جستجوی پیشرفته
بازدید
11523
آخرین بروزرسانی: 1401/02/06
خلاصه پرسش
در آیات قرآن، بارها از واژه «کتاب» استفاده شده است. معنای دقیق این واژه چیست؟
پرسش
واژه‌ی کتاب در قرآن کریم برای چه معانی به کار رفته است؟
پاسخ اجمالی

معانی و مصادیق مختلفی برای واژه‌ی «کتاب» که در آیات مختلف قرآن کریم آمده، وجود دارد ؛ مانند:

  1. هرکدام از کتاب‌های آسمانی

 «... وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتابَ أفَلا تَعْقِلُون»؛[1] و شما کتاب (آسمانى) را می‌‏خوانید، پس آیا نمی‌اندیشید؟!

برخی از مفسران می‌گویند: «کتاب» در قرآن واژه‌ی عامى است که شامل تمام کتاب‌‌های آسمانی می‌شود. و بر همین اساس، ذکر تورات و انجیل بعد از کتاب (در آیاتی مانند آیه 48 سوره آل عمران)، تفصیلی بعد از اجمال است.[2]

  1. قرآن کریم

«ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فیهِ هُدىً لِلْمُتَّقینَ»؛[3] این همان کتابى است که بدون تردید راهنمای پرهیزکاران است.

مشخص است که مراد از کتاب در این آیه، همان قرآن کریم است.

  1. دست‌نوشته‌ها

 «فَوَیْلٌ لِلَّذینَ یَکْتُبُونَ الْکِتابَ بِأَیْدیهِمْ ثُمَّ یَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ...»؛[4] پس واى بر آنها که نوشته‌‏اى با دست (و انشای) خود می‌‏نویسند، سپس می‌‏گویند: این نوشته، از طرف خدا است.

  1. لوح محفوظ

«... کانَ ذلِکَ فِی الْکِتابِ مَسْطُوراً»؛[5] این حکم در کتاب نگاشته شده است که مراد از کتاب در این آیه، همان لوح محفوظ می‌باشد.

  1. نامه

«قالَتْ یا أَیُّهَا الْمَلَأُ إِنِّی أُلْقِیَ إِلَیَّ کِتابٌ کَریمٌ»؛[6]  گفت: اى بزرگان! نامه‌‏اى مهم (از طرف سلیمان ع) برای من آمده است.

  1. نامه اعمال

«وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَوُضِعَ الْکِتابُ وَ... »؛[7] و زمین (در آن‌روز) به نور پروردگارش روشن می‌شود، و کتاب را پیش می‌نهند. که مراد از کتاب در این آیه، بر اساس برخی تفاسیر، همان نامه اعمال انسان است.

7 . حکم و قضای الهی

 «لَوْلا کِتابٌ مِنَ اللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّکُمْ فیما أَخَذْتُمْ عَذابٌ عَظیمٌ»؛[8] اگر نبود آن حکم و قضایى که خداوند از پیش مشخص کرده بود، هر آینه در آنچه گرفتید عذاب بزرگى به شما می‌‏رسید.

8 . نوشتن و آموختن خط

«إِذْ قالَ اللَّهُ یا عیسَى ابْنَ مَرْیَمَ اذْکُرْ نِعْمَتی‏ عَلَیْکَ وَعَلى‏ والِدَتِکَ إِذْ أَیَّدْتُکَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَکَهْلاً وَإِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتابَ وَالْحِکْمَةَ وَالتَّوْراةَ وَالْإِنْجیلَ...»؛[9] هنگامى که خداوند به عیسى بن مریم گفت: به یاد آور نعمتی را که به تو و مادرت بخشیدم. زمانى که تو را با روح القدس تقویت کردم که در گاهواره و به هنگام بزرگى، با مردم سخن می‌‏گفتى و هنگامى که کتاب و حکمت و تورات و انجیل را به تو آموختم.

برخی از مفسران می‌گویند منظور از کتاب در این‌جا، توانایی کتابت و نگارش است.[10]

  1. قوانین و احکام شرعی

 گروهی معتقدند کتاب در برخی آیات قرآن کریم به معنای دستورات شرعى و قوانینی است که در تورات آمده است.[11]

10 . نبوت

«وَ إِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ...».[12] برخی مفسران نیز برآنند که منظور از "کتاب" در این آیه همان نبوت و پیامبری است.[13]


[1]. بقره، 44.

[2]. طوسى، محمد بن حسن‏، التبیان فی تفسیر القرآن، ج ‏4، ص 55، بیروت، دار احیاء التراث العربى.‏

[3]. بقره، 2.

[4]. بقره، 79.

[5]. اسراء، 58.

[6]. نمل، 29.

[7]زمر، 69.

[8]. انفال، 68.

[9]. مائده، 110.

[10]. شریف لاهیجى، محمد بن على،‏ تفسیر شریف لاهیجی، ج ‏1، ص 723، تهران، دفتر نشر داد، 1373ش‏؛ التبیان فی تفسیر القرآن، ج ‏4، ص 55.

[11]. مدرسی، سید محمد تقی، من هدى القرآن، ج ‏2، ص 495، تهران، دار محبى الحسین، چاپ اول، 1419ق‏؛ مترجمان، تفسیر هدایت، ، ج ‏2، ص 422، مشهد، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، چاپ اول، 1377 ش.‏

[12]. مائده، 110.

[13].‏ گنابادی، سلطان محمد، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، ج 1، ص 113، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، 1408ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    799288 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    762653 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    685750 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    661275 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    650043 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    603378 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580640 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    574987 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565643 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564880 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...