جستجوی پیشرفته
بازدید
6350
آخرین بروزرسانی: 1401/04/15
خلاصه پرسش
مگر قرآن نفرمود که با کافران دوستی نکنید، پس چرا در آیاتی از سوره‌ی کهف، شخص مؤمنی را به عنوان الگو معرفی می‌کند که با فرد کافری دوست بود؟! مراد از محاوره در این آیات چیست؟
پرسش
سلام علیکم؛ در آیه‌ی 37 سوره‌ی کهف، داستان گفت‌وگوی بین دو نفر آمده است که یکی کافری ثروتمند و دارای دو باغ بزرگ بود و دیگری فردی دین‌دار. در ابتدای این آیه از کلمه «صاحبه» استفاده شده، که در ترجمه به «دوست» معنا شده است. سؤال این است که مگر قرآن نفرمود که با کفار دوستی نکنید، پس چرا آن شخص مؤمن که به عنوان الگو معرفی شده با آن کافر دوست بود؟! سؤال دیگر اینکه «محاوره» در این آیه به چه معنا است و به چه دلیل از این واژه استفاده شده است؟
پاسخ اجمالی

قرآن کریم برای تبیین این نکته که قدرت و دارایی‌های انسان نباید موجب فراموشی خداوند گردد، در آیه 32 تا آیه 44 سوره کهف، داستان دو همسایه‌ای را بیان می‌کند که یکی ثروتمند و صاحب باغ‌ها و بستان‌هایی پر محصول و دیگری مردی فقیر و دین‌دار بود:

(اى پیامبر) براى آنان مثالى بزن: آن دو مرد که براى یکى از آنها دو باغ از انواع انگورها قرار دادیم و گرداگرد آن دو (باغ) را با درختان نخل پوشاندیم و در میانشان زراعت پربرکتى قرار دادیم. هر دو باغ، میوه (فراوان) آورده بود، و چیزى فروگذار نکرده بود و میان آن دو باغ، نهر بزرگى جارى ساخته بودیم.

صاحب این باغ، درآمد فراوانى داشت به همین جهت، به همراه و هم‌نشین خود - در حالى که با او محاوره و گفت‌وگو می‌کرد- چنین گفت:

«من از نظر ثروت از تو برتر، و از نظر نفرات نیرومندترم!» در حالى که نسبت به خودش ستم‌کار بود، در باغ خویش گام نهاد، و (با غرور) گفت: «من گمان نمی‌کنم هرگز این باغ نابود شود! و باور نمی‌‏کنم قیامت برپا گردد! و اگر به سوى پروردگارم بازگردانده شوم (و قیامتى در کار باشد)، آن‌جا نیز جایگاهى بهتر از این‌جا خواهم یافت!»

همراه و هم‌نشین (باایمان) وى - در حال گفت‌وگو با وی- به او  چنین گفت:

«آیا به خدایى که تو را از خاک، و سپس از نطفه آفرید، و پس از آن تو را مرد کاملى قرار داد، کافر شدى؟! ولى من کسى هستم که «اللَّه» پروردگار من است و هیچ‌کس را شریک پروردگارم قرار نمی‌‏دهم؛ چرا هنگامى که وارد باغت شدى، نگفتى این نعمتی است که خدا خواسته است؟! قوّت (و نیرویى) جز از ناحیه‌ی خدا نیست، حتی اگر می‌‏بینى من از نظر مال و فرزند از تو کمترم (که مطلب مهمّى نیست)!

آیا این احتمال را نمی‌دهی که خدا مرا بهتر از باغ تو را (در آخرت و دنیا) به من هدیه کند و اینکه شاید بوستان تو بر اثر صاعقه‌ای از آسمان نابود شده و با خاک یک‌سان گردد. یا آبش به زمین فرو رود و دیگر هرگز نتوانى آب به دست آرى (و باغت از بی‌‏آبى خشک شود)؟!

(بعد از مدتی همین اتفاق رخ داد) و ثمره و میوه‌‏های باغ او همه نابود گردید و او (از شدت حزن و اندوه) بر آنچه در باغش خرج کرده بود، دست بر دست می‌‏زد که بنا و درختانش همه ویران و خشک شده بود، و می‌‏گفت: اى کاش من کسی را شریک خدا نمی‌پنداشتم! و (واقعیت آن بود که) جز خدا هیچ فرد و گروهى نمی‌توانست آن گناه‌کار کافر را از قهر و خشم خداوند نجات داده و خودش نیز نمی‌توانست از خویشتن دفاع کند.[1]

نکته اساسی در این آیات، توجه به هدف اصلی آنها است، و این‌که این آیات در صدد تبیین این مطلب است که مال و قدرت و دارایی‌های انسان نباید مورد علاقه قلبی و وابستگی شدید انسان گردد، به ‌گونه‌‌ای که آنها را تنها تکیه‌‌گاه خود به شمار آورده، و نقش خداوند در این نعمت‌ها را فراموش کند، و انسان را به این فکر اندازد که این داشته‌ها برای همیشه و به صورت مستقل در اختیار او خواهند بود؛ زیرا این خیال و وهمی باطل است؛ چون وقتى بلایى از ناحیه‌ی خداى سبحان آمد، همه‌ی مال و دارایی را به باد فنا می‌دهد و براى انسان چیزى جز خاطره‌‏اى که بعد از بیدارى از عالم خواب به یاد می‌ماند، و جز آرزوهاى کاذب چیزی باقى نمی‌‏گذارد.[2]

اما در پاسخ به پرسش‌های مطرح شده می‌گوییم:

  1. واژه‌ی «صاحب» از ریشه «صحب» به معنای ملازمت، همراهی،[3] و معاشرت[4] است. بنابراین، واژه‌ی صاحب و مصاحبت تنها در صورت کنار هم بودن دو نفر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و مستلزم هم‌فکری و یا وجود علاقه‌ی قلبی طرفین نسبت به یکدیگر نیست؛ چنان‌‌که در داستان حضرت یوسف(ع) خداوند برای معرفی هم‌بند‌های آن‌حضرت در زندان، از همین واژه «صاحب» بهره جسته است،[5] با این‌‌که آنها هیچ شباهتی با یوسف(ع) در اعتقاد نداشتند، بلکه ظاهرا مشرک بودند. همچنین در مورد مشرکانی که با پیامبر اسلام(ص) هم‌پیمان بوده و یا در یک ‌قوم بودند، باز هم واژه «صاحب» آمده است.[6] بنابراین، ترجمه‌ی «صاحب» به «دوست» به نوعی همراه با مسامحه است و این واژه معنایی فراتر از دوست دارد.

در هر صورت آنچه که در متون دینی از آن نهی شده است، داشتن علاقه قلبی به کفار است، نه تنها ارتباط و رابطه؛ بلکه‌ ارتباطاتی که مستلزم ارشاد و راهنمایی آنان می‌شود، برقراری آن لازم است.[7] و رفتار نیک حتی نسبت به کافرانی که در حال نبرد نیستند، توصیه شده است.

  1. در مورد پرسش دوم که در دو آیه‌ی 34 و 37 با این‌که کلمه‌ی «قال»، یعنی «گفت» آمده است؛ چرا واژه‌ی «یحاوره» یعنی «با او گفت‌وگو می‌کرد» نیز تکرار شده است؟ پاسخش این است که تکرار این جمله برای بیان این نکته است که این گفت‌وگو در محیطی آرام و به دور از جنجال و درگیری رخ داد. و آیه در صدد بیان این مطلب است که فرد مؤمن، هم در مقام شنیدن سخنان کافر، متانت و آرامش خود را حفظ کرد، و هم در مقام پاسخ‌‌گویی با متانت پاسخ داده و از پرخاشگری اجتناب ‌کرد.[8]

[1]. کهف، 32-43.

[2]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 13، ص 308، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.

[3]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ج 1، ص 475، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.

[4]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم،ج 6، ص 193، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.

[5]. «یا صاحِبَیِ السِّجْنِ أَمَّا أَحَدُکُما فَیَسْقِی».یوسف، 41.

[6]. «ما بِصاحِبِکُمْ مِنْ جِنَّةٍ». سبأ، 46؛ «ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ وَ ما غَوى». نجم، 2.

[7]. «وَ إِنْ أَحَدٌ مِّنَ الْمُشْرِکِینَ اسْتَجَارَکَ فَأَجِرْهُ حَتىَ‏ یَسْمَعَ کلَامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذَالِکَ بِأَنهَّمْ قَوْمٌ لَّا یَعْلَمُونَ». توبه، 6.

[8]. ر. ک: المیزان فی تفسیر القرآن، ج 13، ص 312.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...