Please Wait
7673
Кәрамәт һәр ҹүр чиркин сифәтләрдән узаг олмаг мәнасындадыр. Әзәмәтли руһ саһибинә вә чиркин сифәтләрдән узаг олана кәрим дејирләр. Кәрамәт, дәјанәт, зилләт вә харлыг кәлмәләринин мүгабилиндә гәрар тутур вә кәрамәтин јүксәк зирвәләрини фәтһ етмәк үчүн тәгва вә пәһризкарлыг силаһы илә силаһланмаг лазымдыр. Тәгва, инсаны ҝүнаһа чәкән һәр бир әмәлдән чәкинмәк мәнасындадыр. Һәзрәти Әли (әлејһиссалам) бујурур ки, тәгва саһиби олан инсан, севдији шејә әбәди олараг говушаҹаг. Аллаһ-таала ону өзүнүн кәрамәт мәнзилиндә мәскунлашдыраҹагдыр. О мәнзилин таваны Пәрвәрдиҝарын әрши, ишыг вә ајдынлығы илаһи ҹамалдан, зијарат едәнләр мәләкләр вә достлары вә отуруб дураҹағы кәсләр илаһи пејғәмбәрләр олаҹагдыр.
Кәрамәт һәр ҹүр чиркин сифәтләрдән узаг олмаг мәнасындадыр. Әзәмәтли руһ саһибинә вә чиркин сифәтләрдән узаг олана кәрим дејилир.[1] Кәримин зидди ләимдир.[2] Леамәт вә дәнаәт бир мәнада ишләнир, дәнаәт кәрамәтин вә дәни исә кәримин мүгабилиндә гәрар тутур.[3]
Әһли-Бејт (әлејһимуссалам) нәзәриндән кәрамәт:
Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әлејһи вә алиһи вә сәлләм) бујрур: “Бөјүк Аллаһ кәримдир вә кәрәми севир.”[4]
Әмирәл-мөминин Әли (әлејһиссалам) бујурур: “Ағыз ачмамышдан габаг (бир шеј истәјәнә) бағышлајан кәс кәримдир.”[5]
“Хошаҝәлмәз һадисәләр кәрим адамын руһуна тәсир етмир (ону сындырмыр)”[6]
“Кәрим инсан о шәхсдир ки, һарамдан чәкинәр, бүтүн ејбләрдән пак вә мүнәззәһдир.[7]
“ Кәрим инсан ләим инсанын фәхр етдији шејләрдән бизардыр (јәни, оналар нифрәт едәр)” [8]
“Кәрим о кәсдир ки, өз абрыны малы илә горујар, амма ләим о кәсдир ки, малыны абры илә (абрыны вермәклә) горујар.”[9]
“ Әҝәр бир нәфәр руһу, кәрамәт вә әзәмәтлә таныса, бүтүн дүнја ҝөзүндә кичик олар.”[10]
Кәрамәтә чатмағын јолу
Бир-биринә әкс гүтбләрдә дајанан кәрамәт вә ләамәт мәфһумлары Әһли-Бејт (әлејһимуссалам) һәдисләриндә бүтүн ајдынлығы илә бәјан олнумушдур. Кәрамәт вә әзәмәт, һәр ҹүр чиркли сифәтләрдән узаг олмаг демәкдир вә инсанын дәјәрини бәјан едән сифәт олуб, Һәзрәти Һаггын (Аллаһын) адларындандыр. Бунун мүгабилиндә, инсаны Јарадандан вә илаһи јахынлыгдан узаглашдыран һәр шејин көкү дәанәт, алчаглыг вә чиркинликләрә ҝедиб чыхыр.
Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әлејһи вә алиһи вә сәлләм) бујурдуғуна ҝөрә, дүнјаја вурғун олмаг (Аллаһа гаршы) һәр ҹүр итаәтсизлијн көкү вә һәр бир ҝүнаһын башланғыҹыдыр.[11] Дүнја она ҝөрә дүнја адланыб ки, һәр шејдән ашағы вә дәјәрсиздир.[12] Јухарыда дедијимиз кими, диггәт един ки, дәанәт кәрамәтин мүгабилиндә, дәни кәрмин мүгабилиндә гәрар тутуб, дәни вә дәанәт вә дүнја ејни көкдән олан кәлмәләрдир. Беләликлә, әзәмәт, бөјүклүк вә кәрамәтин дүнја вурғуну олмагла (дүнја тәләб) ахтармаға дәјмәз. Һәзәрт Әлинин (әлејһиссалам) бујурдуғуна ҝөрә дүнја (вурғуну олмаг) инсаны хар (рүсвај) вә зәлил едәр.[13] Кәрамәт зилләт вә харлығын мүгабилиндә гәрар тутур. Кәрамәт зирвәсинин јүксәк нөгтәләринә чатмаг үчүн ҝүнаһ, дүнјатәләблик, һәва вә һәвәсдән пәһриз (узаг олмаг), бир сөзлә десәк, тәгва силаһы илә силаһланмаг лазымдыр. Әмирәл-мөминин (әлејһиссалам) јенә бујрур: Кәрамәт, тәгвасыз әлә ҝәлмәз.[14]
Бөјүк Аллаһын Гуранда бујурдуғуна ҝөрә: “Сизин ән кәрамәтлиниз, Аллаһ јанында ән тәгвалыныздыр.”[15] Әмирәл–мөминин (әлејһиссалам) јенә бујурур: “Тәгва кәримин ачарыдыр.”[16]
Тәгва нәдир?
Һәзрәти Әли (ә) бујурур: ки, тәгва одур ки, инсаны ону ҝүнаһа чәкән һәр бир шејдән чәкиндирсин.[17] Кәрим Аллаһ Гурандан горху, үрәкләрдә (батини) хәстәликләрин дәрманы гәлбләрин ајдынлығы, ҹисми ағрыларын чарәси, ҹан јараларын мәлһәми, руһу чиркаблардан паклајан, ҝөзләриниз өнүндә гаранлыглары ајдынлашдыран, арамсызлыг вахты әмнијјәт верәндир.
Беләликлә, Аллаһ итаәтини заһириниздә јох, ҹан-башла јеринә јетирин. Белә ки, тәгва сизин ганыныза гарышсын вә бүтүн ишләриниздә ону һаким гәрар верин. Аллаһ итаәтини, сизи дирилик сујуна чатдыраҹаг јол, истәкләринизи верәҹәк шәфи, изтираб ҝүнү (Гијамәт ҝүнү) пәнаһ јери, гәбрдә нурлу чыраг, бәрзәхдә узун-узады горхулардан арам тапмаглыг вә өмрүнүзүн чәтин анларында ниҹат јолу гәрар верин. Чүнки, Аллаһ итаәти сизин интизарынызда олдуғунуз һәлакедиҹи һадисәләр, горхулу мәнзилләр, шөләләнән одлардан горунмаг үчүн васитәниздир. Һәр кәс тәгваны сечсә чәтинликләри һәлл олар, аҹлыглар ширинлијә чевриләр, чәтинликләрин сыхынтысы вә нараһатчылыглар онлардан узаг олар.
Башга бир кәламында бујурур: (тәгвалы шәхсә) вә Аллаһдан ҝәлән чәтинликләр она асан олар, әлдән вермиш олдугу һөрмәт вә бөјүклүк јағыш дамҹылары кими үстүнә јағар, ондан узаглашан Илаһи рәһмәт она тәрәф гајыдар, ҝери чәкилмиш Илаһи немәтләр тәзәдән ҹушә ҝәләр, азалмыш бәрәкәтләр чохалаҹагдыр.[18]
Кәрамәт вә илаһи руһ.
Гуран инсанын әсл ҝөвһәрини шәрафәтли вә кәрим бир варлыг кими танытдырыр. Әҝәр инсан кәрим олса демәли өз тәбии јолуну ҝедә билмишдир. Итаәт вә али мәгама јетишмәк инсанын әсл ҝөвһәри илә ујғундур. Аллаһа гаршы үсјан вә сүгут исә белә дејил. (белә ујғунлуг јохдур) Кәрамәт һаггында дејә биләрик ки, инсанын әсли затән кәримдир. Бөјүк Аллаһ бујурур: Биз инсаны кәрамәтли етдик,[19] чүнкү инсанын јарадылышында кәримлик ҝөвһәриндән истифадә олунубдур. Әҝәр инсан да башга ҹанлылар тәк торпагдан јарансајды кәрамәт онун үчүн зати олмаздыр. Анҹаг инсан бир сури (бәдән) вә бир әсилдән (руһ) ибарәтдир. Бәдәни торпага гарышыр, әсли исә Аллаһа мәхсусдур.[20] Аллаһ-таала бујурмајыб ки, мән инсаны ҝил вә мүҹәррәд руһдан јаратдым. Бујурур ки, инсаны ҝилдән јарадыб сонра она Өз руһумдан үфүрдүм. Беләлкилә, инсанын руһунун кәрим Аллаһла рабитәси олдуғу ҝөрүнүр. Демәли, кәрамәтдән пајы вардыр вә илаһи руһ кәрамәтли руһ мәнасындадыр.[21]
Кәрим инсанларын мүкафаты:
Һәзрәт Әли (әлејһиссалам) бујурур ки, Аллаһ сизә пәрһизкарлығы сифариш етмишдир. Онун Өзүнүн ән разы олдуғу вә бәндәләриндән истәдији шеј гәрар вермишдир. Горхун О Аллаһдан ки, һүзурунда дурмусунуз, сизин ихтијарыныз Онун әлиндәдир, бүтүн һәрәкәт вә һалларынызы нәзарәт алтында сахлајыр. Әҝәр бир шеј ҝизләтсәниз биләр вә әҝәр үзә чыхартсаныз һәкк едәҹәкдир. Әмәлләри јазан кәрим вә әзәмәтли мәләкләр нә һаггы вә нә дә батили гејд етмәји унутмазлар. Аҝаһ олун һәр кәс тәгва еһтијатыны ҝөрсә фитнәләрдән ниҹат тапаҹаг, һидајәт нуру илә гаранлыглардан кечәҹәк вә севдији шеји әбәди олараг әлә ҝәтирәҹәкдир. Аллаһ-таала ону өзүнә мәхсус олан кәрамәт мәнзилиндә мәскунлашдыраҹагдыр. О мәнзилин таваны Пәрвәрдиҝарын әрши, ишыг вә ајдынлығы илаһи ҹамалдан, зијарәт едәнләри мәләкләр, достлары вә отуруб-дураҹағы кәсләр исә илаһи пејғәмбәрләр олаҹагдыр.[22]
[1] Ҹавад Амули, Әбдуллаһ, Кәрамәт дәр Гуран, сәһ-22.
[2] Сәаләби Нишабури, Фигһул-лүғәт, сәһ-139.
[3] Ҹавад Амули, Әбдуллаһ, Кәрамәт дәр Гуран, сәһ-22
[4] Мүһәммәд Рејшәһри, (Һүсејни сејји Һәмид), Мүнтәхәи Мизанул-Һикмәт, һәдис-5493.
[5] Әмәди Әбдул Ваһид, Ғүрәрүл-һикәм вә дүрәрүл-һикәм, чап данешкаһ, 1-ҹи ҹилд, сәһ-365, һәдис, 1389.
[6] Һәмән мәнбә, 2-ҹи ҹилд, сәһ-1, һәдис, 1555.
[7] Һәмән мәнбә, 2-ҹи ҹилд, сәһ-4, һәдис, 1565
[8] Һәмән мәнбә, 2-ҹи ҹилд, сәһ-44, һәдис, 177.
[9] Һәмән мәнбә, 2-ҹи ҹилд, сәһ-154, һәдис, 2159.
[10] Һәмән мәнбә, 5-ҹи ҹилд, сәһ-451, һәдис, 9130.
[11] Мүһәммәд Рејшәһри, Мүһәммәд (Һүсејни сејјид Һәмид), Мүнтәхәбүл- Мизанул-Һикмәт, һәдис-2194
[12] Һәмән мәнбә, һәдис, 2171.
[13] Һәмән мәнбә, һәдис, 2192
[14] Нәһҹүл-Бәлағә, 113-ҹү һикмәт.
[15] Һүҹүрат сурәси, 13.
[16] Мүһәммәд Рејшәһри, Мүһәммәд (Һүсејни сејјид Һәмид), Мүнтәхәбүл- Мизанул-Һикмәт, һәдис-6664.
[17] Һәмән мәнбә, һәдис, 6683
[18] Нәһҹүл-Бәлағә, Хүтбә, 198.
[19] Исра сурәси, 70.
[20] Сад сурәси, 71-72.
[21] Ҹавад Амули, Әбдуллаһ, Кәрамәт дәр Гуран, сәһ-62
[22] Нәһҹүл-Бәлағә, 183-ҹү Хүтбә.