جستجوی پیشرفته
بازدید
4638
آخرین بروزرسانی: 1401/02/19
خلاصه پرسش
معنای استدراج چیست و آیا اصطلاحی برگرفته از قرآن است؟
پرسش
اصطلاح استدراج به چه معنا است و آیا ریشه قرآنی دارد؟
پاسخ اجمالی

چند معنای مختلف برای واژه «استدراج» بیان شده است:

  1. در لغت به معناى تقرب و ارتقاء از درجه‌‏اى به درجه‌ی بالاتر آمده است.
  2. در سخنان متکلمان و متشرعان به معناى امر خارق العاده است که از سوی کافر مدعى، موافق با آنچه ادعا کرده است، صادر شود.
  3. استدراج به معنای ارائه تدریجی یک حقیقت است؛ زیرا ارائه یک حقیقت به صورت دفعی در مواردی می‌تواند خشم و غضب مخاطب را برانگیزاند.[1]
  4. و خلاصه این‌که استدراج، دادن نعمت پس از نعمت به مشرکان است تا درجه درجه پایین بیایند و به ورطه هلاکت نزدیک شوند.[2]

از این اصطلاح در قرآن نیز یاد شده است آن‌جا که می‌فرماید: «وَ الَّذینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُون»؛[3] و آنها که آیات ما را تکذیب کردند، به تدریج از جایى که نمی‌دانند، گرفتار مجازاتشان خواهیم کرد.

از آیات دیگر قرآن و نیز از احادیث استفاده می‌‏شود که خداوند گناه‌کاران و طغیانگران را بر اساس سنت خویش، فورا گرفتار مجازات نمی‌‏کند، بلکه درهاى نعمت‌ را به روى آنها می‌گشاید، هر چه بیشتر در مسیر طغیان گام برمی‌‏دارند، نعمت خود را بیشتر می‌‏کند، و این از دو حال خارج نیست، یا این نعمت‌ها باعث تنبه و بیداریشان می‌‏شود، که در این حال برنامه هدایت الهى عملى شده، و یا این‌که بر غرور و بی‌خبریشان می‌افزاید که در این صورت مجازاتشان به هنگام رسیدن به آخرین مرحله، دردناک‌تر است؛ زیرا به هنگامى که غرق انواع ناز و نعمت‌ها می‌‏شوند خداوند همه را از آنها می‌گیرد و طومار زندگانى آنها را در هم می‌‏پیچد و این‌گونه مجازات بسیار سخت‌‏تر است.[4]


[1]. ر. ک: سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامى، ج ‏1، ص 166، تهران، کومش، چاپ سوم، 1373ش.‏

[2]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 8، ص 346، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.

[3]. اعراف، 182.

[4]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏7، ص 33- 34، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول، 1374ش؛ ر. ک: «مهلت دادن در زندگی از موارد آزمایش الهی»، 40144؛ «صبر و شکر هنگام بلا و گرفتاری»، 61853.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...