جستجوی پیشرفته
بازدید
2314
آخرین بروزرسانی: 1402/06/29
خلاصه پرسش
چرا آیه‌ی 61 سوره‌ی یونس و آیه‌ی 3 سوره‌ی سبأ با وجود شباهت زیادی که با هم دارند؛ اما اعرابشان متفاوت است؟
پرسش
چرا آیه‌ی 61 سوره‌ی یونس که می‌فرماید «وَ ما یعْزُبُ عَنْ رَبِّک مِنْ مِثْقالِ ذَرَّةٍ فِی الْأَرْضِ وَ لا فِی السَّماءِ وَ لا أَصْغَرَ مِنْ ذلِک وَ لا أَکبَرَ إِلاَّ فِی کتابٍ مُبِینٍ»، با آیه‌ی 3 سوره‌ی سبأ که می‌فرماید «لا یعْزُبُ عَنْهُ مِثْقالُ ذَرَّةٍ فِی السَّماواتِ وَ لا فِی الْأَرْضِ وَ لا أَصْغَرُ مِنْ ذلِک وَ لا أَکبَرُ إِلاَّ فِی کتابٍ مُبِینٍ»، با وجود شباهت زیادی که با هم دارند، اعراب آنها متفاوت است؟
پاسخ اجمالی

«...وما یعْزُبُ عَنْ رَبِّک مِنْ مِثْقالِ ذَرَّةٍ فِی الْأَرْضِ وَلا فِی السَّماءِ وَلا أَصْغَرَ مِنْ ذلِک وَلا أَکبَرَ إِلاَّ فِی کتابٍ مُبِینٍ»؛... و هیچ چیز در زمین و آسمان از پروردگار تو مخفی نمی‌ماند، به اندازه سنگینی ذره‌‏ای و نه کوچک‌تر از آن و نه بزرگ‌تر از آن، مگر این‌که (همه آنها) در کتاب آشکار (و لوح محفوظ علم خداوند) ثبت است.

در مورد اعراب این آیه باید گفت که «ما» نافیه است و کلمه «یعْزُبُ» فعل مضارع است و «عَنْ رَبِّک» جار و مجرور و متعلق به «یعزب» می‌باشد. کلمه «مِنْ» حرف جر زائد است و کلمه «مِثْقالِ» فاعل «ما یعزب» است که لفظا مجرور و محلا مرفوع است. کلمه «ذَرَّةٍ» مضاف‌إلیه و «فِی الْأَرْضِ» متعلق به محذوف است و نقش آن حال است. «وَ لا فِی السَّماءِ» معطوف بر «فی الأرض»است. «وَلا» واو حرف عطف و «لا» زائده است. کلمه «أَصْغَرَ» نیز بر کلمه «مثقال» عطف شده است؛ اما از آن‌جا که ممنوع التصرف است، فتحه آن در عوض کسره است. کلمه «مِنْ ذلِک» جار و مجرور است و متعلق به «أصغر» است. «وَ لا» واو از حروف عاطفه بوده و «لا» زائده است. «أَکبَرَ» بر «أصغر» عطف شده است. «إِلَّا» حرف استثناء است. «فِی کتابٍ» متعلق به خبر محذوف که تقدیر آن «هو» است.[1]

«لا یعْزُبُ عَنْهُ مِثْقالُ ذَرَّةٍ فِی السَّماواتِ وَلا فِی الْأَرْضِ وَلا أَصْغَرُ مِنْ ذلِک وَلا أَکبَرُ إِلاَّ فِی کتابٍ مُبِینٍ»؛ و به اندازه سنگینی ذره‌‏ای در آسمان‌ها و زمین از علم او دور نخواهد ماند، نه کوچک‌تر از آن و نه بزرگ‌تر، مگر این‌که در کتاب مبین ثبت است.

در مورد اعراب این آیه باید گفت؛ کلمه «لا یعْزُبُ» لا حرف نفی و «یعزب» فعل مضارع است و «عَنْهُ» جار و مجرور متعلق به یعزب است. کلمه «مِثْقالُ» فاعل و «ذَرَّةٍ» مضاف إلیه آن است. کلمه «فِی السَّماواتِ» جار و مجرور متعلق به حال محذوف است. «وَ لا فِی الْأَرْضِ» بر «فی السماوات» عطف شده است. «وَ لا» واو حرف عطف بوده و «لا» حرف نفی است. کلمه «أَصْغَرُ» مبتدأ است.[2] البته برخی نیز آن‌را بر کلمه «مِثْقالُ» که فاعل «لا یعْزُبُ» و مرفوع است، عطف دانستند.[3] «مِنْ ذلِک» جار و مجرور خبر آن «وَ لا أَکبَرُ» بر «أَصْغَرُ» عطف شده است. «إِلَّا» از کلمات حصر به شمار می‌آید و «فِی کتابٍ» متعلق به محذوف است و حال است. «مُبِینٍ» نیز صفت به شمار می‌آید.[4]

با توجه به ترکیب اَدبی ذکر شده، تفاوت اعراب کلمه «و لا أصغر» در دو آیه مشخص می‌شود.


[1]. دعاس، حمیدان، قاسم، اعراب القرآن الکریم، ج‏ 2، ص 33، دمشق، دارالمنیر و دارالفارابی، چاپ اول، 1425ق.

[2]. همان، ج‏ 3، ص 62.

[3]. نحاس، ابوجعفر احمد بن محمد، اعراب القرآن، ج 3، ص 228، بیروت، منشورات محمدعلی بیضون، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1421ق.

[4]. إعراب القرآن الکریم، ج ‏3، ص 62.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها