جستجوی پیشرفته
بازدید
2997
آخرین بروزرسانی: 1401/03/07
خلاصه پرسش
آیا جهنمی به نام جهنم اعتقادات داریم که تحمل آن از جهنم اعمال بسیار دشوارتر است؟
پرسش
جهنم اعتقادات از جهنم اعمال سخت‌تر است؟ آیا ما برای اعتقادات اشتباه جهنم می‌رویم؟ اعتقادات چقدر مهم است؟ و جایگاه آن در عذاب اخروی چیست؟
پاسخ اجمالی

‏‏انسان گاه به دلیل اعتقاد نادرست و گاه به دلیل رفتار گناه‌آلود و اخلاق ناپسند مستحق دوزخ خواهد بود و به صورت دوجانبه هم اعتقاد نادرست می‌تواند زمینه را برای اخلاق و رفتار نادرست فراهم نموده و هم اخلاق و رفتار نادرست به تدریج اعتقاد انسان را خدشه‌دار نماید و طبیعی است که ارزش اعتقاد بالاتر از ارزش عمل است.

در همین راستا برخی عرفا بر این باورند که جهنم نیز به لحاظ اعمال، اخلاق و اعتقاد نیز دارای مراتب است؛[1] یعنی علاوه بر مراتبی که به لحاظ اعمال برای جهنم بیان می‌شود،[2] به لحاظ اخلاق و اعتقاد نیز می‌‌توان مراتبی برای جهنم بیان کرد.

جهنّم اعمال‏

در این نگاه، جهنم اعمال سردترین و آسان‌ترین مرتبه‌ی جهنم است:

«آنچه تاکنون از هر کس شنیدی جهنم اعمال تو است که در آن‌جا‏‎ ‎‏حاضر می‌بینی که خدای تعالی می‌فرماید: «‏‏وَ وَجَدُوا ما عَمِلُوا حاضِرا».[3]‏ ‎‏یعنی «آنچه را مرتکب شده بودند، حاضر یافتند». این‌جا مال یتیم خوردی‏‎ ‎‏لذت بردی، خدا می‌داند آن صورتی که در آن عالَم از آن در جهنم‏‎ ‎‏می‌بینی و آن ذلتی که در آن‌جا نصیب تو است چیست؟ این‌جا بد‏‎ ‎‏گفتی به مردم، قلب مردم را سوزاندی، این سوزش قلب عباد خدا‏‎ ‎‏را خدا می‌داند در آن دنیا چه عذابی دارد؛ وقتی که دیدی‏‎ ‎‏می‌فهمی چه عذابی خودت برای خودت تهیه کردی. وقتی غیبت‏‎ ‎‏کردی، صورت ملکوتی او برای تو تهیه شد، به تو ردّ می‌شود؛ با او‏‎ ‎‏محشوری و عذاب آن‌را خواهی چشید. اینها جهنم اعمال است که‏‎ ‎‏جهنم سهل و آسان و سرد و گوارا و مال کسانی است که اهل‏‎ ‎‏معصیت هستند».[4]

 ‏‏جهنّم اخلاق‏

در مرحله بعدی جهنم اخلاق، جهنمی است که انسان در اثر اخلاق ناپسند دچار آن می‌شود؛ یعنی منشأ جهنّم اخلاق، آلودگی باطنی است؛ رذایل اخلاقی از قبیل‏‎ ‎‏‏ملکه طمع، حرص، جحود، جدال، شهوت، حب مال و جاه و دنیا و‏‎ ‎‏سایر ملکات پست، در واقع جهنمی برای دارندگان این صفات است؛ جهنم اخلاق بالاتر و سوزنده‌تر از جهنّم اعمال‎‎‏ است که شدت گرفتاری آن‌را نمی‌توان تصور کرد.[5]

‏‏ ‏‏‏جهنّم عقاید‏

‏‏جهنم عقاید، جهنمی است که در اثر اعتقادات باطل، یعنی کفر و شرک، شخص دچار آن می‌گردد:

«خدا نکند عاقبت معاصى منتهی به ملکات و اخلاق ظلمانی‏‎ ‎‏زشت شود، و آنها منتهی شود به رفتن ایمان و مردن انسان با حال کفر،‏‎ ‎‏که جهنم کافر و جهنم عقاید باطله از آن دو جهنم به مراتب سخت‌‌تر‏‎ ‎‏و سوزان‌تر و ظلمانی‌تر است».[6]

بدیهی است که مقصود این سخن آن است که انسان در اثر کوتاهی در تحصیل عقاید درست و یا در اثر رفتار و اخلاق نادرست، معتقد به امور باطل و خلاف حقیقت گردد.[7]

تقسیم‌بندی دوزخ به جهنم اعمال و جهنم اعتقادات با این آیه نیز سازگار است که در آن خداوند می‌فرماید:

«إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَیَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِکَ لِمَنْ یَشَاءُ».

گفتنی است که جهنم اعمال قابل چشم‌پوشی و عفو است؛ اما در جهنم اعتقادات نمی‌توان امیدی به عفو و بخشش داشت.


[1]. ر. ک: امام خمینی، سید روح الله، معاد از دیدگاه امام خمینی، ص 373، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ هفتم، 1382ش؛ امام خمینی، آداب الصلاة، مقرر، مرتضوى لنگرودى‏، سید محمد حسن، ص 57، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی‏، چاپ هفتم، 1370ش.

[2]. ر. ک: «طبقات جهنم»، 18675.

[3]. کهف، 49.

[4]. معاد از دیدگاه امام خمینی، ص 373.

[5]. ر. ک: همان.

[6]. همان، ص 374.

[7]. ر. ک: «قاصرین و نجات از جهنم»، 323؛ «جهنم و غیر مسلمانان»، 47.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...