از گزارش‌های تاریخی و آیات قرآن می‌توان برداشت کرد که نذر منحصر در دین اسلام نیست؛ بلکه در ادیان گذشته نیز وجود داشت که در ادامه به بیان مواردی از آن خواهیم پرداخت:

1. نذر همسر عمران و مادر حضرت مریم(س): «إِذْ قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَک ما فِی بَطْنِی مُحَرَّراً فَتَقَبَّلْ مِنِّی إِنَّک أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ»؛[i] (به یاد آورید) هنگامی را که همسر عمران گفت: خدایا آنچه را در رحم دارم، برای تو نذر کردم، که محرر (و آزاد، برای خدمت خانه تو) باشد. از من بپذیر، که تو شنوا و دانایی.

در بیان این آیه گزارش شده است که «حنه» همسر عمران صاحب فرزند نمی‌شد. روزی زیر درختی نشسته بود و پرنده‌‏ای را دید که به جوجه‌‏های خود غذا می‌دهد، مشاهده این محبت مادرانه آتش عشق فرزند را در دل او شعله‌‏ور ساخت و از صمیم دل از درگاه خدا تقاضای فرزند کرد و چیزی نگذشت که این دعای خالصانه به هدف اجابت رسید و باردار شد. هنگامی که او باردار شد تصور کرد فرزند مزبور همان است که در رحم دارد، بی‌خبر از این‌که کسی که در رحم او است مادر آن فرزند(مریم) می‌باشد و به همین دلیل نذر کرد که پسر را خدمت‌گزار بیت المقدس نماید.[ii]

2. نذر خود حضرت مریم(س): «فَکلی‏ وَ اشْرَبی‏ وَ قَرِّی عَیناً فَإِمَّا تَرَینَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَداً فَقُولی‏ إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمنِ صَوْماً فَلَنْ أُکلِّمَ الْیوْمَ إِنْسِیا»؛[iii] (از این غذای لذیذ) بخور و (از آن آب گوارا) بنوش و چشمت را (به این نوزاد) روشن دار! و هرگاه کسی از انسان‌‌ها را دیدی، (با اشاره) بگو: من برای خداوند رحمان روزه‏‌ای نذر کردم. بنابر این امروز با هیچ انسانی سخن نخواهم گفت! (و بدان که این نوزاد، خودش از تو دفاع خواهد کرد!)

ظاهر آیه یاد شده نشانگر آن است که حضرت مریم بنا به مصلحتی مأمور به سکوت بود و به فرمان خدا از سخن‌گفتن در این مدت خاص خودداری می‌کرد تا نوزادش حضرت عیسی(ع)، لب به سخن بگشاید و از پاکی او دفاع کند که این از هر جهت مؤثرتر بود. اما از تعبیر آیه چنین برمی‌آید که نذر سکوت برای آن قوم و جمعیت، کار شناخته شده‏‌ای بود، به همین دلیل این کار را بر او ایراد نگرفتند.[iv]

3. نذر یفتاح بن جلعاد: بر اساس کتاب مقدس، با شروع جنگ میان بنی ‌‌اسرائیل و بنی ‌عمون، برخی از بنی‌اسرائیل گرد یفتاح بن جلعاد جمع شده و از وی خواستند که رهبری آنها را بپذیرد. یفتاح نذر کرد که اگر بر دشمن پیروز شود، هنگام بازگشت، نخستین فرد از خویشاوندانش را که ببیند، او را در راه خدا قربانی کند.[v]
4. نذر حضرت یعقوب(ع): یعقوب(ع) نیز برای رسیدن به خواسته‌‌های خود نذر ‌کرد.[vi] بر اساس برخی از گزارش‌ها یعقوب(ع) دچار بیماری شد و نذر کرد هرگاه شفا پیدا کند، غذا و نوشیدنی‌هایی که بیشتر دوست دارد را بر خود حرام نماید.[vii]
5. مردم شبه‌‌جزیره عربستان پیش از ظهور اسلام نیز با نذر آشنا بودند و ماجرای در معرض قربانی‌ قرار گرفتن پدر پیامبر اسلام(ص) نیز در همین راستا بوده است .[viii]

[i]. آل ‌عمران، 35.

[ii]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 2، ص 523، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

[iii]. مریم، 26.

[iv]. تفسیر نمونه، ج 13، ص 45 – 46؛ ر. ک: « حکم روزه سکوت»، 12279.

[v]. ر. ک: کتاب مقدس، بخش زندگی یفتاح.

[vi]. کتاب مقدس، سفر پیدایش، باب 28، آیات 20-22.

[vii]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، تهرانی، آقابزرگ، محقق، قصیر عاملی، احمد، ج 2، ص 532، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

[viii]. «نذر قربانی کردن عبد الله توسط عبدالمطلب»، 21282.