نخست باید گفت؛ بر اساس صریح آیاتی از قرآن کریم، هر گناهی تنها به اندازه خود؛ اما هر کار نیکی چندین برابر سنجیده می‌شود:

مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَا یُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا

هر کسی که یک نیکی بیاورد پاداشی ده برابر برایش در نظر گرفته خواهد شد؛ اما هر کس یک بدی بیاورد، تنها به اندازه خود آن بدی مجازات خواهد شد.

بر این اساس در ترازوی آخرت، وزنه اعمال نیک ده برابر خواهد بود؛ یعنی حتی اگر بدی‌های فردی ده برابر نیکی‌هایش باشد، وزنه بدی‌ها سنگین‌تر نخواهد شد.

با در نظر داشتن این مقدمه به پرسش برمی‌گردیم:

در مورد سرنوشت کسانی که اعمال خوب و بد آنها در قیامت و در دادگاه الهی مساوی باشد، چه تصمیمی گرفته خواهد شد، آیا اهل بهشت‌اند یا راهی جهنم خواهند شد، روایات و تفاسیر شیعه و اهل‌سنت آنان را جزو اصحاب اعراف می‌شمارند.[i] در همین زمینه از امام صادق‌(ع) نقل شده است:

«هم قوم استوت حسناتهم و سیئاتهم فان ادخلهم النار فبذنوبهم و ان ادخلهم الجنة فبرحمته»؛[ii]

اصحاب اعراف گروهى هستند که اعمال خوب و بدشان مساوى است، اگر خداوند آنها را به دوزخ بفرستد به دلیل گناهانشان بوده، و اگر به بهشت بفرستد به برکت رحمت او است.

روایاتی در تفاسیر اهل‌سنت از حذیفه، ابن عباس، و ... نیز به همین مضمون نقل شده است؛ مانند:

«هم قوم استوت حسناتهم و سیئاتهم فقعدت بهم سیئاتهم عن الجنة و خلفت بهم حسناتهم عن النار، قال فوقفوا هناک على السور حتى یقضی اللّه فیهم»؛[iii]

اصحاب اعراف گروهى هستند که خوبی‌ها و بدی‌هایشان مساوى است، گناهانشان آنها را از بهشت بازداشته و کارهای نیکشان مانع رفتن آنها به جهنم شده است؛ لذا آنها در سور(منطقه‌ای از اعراف) متوقف می‌شوند تا خداوند در مورد آنها حکم کند.

مؤید این روایات می‌تواند آیه 102 سوره توبه باشد که می‌فرماید:

«وَ آخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ، خَلَطُوا عَمَلًا صالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً، عَسَى اللَّهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ»؛[iv] گروه دیگرى هستند که به گناهان خود اعتراف کرده، و عمل نیکو را با عمل زشت آمیختند، شاید خدا توبه آنان را بپذیرد که خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.

بنابر این، چنین افرادی در قیامت مضطرب و نگران خواهند بود تا ببینند خداوند در مورد آنها چه تصمیمی خواهد گرفت. امید است مورد لطف و رحمت پروردگار قرار گیرند و وارد بهشت شوند.

[i]. ر. ک: «مقصود از صاحبان اعراف در قرآن و روایات»، 73092.  

[ii]. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 2، ص 155، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، 1416ق. 

[iii]. ابن کثیر دمشقی اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، شمس الدین، محمد حسین، ج 3، ص 376، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ اول، 1419 ق؛ طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 8، ص 137، بیروت، دارالمعرفة، چاپ اول، 1412ق.

[iv]. توبه، 102.