می‌گویند: روزی پیامبر اسلام(ص) در مسیر خود به خانمی برخورد کرد که نان می‌پخت و کودکی در کنارش نشسته بود. به او گفتند: این شخص رسول خدا(ص) است. او آمد از حضرتشان پرسید: از شما نقل می‌کنند که خدای سبحان نسبت به بنده خویش از مادر نسبت به فرزندش مهربان‌تر است! آیا همین طور است؟!

پیامبر(ص) فرمود: آری! چنین است!

 آن زن گفت: هیچ مادری فرزندش را در این تنور نمی‌اندازد تا بسوزد!

اشک از دیده پیامبر(ص) جاری شد و فرمود: خدای متعال تنها کسی را با آتش جهنم، عذاب می‌کند، که (با داشتن علم) خدا را یکتا نداند!^[1]

این روایت با برخی تفاوت‌ها در چندین منبع روایی و عرفانی اهل‌سنت نقل شده است.[2]

در مورد این روایت می‌توان گفت؛ جدا از بررسی‌های سندی –که در جای خودش لازم است – اما محتوای آن با آموزه‌های قرآنی ‌همخوان است؛ زیرا خداوند در فرازهایی مانند آیه 151 سوره اعراف، آیه 64 سوره یوسف، آیه 92 همان سوره، آیه 83 سوره انبیاء، آیه 109 سوره مؤمنون و نیز آیه 118 همان سوره به روشنی اعلام می‌فرماید که دلسوزتر از او وجود ندارد. و در فرازهای دیگری مانند آیه 48 سوره نساء، آیه 116 همان سوره، آیه 72 سوره مائده و ... اعلام می‌کند که شرک به خداوند، گناهی نابخشودنی است، و کفار و مشرکان، یعنی کسانی که به وحدانیت خدای متعال اعتقاد ندارند، مورد عفو و رحمت حق تعالی قرار نمی‌گیرند. بنابر این، با استثنایی که در این روایت آمده، کفار و مشرکان از رحمت عام الهی استثنا شده‌اند و کسانی که شهادتین را بر زبان جاری کرده‌اند، اگر مرتکب گناه شده باشند، پس از چشیدن عذاب سرانجام اهل نجات خواهند بود.[3]

گفتنی است؛ دلسوزی یک مادر نیز حد و اندازه‌ای دارد. به عنوان نمونه، اگر فرزند ستم‌کاری از او، تمام برادر و خواهران خود و نیز عده زیادی از بی‌گناهان را با شکنجه به قتل برساند، آیا آن مادر همچنان با شدت، دلسوز او باقی خواهد ماند؟!

البته که نه! با این وجود، ممکن است قصاص و مجازات چنین فرزندی نیز برای او دردآور باشد؛ اما این سرنوشت شوم را حق او خواهد پنداشت.

[1]. رشیدالدین میبدی، احمد بن ابی سعد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق، حکمت‏، علی اصغر، ج ‏4، ص 324، تهران، امیر کبیر، چاپ پنجم، 1371ش؛ القشیری، ابوالقاسم عبدالکریم، شرح أسماء الله الحسنى‏، محقق، مصحح، عبدالروف سعید، سعد حسن محمد على‏، ص 366- 367، قاهره، دار الحرم للتراث‏، چاپ اول، 1422ق؛ رازى، فخرالدین، لوامع البینات‏، ص 341، قاهره، مکتبة الکلیات الازهریة، 1406ق‏.

[2]. به عنوان نمونه، ر.ک: ابن ماجه قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، محقق، عبدالباقی، محمد فؤاد، ج 2، ص 1436، بی‌جا، دار إحیاء الکتب العربیة، بی‌تا:

«حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ أَعْیَنَ قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ یَحْیَى الشَّیْبَانِیُّ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ بْنِ حَفْصٍ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ، قَالَ: کُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ(ص) فِی بَعْضِ غَزَوَاتِهِ، فَمَرَّ بِقَوْمٍ، فَقَالَ: «مَنِ الْقَوْمُ؟» فَقَالُوا: نَحْنُ الْمُسْلِمُونَ، وَ امْرَأَةٌ تَحْصِبُ تَنُّورَهَا، وَ مَعَهَا ابْنٌ لَهَا، فَإِذَا ارْتَفَعَ، وَهَجُ التَّنُّورِ تَنَحَّتْ بِهِ، فَأَتَتِ النَّبِیَّ(ص)، فَقَالَتْ: أَنْتَ رَسُولُ اللَّهِ، قَالَ: «نَعَمْ» ، قَالَتْ: بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی، أَلَیْسَ اللَّهُ بِأَرْحَمِ الرَّاحِمِینَ؟ قَالَ: «بَلَى»، قَالَتْ: أَ وَ لَیْسَ اللَّهُ بِأَرْحَمَ بِعِبَادِهِ مِنَ الْأُمِّ بِوَلَدِهَا؟ قَالَ: «بَلَى» ، قَالَتْ: فَإِنَّ الْأُمَّ لَا تُلْقِی وَلَدَهَا فِی النَّارِ، فَأَکَبَّ رَسُولُ اللَّهِ(ص) یَبْکِی، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَیْهَا، فَقَالَ: " إِنَّ اللَّهَ لَا یُعَذِّبُ مِنْ عِبَادِهِ إِلَّا الْمَارِدَ الْمُتَمَرِّدَ، الَّذِی یَتَمَرَّدُ عَلَى اللَّهِ، وَ أَبَى أَنْ یَقُولَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ».

[3]. «امید به رحمت خداوند»، 5030؛ «عذاب‌های الهی و رحمت پروردگار»، 34489.