جستجوی پیشرفته
بازدید
6817
آخرین بروزرسانی: 1401/05/12
خلاصه پرسش
منظور از سخن لغو در فرهنگ قرآنی چیست؟ و آیا شامل هر سخن بیهوده‌ای می‌شود؟
پرسش
با عرض سلام؛ در آیه 55 سوره قصص آمده است: «هرگاه سـخـن لغـو و بـیـهـودهاى بـشـنـونـد از آن روى مـی‌گـردانند و می‌گویند اعمال ما از آن ما است، و اعمال شما از آن خودتان! سلام بر شما...». منظور از لغو چیست؟ مگر لغو و بیهوده‌گویی حرام است که در آیه اینگونه آمده است؟! چون هر سخن لغوی و یا هر کار بیهوده و لغوی که حرام نیست؟!
پاسخ اجمالی

«وَ إِذا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَ قالُوا لَنا أَعْمالُنا وَ لَکُمْ أَعْمالُکُمْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ لا نَبْتَغِی الْجاهِلینَ»؛[i] و هرگاه سخن لغو و بیهوده‌ای بشنوند، از آن روى گردانده و می‌گویند: ما پاسخ‌گوی کردار خود بوده و شما باید پاسخ‌گوی کردار خود باشید! خدا حافظ!ا ما خواهان هم‌نشینی با افراد نادان نیستیم.

مانند این آیه در جایی دیگر در بیان ویژگی مؤمنان آمده است: «وَ الَّذینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُون»؛[ii]و آنها که از لغو و بیهودگى روی‌گردانند.

لغت‌شناسان در معنای لغو می‌گویند: کلام لغو چیزى است که فائده‌ای در آن نباشد و آن سخنى است که بدون فکر و رویه صادر گردد.[iii]

کارهاى لغو از نظر دین، اعمال مباح و حلالى است که صاحبش در آخرت و یا در دنیا از آن سودى نبرده و سرانجام آن، منتهى به سود آخرت نیز نمی‌گردد؛ مانند خوردن و آشامیدن تنها به انگیزه شکم‌بارگی که کاری لغو است؛ چون هدف از خوردن و نوشیدن، گرفتن نیرو براى اطاعت و عبادت خدا و قدرت برای انجام کارهای روزمره است. بنابر این، اگر کار انسان هیچ سودى براى آخرت او نداشته باشد، و سود دنیایی‌‏اش هم سرانجام منتهى به آخرت نشود، چنین کاری لغو است.

خداى متعال در ویژگی‌های مؤمنان نفرمود که آنان به طور کلى لغو را ترک می‌کنند، بلکه فرمود از آن اعراض و دوری می‏کنند؛ زیرا هر انسانى هر قدر که باایمان باشد در معرض لغزش و خطا است، و خداوند هم لغزش‌هاى غیر کبائر را، در صورتى که از کبائر اجتناب شود بخشیده و فرموده است:

«إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلًا کَرِیماً».[iv]

به همین جهت خدای متعال مؤمنان را به این صفت ستوده که از لغو اعراض می‌‏کنند، و اعراض غیر از ترک به تمام معنا است. ترک امر عدمى است و اعراض امرى وجودى، اعراض وقتى است که محرک و انگیزه‏‌اى، آدمى را به سوى اشتغال به فعلى بخواند و آدمى از آن اعراض نموده به کارى دیگر بپردازد، و اعتناى چندانی به آن کار نکند. و لازمه‌‏اش آن است که نفس آدمى خود را بزرگ‌تر از آن بداند که به کارهاى پست اشتغال ورزد، و بخواهد که همواره از کارهاى منافى با شرف و آبرو چشم پوشیده، به کارهاى بزرگ و مقاصد والا بپردازد.[v]

البته لغو تنها شامل سخنان و افعال بیهوده نمی‌‏شود؛ بلکه افکار بیهوده و بی‌پایه‏اى که انسان را از یاد خدا غافل و از تفکر در آنچه مفید و سازنده است به خود مشغول می‌‏دارد همه در مفهوم لغو جمع است.

در واقع مؤمنان آن‌چنان ساخته شده‏اند که نه تنها به اندیشه‌‏هاى باطل و سخنان بی‌اساس و کارهاى بیهوده دست نمی‌‏زنند، بلکه به تعبیر قرآن از آن روی‌گردانند،[vi] و وقت خود را عزیزتر از آن می‌دانند که حتّى لحظه‌ای از آن‌را بیهوده مصرف کنند و سودى عاید آنان نگردد.

به عبارت دیگر، ویژگی انسان مؤمن آن است که تا می‌تواند به فعالیت‌هایی مشغول شود که سود معنوی و یا مادی حلال را برای او به دنبال داشته باشد و تلاش می‌کند که تا حد امکان به دنبال کارها و سخنان بیهوده نباشد.


[i]. قصص، 55.

[ii]. مؤمنون، 3. 

[iii]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن‏، ص 742، بیروت، دار القلم‏، چاپ اول، 1412ق.

[iv]. نساء، 31.

[v].طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 15، ص 9، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.

[vi]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 14، ص 196، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...