جستجوی پیشرفته
بازدید
26339
آخرین بروزرسانی: 1390/12/22
خلاصه پرسش
بین نماز اول وقت و خوردن غذا کدام یک مقدم است؟
پرسش
بین نماز اول وقت و خوردن غذا کدام یک مقدم است؟
پاسخ اجمالی

آنچه را که از روایات به دست می آید؛ این است که تأخیر نماز زمانی جایز است که انسان دارای عذر شرعی باشد، اما این عذر و علت برای تأخیر، چیست و چه می تواند باشد، به فهم و وجدان خود نمازگزار بستگی دارد، اگر عذر به حدّی است که واقعاً قابلیت مقدم شدن بر فضیلت نماز اول وقت را دارد و تأخیر نماز را توجیه می کند، می توان با این دلیل در نزد پروردگار معذور بود و نماز را به تأخیر انداخت، امّا اگر تأخیر به جهت تنبلی و بی اعتنایی باشد، عذر شرعی محسوب نمی شود، و یقیناً مخالف خواست الاهی است.

پاسخ تفصیلی

نماز از جمله واجباتی است که بر انجام اول وقت آن تأکید و سفارش شده است. امام صادق (ع) در این باره می فرماید:

1. «برای هر نماز، دو وقت قرار داده شده که اول وقت، برتر است...».[1]

2. «فضیلت اوّل وقت براى مؤمن بهتر از مال و فرزندان او است».[2]

3. «هر که نماز هاى واجب را در اول وقت بخواند و درست ادا کند، فرشته آن را پاک و درخشان به آسمان رساند و آن نماز فریاد زند خدا تو را حفظ کند چنانچه حفظم کردی و تو را به خدا سپارم چنانچه مرا به فرشته‏اى کریم سپردى و هر که بدون عذر بعد از وقتش، آن را بدون دقت و ارتباط معنوی لازم بخواند، فرشته آن را سیاه و تاریک بالا برد و آن نماز فریاد کشد خدا ضایعت کند چنانچه ضایعم کردى و رعایتت نکند چنانچه رعایتم نکردى...».[3]

در عین این که فضیلت و برتری در خواندن نماز اول وقت است، برای تأخیر آن از اول وقت، نیاز به دلیل داریم؛ لذا در روایات، تأخیر نماز در صورتی که انسان دارای عذر شرعی و قابل قبول باشد، جایز شمرده شده است؛ امام صادق (ع) در این باره می فرماید: «هیچ کس نباید غیر اول وقت را وقت نماز قرار دهد، مگر این که عذری داشته باشد یا به سبب علتی نماز را در آخر وقت انجام دهد».[4]

اما این عذر و علت چیست و تا چه اندازه باید باشد که توجیهی برای تأخیر نماز شود، باید به فهم و وجدان خود مراجعه کرد، و سنجید اگر عذر به حدّی است که واقعاً قابلیت مقدم شدن بر فضیلت نماز اول وقت را دارد و تأخیر نماز را توجیه می کند، می توان با این دلیل در نزد پروردگار معذور بود و نماز را به تأخیر انداخت، امّا نباید عذر تراشی نمود و از نماز اول وقت فرار کرد.

بنابراین، اولویت غذا یا نماز اول وقت، بستگی به موقعیت و شرایط انسان دارد، و با وجود عذری همچون ضعف و خستگی زیاد، منتظر بودن دیگران و ... می توان خوردن غذا را بر نماز اول وقت مقدم کرد.

اهمیت حضور قلب در نماز

نماز علاوه بر آداب و شرایط ظاهری، دارای آداب و رویکرد باطنی نیز هست که باید به آن توجّه نمود؛ مهم ترین این آداب، حضور قلب است؛ از این رو، اگر در شرایطی تأخیر نماز جایز دانسته شده، اهتمام و عنایت خداوند به حضور قلب و دست یابی نمازگزار به آن است. نخوردن غذا –مانند برخی عذرهای دیگر- از جمله مواردی است که گاه حضور قلب در نماز را کم کرده و یا از بین می برد.

با ذکر این مقدّمه، پرسشی به ذهن می آید که اگر در شرایطی خاص و عذر آور، نماز اول وقت با حضور قلب همراه نشود، بلکه تنها بتوان با کمی تأخیر و بر طرف شدن آن عذر، نماز را با حضور قلب ادا کرد، تکلیف چیست؟

علامه مجلسی در پاسخ به این مسئله، با این که بر مقدم بودن هر یک از دو مورد (حضور قلب و نماز اول وقت) اشکال وارد می کند، اما در پایان تقدم حضور قلب را بهتر می داند: «اگر خواب بر کسی غلبه بسیار کرده باشد؛ به حدّی که هیچ چیزی را نمی فهمد و درست نمی شنود، اگر با این حال وارد نماز شود، نماز او مکروه است ... . اگر در اول وقت، با خواب آلودگی نماز بخواند، نماز او بدون حضور قلب است، ولی اگر بخوابد این حالت از او رفع می شود، اما فضیلت اول وقت را از دست داده است. حال مقدم کردن هر یک دارای اشکال است. بعضی از علما گفته اند نماز با تأخیر به همراه حضور قلب مقدم است؛ زیرا روح و اصل عبادت در حضور قلب است. و این دیدگاه قوی است».[5] تعدادی از علما از جمله شیخ عباس قمی نیز همین دیدگاه را پذیرفته اند و مزیّت و برتری را با نماز دارای حضور قلب دانسته اند.[6]

در نتیجه: موارد جواز تأخیر نماز برای شرایطی است که انسان در تنگنا باشد و واقعاً برای خواندن نماز در اول وقت دارای عذر شرعی و علّت ویژه ای باشد، نه این که تنبلی و بی اعتنایی خود را مقدم کند و به دنبال بهانه تراشی باشد تا نماز را به تأخیر اندازد که این یقیناً مخالف خواست الاهی است.

 

[1]. شیخ حرّ عاملى، وسائل الشیعة، ج 4، ص 119، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، چاپ اول، 1409ق.

[2]. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏، ص 36، دار الرضى، قم، چاپ اول، 1406 ق‏.

[3]. وسائل الشیعة، ج 4، ص 123 و 124؛ برگرفته از نمایۀ «ثواب خواندن نماز در اول وقت»، سؤال 13867 (سایت: 13581).

[4]. همان، ص 119.

[5]. علامه مجلسى، بحار الأنوار، ج 81، ص 271، مؤسسة الوفاء، بیروت - لبنان، 1404 ق.

[6]. قمّى، شیخ عباس، الغایة القصوى فی ترجمة العروة الوثقى، ج‌ 1، ص 322،  منشورات صبح پیروزى، قم، چاپ اول، 1423ق.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها