«مَنْ تَعَاهَدَ نَفْسَهُ بِالْمُحَاسَبَةِ أَمِنَ فِیهَا الْمُدَاهَنَة»؛[1] هر کسی که عهد کند تا همواره نفس خویش را حساب‌رسی کند، نیازی ندارد که خود را فریب دهد.

«مداهنه» به معناى فریب‌دادن، چاپلوسی، سازشکاری و به نوعی کوتاه آمدن است. منظور این کلام گهربار امام علی(ع) آن است که افرادی که با خود پیمان می‌بندند تا همواره مراقب رفتارهای خود بوده و نفس خود را حساب‌رسی کنند، دیگر نیازی ندارند که خود و دیگران را بفریبند و واقعیت را وارونه جلوه دهند، و یا این‌که نیاز داشته باشند در مقابل دیگران کوتاه بیایند؛ زیرا می‌دانند که روزی به اعمال آنها رسیدگی می‌شود و باید پاسخ‌گو باشند؛ اما اگر باوری به محاسبه در آخرت و به دنبال آن، نیاز به حسابرسی از خود در دنیا نداشته باشند، در این صورت پروایى از گفتار و رفتار ناپسند نخواهند داشت، و از انجام هر کار خلافی دریغ نخواهند ورزید.

[1]. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، درایتی، مصطفی، ص 236، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1366ش.