaşını axtarın və Allahın rəhmətindən məyus olmayın! Çünki yalnız kafir insanlar Allahın rəhmətindən məyus olarlar.”[14]
11. Xüsusi məsələlərin məxfi şəkildə həll edilməsi
Bu hadisədən əldə etdiyimiz digər bir ibrət dərsi budur ki, xüsusi məsələləri başqalarının gözündən uzaq və sirli şəkildə araşdırıb həll etməliyik. Quran Yusifin qardaşları barəsində belə buyurur: “Qardaşları ondan məyus olduqları vaxt bir tərəfə çəkilərək pıçıltı ilə söhbət etməyə başladılar.”[15]
12. Yalançı ağlamaqlara aldanmamaq, insani duyğulardan yersiz olaraq təsirlənməmək və hissiyyata qapılmamaq. Bu, aşağıdakı ayədən aydın olur: “(Yusifin qardaşları) gecə vaxtı ağlar halda atasının yanına gəldilər.”[16] Bu da sözügedən əhvalatın digər bir ibrətli dərsidir.
13. Gözəl səbir
Müsibətlər, problemlər, xoşagəlməz və ağır hadisələr nə qədər böyük olsalar belə, onların qarşısında gözəl şəkildə səbir etmək lazımdır. Necə ki, həzrət Yəqub dedi: “Mən gözəl (naşükürlükdən uzaq olan) səbir edəcəyəm. Sizin dediyiniz sözlər qarşısında Allahdan kömək istəyirəm.”[17]
14. İffət və paklıq
Bu ibrət dərsi həzrət Yusifin əhvalatının ən bariz dərslərindən biridir. Çünki o, Misirin əzizinin arvadı və başqa qadınların ehtiras hisslərinin qarşısında müqavimət göstərdi, bu qadınların haram işə dəvətləri müqabilində zindan və onun çətinliklərinə razı oldu. Quran bu barədə belə buyurur: “(Yusif) dedi: Pərvərdigara! Mənim nəzərimdə zindan məni dəvət etdikləri işlərdən daha sevimlidir! Əgər onların məkr və hiylələrini məndən dəf etməsəydin, onlara doğru meyl edərək cahillərdən olardım!”[18]
Quran həm həzrət Yusifi öz şeytani nəfslərinin tələsinə salaraq azdırmaq və dizə çökürtmək üçün qadınların qurduqları hiylə və məkrin şiddətini, həm də həzrət Yusifin düzgün yolda dözüm və müqavimətinin şiddətini aşkar şəkildə bəyan edir.
15. İnsana hiylə işlədən şəxs qarşısında kəramətli olmaq
Həzrət Yusifin əhvalatından əldə edilən ibrət dərslərindən biri də o zamandır ki, biz aşağıdakı şərif ayədə “innəhu” kəlməsindəki əvəzliyi (o) Misirin əzizinə qaytaraq (və bu da səhihidir): “O (Misirin əzizi) mənim nemət sahibimdir və mənim məqamımı əzizləmişdir (məgər ona zülm və xəyanət etməyim mümkündürmü)?!”[19] (“Təfsiri nümunə”nin müəllifi[20] və digər müfəssirlər buna üstünlük vermişlər.) Bu da başqalarına qarşı, hətta kafir də olsalar, vəfalı olmaq və onların qarşısında gözəl reaksiya göstərməkdir. Yəni onların mal-dövlətinə, abır-heysiyyətinə və onlar üçün əziz və möhtərəm olan hər bir şeyə xəyanət etməyək, hətta əgər bizi xəyanətə vadar etmək istəyən şəxs onun ailəsindən olsa belə. Necə ki, Misirin əzizini arvadı belə etmişdi.
16. Zindana düşməyi günaha bulaşmaqdan üstün hesab etmək
Həzrət Yusif (əleyhis-salam) zindana düşməyi və onun çətinliklərinə dözməyi mənəviyyatına xələl yetişməsindən və günah tələsinə düşməkdən üstün hesab edərək deyir: “Pərvərdigara! Zindan mənim nəzərimdə məni dəvət etdikləri şeydən daha sevimlidir! Əgər onların məkr və hiylələrini məndən dəf etməsəydin, onlara meyl edərək cahillərdən olardım!”[21]
17. Bəndələrin Allaha doğru hidayət olunmasında münasib fürsətlərdən düzgün istifadə etmək
Həzrət Yusif çoxlu əzab-əziyyətlərlə, problemlərlə qarşılaşsa da, hətta zindan şəraitində belə təbliğ işindən əl çəkmədi. O, zindan yoldaşlarına öyrədirdi ki, həqiqi azadlıq yeganə Allaha bəndəlik və tövhid bayrağı altında mümkündür. Həzrət onları yeganə Allaha doğru hidayət edərək yalançı məbudları və bütləri inkar edirdi: “Ey mənim iki zindan yoldaşım! Pərakəndə vəziyyətdə olan (şüursuz və bacarıqsız) məbudlar yaxşıdır, yoxsa yeganə və qalib Allah?!”[22]
18. Töhmətlərlə qarşılaşan zaman özünü müdafiə etmək
Həzrət Yusif bizə öyrədir ki, insan puç və yersiz töhmətlə qarşılaşan zaman özünü müdafiə etməyə haqlıdır və gərək də özünü müdafiə etsin. Quranda onun dilindən belə nəql olunur: “(Yusif) dedi: O məni israrla özünə tərəf dəvət etdi!”[23]
19. Günahsızlığı isbat etmək üçün düşməndən iqrar almağa çalışmaq
Həzrət Yusifin əhvalatından öyrəndiyimiz ibrət dərslərindən biri də budur ki, o nəinki zindana düşməyə üstünlük verərək Misirin əzizinin güzəştini rədd etdi, üstəlik təkid etdi ki, azadlıqdan qabaq Misirinin əzizinin arvadından və başqa qadınlardan özünün pak və günahsız olmasına dair iqrar alsın. Quran bu barədə buyurur: “Padşah dedi: “Onu mənim yanıma gətirin!” Amma onun göndərdiyi adam Yusifin yanına gəldikdə həzrət ona dedi: “Sahibinin yanına qayıt və ondan soruş ki, öz əllərini kəsən qadınların hadisəsi nə idi? Çünki mənim Allahım onların hiyləsindən agahdır.”[24] O həzrət öz arzusuna çatdığı zaman hamı onun pak və günahsız olduğuna iqrar etdi. Quran bu barədə buyurur: “(Padşah o qadınları çağırdı və dedi:) “Yusifi özünüzə tərəf dəvət etdiyiniz zaman nə hadisə baş vermişdi?” Dedilər: “Allah pak və münəzzəhdir! Biz onda heç bir eyib tapmadıq!” Bu zaman (əzizin arvadı) dedi: “İndi haqq aşkar oldu! Onu mən özümə tərəf dəvət etdim və o, düz danışandır!”[25] Yalnız bundan sonra zindandan xaric oldu. Çünki hələ də ittiham və günah barmaqlarının ona tərəf tuşlandığı bir zamanda zindandan çıxması rəva deyildi. Elə bir zaman azad olmaq istəyirdi ki, hamı onun haqq, pak-pakizə, təqva və günahsızlığına, hətta məzlum olmasına etiraf etmiş olsunlar.
20. Özünün elmi ləyaqətini, bacarıq və peşəsini təqdim və bəyan etmək
Bu hadisədən əldə edilən digər bir ibrət dərsi budur ki, insan camaata xidmət etmək və xeyir çatdırmaq üçün özünü tərifləyə, elmi bacarıq və səlahiyyətini söyləyə, öz peşə və məharətini cəmiyyətə təqdim edə bilər: “(Yusif) dedi: Məni (Misir) ölkəsinin xəzinələrinə başçı qərar verin, çünki mən əmanətdar və agah insanam.”[26]
21. Qüdrət və qələbə zamanı əfv edib güzəştə getmək
Bu ibrət dərsini həzrət Yusifin öz qardaşları ilə rəftarında görmək olar: hər şey məlum olduqda və həqiqətin inkarı üçün heç bir şey qalmadıqda həzrət Yusif öz qardaşlarına xitab edərək dedi: “Bu gün sizə heç bir məzəmmət və danlaq yoxdur! Allah sizi bağışlayar!”[27] Yəni bu gün sizdən intiqam alınmayacaq və heç bir məzəmmət rəva görülməyəcəkdir. Mən sizin bütün təqsirlərinizdən keçdim və Allah da tezliklə sizi bağışlayacaqdır.
22. Başqalarına bəraət qazandırmaq, keçmiş günah və səhvləri yeniləşdirməmək və keçmiş kinələri xatırlamamaq
Bu əhvalatda mövcud olan böyük ibrət dərslərindən biri budur ki, insan qaranlıq keçmişi bir daha gözlər önündə canlandırmamalı, qardaşlarının pis əməllərini və onlar sarıdan düçar olduğu əzab-əziyyət və məşəqqətləri unutmalıdır. Həzrət Yusif hətta qardaşlarını görməklə sevinc hissi keçirir, bu günahı şeytanın boynuna ataraq onu danlayıb məzəmmət edir: “Yusif dedi: “Bu gün sizin üçün heç bir məzəmmət və danlaq yoxdur! Allah sizi bağışlayar.” Başqa bir yerdə isə buyurur: “Və o (Allah) mənə yaxşılıq etdi – o zaman ki, məni zindandan çıxartdı və sizi o səhradan (buraya) gətirdi – şeytan mənimlə qardaşlarımın arasını vurduqdan sonra. Allah istədiyi (və layiqli gördüyü) şeylərə lütf və mərhəmət sahibidir. Çünki O, elmli və hikmətlidir.”[28]
23. Həm yoxsulluq, həm də varlı olan hallarda Allahın nemət və mərhəmətlərini unutmamaq
Bu hadisə Yusifin əhvalatlarından aşkar şəkildə görünür: istər quyu kimi məxfi yerdə olsun, istərsə də Misirin əzizinin sarayında hökumət və vəzirlik məqamında olsun, Allahın lütf, mərhəmət və nemətlərini heç vaxt unutmur. Allah onun dilincə buyurur: “Pərvərdigarım istədiyi (və layiqli bildiyi) şeylərə qarşı lütf və mərhəmət sahibidir. Çünki o elmli və hikmətlidir.”[29]
Qeyd olunanlar bu əhvalatdan əldə edilən gözəl mətləblər idi. İxtisara riayət etmək üçün bu qədərlə kifayətlənirik.
[1] Müdərrisi, “Min hüdəl-Quran” təfsiri, 5-ci cild, səh. 155
[2] “Yusif” surəsi, ayə: 8
[3] Məkarim Şirazi, Nasir, “Təfsiri-nümunə”, 9-cu cild, səh. 322
[4] “Yusif” surəsi, ayə: 18
[5] Müdərrisi, “Min hüdəl-Quran” təfsiri, 5-ci cild, səh. 162
[6] Yenə orada, səh. 163, “Yusif” surəsi, ayə: 6
[7] “Yusif” surəsi, ayə: 9
[8] Müdərrisi, “Min hüdəl-Quran ”, təfsiri, 5-ci cild, səh. 166; “Təfsiri-nümunə”, 9-cu cild, səh. 323
[9] Məkarim Şirazi, Nasir, “Təfsiri-nümunə”, 9-cu cild, səh. 323
[10] “Yusif” surəsi, ayə: 10
[11] Məkarim Şirazi, Nasir, “Təfsiri-nümunə”, 7-ci cild, səh. 129, 9-cu cild, səh. 328
[12] Yenə orada, 7-ci cild, səh. 134, 9-cu cild, səh. 333
[13] “Yusif” surəsi, ayə: 18
[14] “Yusif” surəsi, ayə: 17
[15] “Yusif” surəsi, ayə: 80
[16] “Yusif” surəsi, ayə: 16
[17] “Yusif” surəsi, ayə: 18
[18] “Yusif” surəsi, ayə: 33
[19] “Yusif” surəsi, ayə: 23
[20] “Təfsiri-nümunə”, 9-cu cild, səh. 369-370
[21] “Yusif” surəsi, ayə: 33
[22] “Yusif” surəsi, ayə: 39
[23] “Yusif” surəsi, ayə: 26
[24] “Yusif” surəsi, ayə: 50
[25] “Yusif” surəsi, ayə: 51
[26] “Yusif” surəsi, ayə: 55; Məkarim Şirazi, Nasir, “Təfsiri-nümunə”, 10-cu cild, səh. 12
[27] “Yusif” surəsi, ayə: 92
[28] “Yusif” surəsi, ayə: 100
[29] Yenə orada