جستجوی پیشرفته
بازدید
1719
آخرین بروزرسانی: 1403/01/06
خلاصه پرسش
«کرامت» به چه معنا است و چه مشتقاتی از ریشه «کرم» در قرآن وجود دارد؟
پرسش
کاربرد واژه های «کریم» و «کرامت» در قرآن چیست؟
پاسخ اجمالی

مشتقاتی از ریشه «ک ر م» 47 بار در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است.

«کرامت» به معناى «دورى از پستى» و «فرومایگى» است، و فرد «کریم» در مقابل فرد «لئیم» قرار می‌گیرد.[1] «کرم» اگر وصف خدای متعال واقع شود، مراد از آن احسان و نعمت آشکار خدا است. و اگر وصف انسان باشد، نام اخلاق و افعال پسندیده او است که از وى ظاهر می‌شود. به‌ کسى «کریم» نگویند مگر بعد از آن اخلاق و افعالى که از وى ظاهر می‌شود. و نیز هر چیزی که در نوع خودش دارای شرافت است با کرم توصیف می‌شود.[2]

در مجموع، لغت‌شناسان معنای «کرامت» را  سخاوت، شرافت، نفاست و عزّت دانسته‌اند.

بر این اساس، در قرآن هر جا واژه «کریم»، «کرامت» و مشتقات واژه «کرم» آمده، با در نظر گرفتن تناسب محل می‌توان آنها را به یکى از معانى چهارگانه فوق گرفت؛ مانند:

«وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنِی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ ...»؛ و ما فرزندان آدم را بسیار گرامى داشتیم، و آنان را بر مرکب‌هاى آبى و صحرایى سوار کردیم.

«أَ رَأَیْتَکَ هذَا الَّذِی کَرَّمْتَ عَلَیَّ»؛ بگو این همان است که بر من شرافت و فضیلت دادى؟!

«إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ»؛ گرامی‌ترین شما نزد خداوند باتقواترین شما است.

گفتنی است که «کریم» یکی از اسمای حسناى الهی است که در دو آیه چنین صفتی در بیان ویژگی‌های خدای تعالى آمده است:

«وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ رَبِّی غَنِیٌّ کَرِیمٌ». «یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَرِیمِ».

همچنین این صفت؛ برای غیر خدا نیز به کار رفته و صفت افراد و مخلوقات مختلف قرار گرفته است:

  1. رزق کریم)روزی باارزش): «أُولئِکَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَریمٌ». انفال 74؛ حج، 50؛ نور، 26؛ سبأ، 4.
  2. رسول کریم(رسول بزرگوار): دخان، 7؛ حاقه، 40؛ تکویر، 19.
  3. ملک کریم(فرشته بزرگوار): یوسف، 31.
  4. زوج کریم(جفت نیکو): شعراء، 7؛ لقمان، 10.
  5. مقام کریم(قصرهای مجلل): شعراء، 58؛ دخان، 26.
  6. اجر کریم(پاداش پرارزش): یس، 11؛ حدید، 11، 18.
  7. قرآن کریم(قرآن گرانقدر): واقعه، 77
  8. کتاب کریم(نامه پرارزش): نمل، 29.
  9. عرش کریم(عرش بزرگ): مؤمنون، 116.
  10. قول کریم(سخن بزرگوارانه): اسراء، 23.
  11. مدخل کریم)جایگاه مناسب): نساء، 31.
  12. و در نهایت «کریم» به صورت مطلق.

جمع «کریم» «کِرام» است: «کِرامٍ بَرَرَةٍ»؛[3] بزرگوار و نیکوکار. «کِراماً کاتِبِینَ»؛ نویسندگان بزرگوار.

«اکرم» اسم تفضیل از همین ریشه و به معنای «کریم‌ترین» است:

«اقْرَأْ وَ رَبُّکَ الْأَکْرَمُ».

«إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ».

«مکرم»(اسم فاعل)، عزیز کننده: «وَ مَنْ یُهِنِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ مُکْرِمٍ»؛ و هر کس را خدا خوار کند کسى نمی‌تواند او را گرامى دارد.[4]


[1]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‏12، ص 510، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.

[2]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 707، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.

 [3]. عبس، 16.

[4]. برای آگاهی بیشتر، ر. ک: قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج ‏6، ص 103- 106، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، 1371ش.  

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها