جستجوی پیشرفته
بازدید
2683
آخرین بروزرسانی: 1401/01/14
خلاصه پرسش
آیا مستحب است امام جماعت بعد از پایان نماز فورا صورت خود را به طرف نمازگزاران کند؟ آیا پیامبر(ص) چنین عمل می‌کرد؟
پرسش
آیا مستحب است امام جماعت بعد از نماز فورا از قبله برگردد و صورت خود را به طرف نمازگزاران کند؟ آیا پیامبر(ص) چنین عمل می‌کرد؟
پاسخ اجمالی

یکی از سنت‌ها و آداب نماز جماعت نزد اهل‌‌سنت این است که امام جماعت بعد از سلام و پایان نماز روی خود را به طرف نمازگزاران برمی‌گرداند.[1] آنان با استناد به روایاتی معتقدند که این سنت از پیامبر اکرم(ص) به آنها رسیده است:

«کان رسول الله إذا صلى صلاةً أقبل علینا بوجهه».[2]

در میان شیعیان اما چنین سنتی مشاهده نمی‌شود، و از فقهای شیعه فتوایی بر استحباب آن یافت نمی‌شود. البته شیخ طوسی روایتی از امام کاظم(ع) نقل کرده است که شاید بتوان آن‌را مرتبط با این موضوع دانست:

یونُسَ بْنِ یعْقُوبَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ عَلَیهِ السَّلَامُ: صَلَّیتُ بِقَوْمِی صَلَاةً فَقُمْتُ وَ لَمْ أُسَلِّمْ عَلَیهِمْ، نَسِیتُ، فَقَالُوا: مَا سَلَّمْتَ عَلَینَا. قَالَ: «أَ لَمْ تُسَلِّمْ وَ أَنْتَ جَالِسٌ؟» قُلْتُ: بَلَى. قَالَ: «فَلَا شَی‏ءَ عَلَیک، وَ لَوْ شِئْتَ حِینَ قَالُوا لَکَ اسْتَقْبَلْتَهُمْ بِوَجْهِک فَقُلْتَ: السَّلَامُ عَلَیکمْ»؛[3]

یونس بن یعقوب به امام کاظم(ع) گفت: همراه با قوم خودم نماز خواندم (ظاهرا ایشان امام جماعت بود) و بعد از نماز بلند شدم و فراموش کردم که به مردم سلام دهم. مردم معترض شدند که چرا به ما سلام ندادی؟!

امام(ع) از او پرسید: آیا زمانی که نشسته بودی سلام ندادی؟! یونس گفت: بله! امام(ع) فرمود: اشکالی ندارد و هنگامی که صورت خود را به سمت آنان نمودی، اگر خواستی در آن لحظه بگو «السَّلَامُ عَلَیکمْ».

این حدیث از نظر سند، روایتی موثق و صحیح است،[4] و با کمی تغییر، در برخی منابع دیگر نیز ذکر شده است.[5]

اما فقها با استناد به این روایت، مطلبی مبنی بر استحباب روگرداندن امام جماعت به سوی نمازگزاران بیان نکردند.

البته مجلسی در تشریح این حدیث گفته ‌است:

«ظاهر این روایت دلالت بر آن دارد که مستحب است امام جماعت هنگام گفتن «السلام علیکم»، یا پس از آن، صورت خود را به سمت نمازگزاران برگرداند».[6]

گفتنی است؛ گزارش‌های دیگری نیز وجود دارد که بر اساس آن، پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ع) در موارد خاص، مثلاً برای اعلام مطلب مهمی، پس از نماز رو به سوی نمازگزاران کردند،[7] ولی روشن است که از این گزارش‌ها نمی‌توان استحباب کلی در تمام موارد را برداشت کرد.

نتیجه این‌که هر چند روایت صریحی دال بر استحباب رو گرداندن امام جماعت به سمت نمازگزاران از سوی ائمه اهل‌بیت(ع) نرسیده و فقهای شیعه نیز متعرض این موضوع نشدند؛ اما با توجه به نقل اهل‌سنت از پیامبر(ص) و رد نشدن آن از سوی اهل‌بیت(ع) و با توجه به آثار خوب این عمل برای نمازگزاران، می‌توان این عمل را پسندیده دانست.


[1]. ابن قدامه مقدسی، أبومحمد موفق الدین عبد الله، المغنی، ج 1، ص 402، مکتبة القاهرة، 1388ق.

[2]. بخاری، محمد بن اسماعیل، الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله(ص) و سننه و أیامه(صحیح بخاری)، محقق، الناصر، محمد زهیر بن ناصر، ج 1، ص 168، ح 845، بیروت، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422ق.

[3]. شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، محقق، مصحح، موسوی خرسان، حسن، ج 2، ص 348، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[4]. مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، محقق، مصحح، رجائی‌، مهدی،ج 4، ص 552، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1406ق.

[5]. حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، ص 309، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1413ق.

[6]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 82، ص 304، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق؛ ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، ج ‏4، ص 552؛ طباطبائی قمّى، سید تقى، مبانی منهاج الصالحین، ج 4، ص 591، قم، منشورات قلم الشرق، چاپ اول، 1426ق.

[7]. قال حدثنا أبو أحمد بن یحیى بن عبید بن القاسم القزوینی معنعنا عن سعد بن أبی وقاص قال صلى بنا النبی(ص) صلاة الفجر یوم الجمعة ثم أقبل علینا بوجهه الکریم الحسن و أثنى على الله. فرات کوفى، ابوالقاسم فرات بن ابراهی، تفسیر فرات الکوفی، ص 506، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1410ق.

 «نَصْرٌ عَمْرُو بْنُ خَالِدٍ عَنْ أَبِی الْحُسَیْنِ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ‏: خَرَجَ عَلِیٌّ وَ هُوَ یُرِیدُ صِفِّینَ حَتَّى إِذَا قَطَعَ النَّهَرَ أَمَرَ مُنَادِیَهُ فَنَادَى بِالصَّلَاةِ قَالَ: فَتَقَدَّمَ فَصَلَّى رَکْعَتَیْنِ حَتَّى إِذَا قَضَى الصَّلَاةَ أَقْبَلَ عَلَیْنَا فَقَالَ: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَلَا مَنْ کَانَ مُشَیِّعاً أَوْ مُقِیماً فَلْیُتِمَّ الصَّلَاةَ فَإِنَّا قَوْمٌ عَلَى سَفَرٍ وَ مَنْ صَحِبَنَا فَلَا یَصُمِ الْمَفْرُوضَ‏ وَ الصَّلَاةُ [الْمَفْرُوضَةُ] رَکْعَتَانِ». نصر بن مزاحم، وقعة صفین، محقق، مصحح، هارون، عبد السلام محمد، ص 134، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها