پیشی‌گرفتن گاهی به معنای غلبه و داشتن گستره‌ای بیشتر است، و گاهی مقصود از پیشی‌گرفتن، تقدم وجودی است؛ هر دو معنا در مورد اسما و صفات خداوند مطرح شده است: پیشی‌گرفتن به معنای اول در برخی روایات آمده است، مانند: «یَا مَنْ وَسِعَتْ کُلَّ شَیْ‏ءٍ رَحْمَتُهُ یَا مَنْ سَبَقَتْ‏ رَحْمَتُهُ‏ غَضَبَه»؛[1] ای کسی که رحمتش تمام اشیا را در برگرفته، و ای کسی که رحمتش بر غضبش سبقت گرفته است.[2]

پیشی‌گرفتن صفات به معنای دوم نیز در عرفان مطرح شده است. اهل معرفت برخی از اسما و صفات را «امام» یا «کلی» می‌دانند. منظور از کلی در این‌جا، چیزی شبیه «کلی سعی» در فلسفه است، همان‌گونه که «کلی سعی» در فلسفه به معنای وجودی است که شامل جزئیات وجودی افراد می‌شود، بحث «اسمای کلی» یا «ائمه اسما» -در مقابل «اسمای جزئی»- در عرفان نیز مشابه این بحث است.

در مورد اسمای کلی، تقسیم‌های گوناگونی مطرح است که مشهورترین آنها هفت اسمی است که در فلسفه نیز مطرح است و عبارت‌اند از «حی»، «مرید»، «قادر»، «عالم»، «سمیع»، «بصیر» و «متکلم».

این هفت اسم، در عین آن‌که نسبت به اسمای دیگر عام‌اند و برای آنها اصل به شمار می‌آیند نسبت به همدیگر از تقدّم و تأخّر برخوردارند؛ زیرا برخی از این اسما برای برخی دیگر شرط هستند؛ برای نمونه تا چهار اسم «حی»، «علیم»، «قدیر» و «مرید» نباشند، سه اسم دیگر «متکلم» و «سمیع» و «بصیر» متحقق نمی‌شوند؛ از این‌رو این چهار اسم، شرط اسمای سه‌گانه یاد شده خواهند بود.
همین‌گونه اسم «حی»، شرط اسم «علیم» و اسم «قدیر» است. به طبع هر اسمی که شرط قرار می‌گیرد، نسبت به اسمای مشروط، کلی‌تر خواهد بود. [3]

[1]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار،‏ ج 91، ص 386، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[2]. ر. ک: «رحمت و غضب الهی»، 111953.

[3]. ر. ک: «مقصود از اسمای کلی یا ائمة الاسماء »، 59683.