اگر بتوان آن امانت را – و لو از طریق واسطه - به صاحبش برساند باید آن‌را برگرداند و اگر امکان مصالحه با او نیز وجود دارد، باید به این کار اقدام کند، اما اگر فعلا با هیچ روشی به او دسترسی ندارد، ولی این احتمال وجود دارد که در آینده این امکان فراهم شود، باید صبر کند. ولی اگر عرفا به هیچ وجه امکان تحویل دادن آن به صاحبش نیست، حکم مال مجهول المالک را دارد و لازم است آن‌را با هماهنگی با مرجع تقلیدش به فقیری صدقه دهد.

ضمائم:

پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

در صورتی که به هیچ وجه به صاحب آن دسترسی ندارد، باید با اجازه حاکم شرع به فقیر شیعه بپردازد.

حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی (مد ظله العالی):

اگر مطمئن است که دیگر نمی‌تواند آن را به دست صاحبش برساند به عنوان مال مجهول المالک باید به دست مرجع تقلید و حاکم شرع بدهد و یا با اجازه ایشان به دست فقرا برساند.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

باید مال را نزد خود نگهداری کند تا از بازگشت صاحب آن ناامید شود، آنگاه می‌تواند به نیت صاحبش به فقرا بدهد.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

لازم است آن را نگه‌داری نماید تا به صاحبش پرداخت نماید.

 حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

1. بر امین (کسی که امانت گرفته) واجب است امانت را به هر طریق ممکن و مشروع به صاحبش برگرداند و نباید به دلایل ناموجّه از این کار خودداری کند؛ مثلاً امین در فرضی که توان مالی دارد، نباید صرفاً به دلیل هزینۀ مالی، این کار ترک کند؛ البته امین می‌تواند هزینۀ متعارف رساندن امانت را از صاحب امانت مطالبه کند.
2. اگر صاحب امانت در دسترس باشد و بتواند امانت را هرچند پس از گذشت مدتی به او برساند، باید آن حفظ کند و در موعد ممکن به دست وی برساند.
3. صرفاً در فرضی که اصلاً صاحب امانت در دسترس نیست یا در دسترس هست، ولی امین به دلیل موجّه شرعی نمی‌تواند آن را به صاحبش برساند، باید آن را از طرف صاحبش به فقیر صدقه دهد و بنابر احتیاط واجب صدقه در این موارد با اذن مجتهد جامع الشرایط باشد.

لینک به سایت استفتائات

[1]. استفتا از دفاتر آیات عظام: شبیری زنجانی، علوی گرگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.