جستجوی پیشرفته
بازدید
26201
آخرین بروزرسانی: 1390/12/18
خلاصه پرسش
آیا عدم و نیستی در خارج وجود دارد؟
پرسش
فکری در ذهنم بود که همه چیز هست! حتی نیستی؛ یعنی ماهیتی وجود ندارد که نباشد، اما مقداری که فکر کردم به این چند تا نتیجه رسیدم:
اگر همه چیز وجود داشته باشد و نیستی نباشد، پس هیچ چیز از عدم به وجود نیامده یعنی بوده (خب این جا یک مسئله هم هست و آن از عدم بودن وجود خدا، یعنی خدا از هیچ به وجود نیامده و بوده و راهی برای اثبات خدا است. اما اگر همه چی بوده باشد، پس خدا در کنار همه چیز بوده و خدا نقض می شود) و دیگر این که اگر همه چی باشد، پس آنچه که از نیست نیست، چیست؟
پاسخ اجمالی

وجود به خارجی و ذهنی تقسیم می شود، وجود عدم و نیستی، به صورت وجود خارجی محال است؛ زیرا مستلزم اجتماع نقیضین است، ولی وجود عدم، به صورت وجود ذهنی امری ممکن است. چنانچه وجود شریک الباری، ذهنی است و در خارج محال است که بهره ای از وجود داشته باشد. از طرفی براهین اثبات وجود خداوند متعال، قدیم و ازلی بودن خدا و حادث بودن غیر خداوند را نیز اثبات می کند.

پاسخ تفصیلی

وجود دارای انواع و مراتبی است. در یک تقسیم بندی وجود را به خارجی و ذهنی تقسم کرده اند.[1] وجود خارجی آن است که عین شیء، در خارج موجود است و تمام آثار وجود خارجی بر آن مترتب می شود. مثلاً آتش در خارج موجود است، همین آتش موجود در خارج آثار خاصه خود را که مثلاً ایجاد نور و حرارت است دارد، به چنین وجودی، وجود خارجی گفته می شود.

حال شما همین آتش را در ذهن خود تصور کنید. خواهید دید که آتش در ذهن شما موجود است، ولی تفاوتی که با موجود بودن در خارج دارد این است که آثار مربوط به آن در این جا وجود ندارد، مثلاً این آتش در ذهن نه می سوزاند و نه نور دارد. از این وجود به وجود ذهنی تعبیر شده است. و منافاتی نخواهد داشت که یک امر محال در ذهن به عنوان کیفیتی نفسانی در ذهن حضور داشته باشد، اما در خارج نباشد. به عنوان مثال وقتی می گوییم وجود شریک برای خداوند محال است و هرگز وجود نخواهد داشت، در حالی که ما از آن بحث می کنیم و هر آنچه که مورد بحث قرار می گیرد حتماً بهره ای از وجود خواهد داشت، این جا است که می گویند وجود شریک برای خداوند در خارج نیست، ولی در ذهن وجود دارد. بنابراین شریک الباری که در خارج امری محال است در عین حال به حمل شایع به عنوان کیفیتی نفسانی دارای وجودی ذهنی بوده و خود ممکن بالذات و مخلوق باری است.

پس به طور کلی هرچیزی که به ذهن آید به عنوان یک امر ذهنی و یک اثر ذهنی در حد خود تصوری ذهنی است که به عنوان کیف نفسانی دارای وجود است و به هرحال باری بر ذهن انسان تحمیل می کند، هرچند در خارج هرگز وجود نداشته باشد.

پس مرز وجود و عدم روشن است و وجود یا باید خارجی باشد و یا ذهنی و قسم سومی نخواهد داشت و همچنین روشن است که بودنِ نیستی به معنای وجود ذهنی آن است نه وجود خارجی؛ بنابراین مفهوم نیستی هم به عنوان یک کیفیت ذهنی برای خود وجود دارد مثل همه ذهنیات و کیفیات ذهنی و این منافاتی نخواهد داشت که ما به ازاء خارجی نداشته باشد؛ زیرا اگر بگوییم نیستی، وجود خارجی دارد مستلزم اجتماع نقیضین خواهد بود؛ یعنی یک چیز به اعتبار نیستی، نباشد و همان چیز به اعتبار وجودش، باشد که چنین چیزی عقلاً محال است.

از طرفی لزومی وجود ندارد که بخواهیم بگوییم همه چیز از ازل وجود داشته است و در نتیجه واحدیت و قدیم و ازلی بودن خداوند را زیر سؤال ببریم. دلایل متعدد، حدوث عالم را اثبات می کند و برهان امکان و وجوب که توسط آن وجود خداوند متعال را اثبات می کنیم، مبتنی بر همین است که هر آنچه غیر از خداوند، محتاج علت است و این یعنی نبوده و بود شده است.



[1]  علامه طباطبایی، بدایة الحکمة، ص 35، موسسة النشر الاسلامی، قم، 1428 ق.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها