جستجوی پیشرفته
بازدید
3352
آخرین بروزرسانی: 1402/06/29
خلاصه پرسش
قرآن در توصیف شیوه راه‌رفتن دختر شعیب(ع) از آن با عنوان «راه رفتن با استحیاء» یاد کرده است. کمی در این مورد توضیح دهید؟
پرسش
منظور از «استحیاء» در مورد راه‌رفتن دختر شعیب(ع) در آیه 25 سوره قصص چیست؟
پاسخ اجمالی

حضرت موسی(ع) پس از آن‌که در حمایت فردی از بنی‌‌اسرائیل با مأمور فرعون درگیر شد و در نهایت به کشته‌شدن آن مأمور انجامید،[1] برای در امان ماندن از تعرض فرعون از مصر مهاجرت کرد، به سمت مدین روانه شد و در آن‌جا به دختران شعیب نبی(ع) کمک کرد تا گوسفندانشان را آب دهند. شعیب(ع) نیز برای جبران این خدمت، یکی از دخترانش را فرستاد تا موسی(ع) را نزد او آورد.

خداوند در آیه‌ای از قرآن به نحوه انتقال پیام می‌پردازد:

«فَجاءَتْهُ إِحْداهُما تَمْشی‏ عَلَى اسْتِحْیاءٍ قالَتْ إِنَّ أَبی‏ یَدْعُوکَ لِیَجْزِیَکَ أَجْرَ ما سَقَیْتَ لَنا...»؛[2]

پس یکى از دو دختر شعیب که شرم و حیا در راه‌رفتن او مشاهده می‌شد، نزد موسی آمد و به او گفت: پدرم از تو می‌خواهد تا نزد او رفته و او مزد کاری که برای ما انجام دادی را بپردازد.

در ادامه شعیب به موسی پناه داده و به او اطمینان داد که دیگر خطر فرعون او را تهدید نمی‌کند.

اما در مورد این‌که «راه رفتن با استحیاء» که در این آیه و در توصیف شیوه راه‌رفتن دختر شعیب مطرح شده است،‌ چه نوع راه‌رفتنی است؟ باید گفت؛ در خود قرآن، توضیح بیشتری در این مورد داده نشده است؛ از این‌رو آیه، شامل هر نوع راه‌رفتنی خواهد بود که عرف مردم، آن‌را همراه با حیا ارزیابی نمایند و این با توجه به زمان‌ها و مکان‌های مختلف، می‌تواند متفاوت باشد.  به هرحال، رفتار او مانند رفتار زنان بدزبان، سلیطه و فحاشی نبود که حتی مردان نیز از آنان در هراس‌اند!

همچنین گفته شده است که قرآن برای رساندن عظمت چنین حالتی، از «استحیاء» به صورت نکره، و بدون الف و لام استفاده کرده است و معنایش آن است که دختر شعیب(ع) به‌گونه‌ای بزرگوارانه نزد موسی(ع) آمد که عفّت و شرم و حیا از طرز راه رفتنش پیدا بود.[3] و برخی گفته‌اند او هنگام رساندن پیام، صورتش را با آستین پیراهنش پوشانده بود.[4]

برخی مفسران اهل‌سنت نیز رعایت حیاء در ادامه مسیر حرکت آن دو را این‌گونه توصیف می‌کنند:

دختر شعیب(ع) که برای بردن موسی(ع) نزد پدرش آمده بود، ابتدا در جلو حرکت کرده و موسى(ع) در پی او می‌رفت تا آن‌که در مسیر و به دلیل وزیدن باد، لباس دختر به بدنش چسبید. آن‌جا بود که موسی(ع) پیشنهاد کرد تا خودش جلوتر حرکت کرده و او از پشت سر به راهنمایی بپردازد.[5]

عمر بن خطاب نیز در این زمینه روایت می‌کند:

موسی برخاست و دختر از پیش رو حرکت می‌کرد، بادی وزید و پیراهنش بالا رفت، موسى گفت من از نسل ابراهیم(ع) هستم! شما از پشت سر من بیا تا آنچه را که نباید ببینم نبینم![6]

اما همان‌گونه که در ابتدا گفته شد، جز اصل رعایت حیا و عفت در راه‌رفتن،‌ آیه به بیان آن نمی‌پردازد که دختر شعیب با چه روشی، از خود حیا نشان می‌داده است.


[1]. ر. ک: 99924.

[2]. قصص، 25.

[3]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏16، ص 26، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏7، ص 388، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.

[4]. ‏ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، تحقیق، المهدی‏، عبدالرزاق، ج ‏3، ص 380،‏ بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ اول، 1422ق؛ آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، عطیة، علی عبدالباری، ج ‏10، ص 273، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.

[5]. ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، ج ‏7، ص 245، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، 1422ق؛ نیشابوری، نظام الدین حسن بن محمد، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، تحقیق، عمیرات، شیخ زکریا، ج ‏5، ص 339، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1416ق؛ بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، تحقیق، المهدی‏، عبدالرزاق، ج ‏3، ص 530، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، 1420ق.

[6]. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ‏24، ص 590، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...