جستجوی پیشرفته
بازدید
16206
آخرین بروزرسانی: 1393/11/04
 
کد سایت fa38289 کد بایگانی 45446 نمایه تفاوت میان معانی فاطر، خلق، انشاء، ذرء و صنع
طبقه بندی موضوعی تفسیر|لغت شناسی
گروه بندی اصطلاحات سرفصل‌های قرآنی
خلاصه پرسش
خداوند «فاطر» آسمانها و زمین است، «خلق»، «انشاء»، «ذرء» و «صنع» نیز به پروردگار نسبت داده شده است. تفاوت این کلمات در چیست و آیا این واژه‌ها را برای انسانها نیز می‌توان بکار برد؟
پرسش
تفاوت میان «فاطر»، «خلق»، «انشاء»، «ذرء» و «صنع» در چیست؟
پاسخ اجمالی
درباره تفاوت معنایی میان این کلمات که در ظاهر مترادف و هم‌معنا به نظر می‌رسند، باید گفت؛ هدف از کاربرد این الفاظ، علاوه بر ایجاد تفنّن در عبارت و ایجاد بلاغت در قرآن؛ وجود تفاوت‌هایی جزئی در معنای این واژه‌ها است که هر کدام معانی مختلفی را القا می‌کنند. با بررسی معانی و جزئیاتی که از این کلمات برداشت می‌شود، می‌توان تفاوت بین این واژه‌ها را به دست آورد.
1. درباره معنای فاطر و خلق و تفاوت میان آنها «تفاوت میان خالق و فاطر در قرآن»، سؤال 32744 را مطالعه کنید.
3. واژه «انشاء» - از باب افعال - به معنای ابتدا به آفرینش،[1] تربیت کردن،[2] و استمرار آنچه که آفریده شده، است.[3]
4. کلمه «ذرء» نیز به معنای آفریدن به همراه آشکار کردن آن،[4] و منتشر کردن پس از آفریدن، است. جایگاه «ذرء» بعد از آفرینش قرار دارد؛ از این‌رو تفسیر آن به آفرینش و معانی دیگر، خلاف حقیقت است.[5]
5. «صُنع»؛ به معنای انجام کار همراه با به‌کار بردن مهارت و رعایت دقت است.[6] بنابر این، هر صنعی، فعل محسوب می‌شود ولی هر فعلی صنع نیست. ضمن این‌که، صنع مخصوص صاحبان عقل و اندیشه است و به کارهای حیوانات صنع گفته نمی‌شود.[7] از این توضیحات مشخص می‌شود که صنع، اعم از خلق است؛ چرا که بسیاری از کارهای انسان‌ها را می‌توان صنع نامید؛ مثل سحری که ساحران زمان حضرت موسی(ع) انجام دادند،[8] درحالی که نمی‌توان این اعمال را خلق نامید.
خلاصه این‌که مرحله «خلق»، مقام تقدیر و اندازه‌گیری است. بعد از آن، نوبت به مرحله «برء» که از مراحل آفرینش است می‌رسد. سپس «تصویر» و تحویل صورت می‌گیرد و به مخلوق، صورت داده می‌شود. در نهایت، نوبت به «ذرء» می‌رسد که مرحله منتشر کردن و تکثیر یافتن مخلوقات است.

[1]. ‏طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج 1، ص 415، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1375ش.
[2]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص 807، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.
[3]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 12، ص 129، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
[4]. المفردات فی غریب القرآن، ص 327.
[5]. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 3، ص 327.
[6]. همان، ج 6، ص 347.
[7]. المفردات فی غریب القرآن، ص 493.
[8]. «وَ أَلْقِ ما فی‏ یَمینِکَ تَلْقَفْ ما صَنَعُوا إِنَّما صَنَعُوا کَیْدُ ساحِرٍ وَ لا یُفْلِحُ السَّاحِرُ حَیْثُ أَتى». طه، 69.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا اگر در دهانم خونی ایجاد شود، روزه‌ام باطل می‌شود؟
    27908 خوردن و آشامیدن 1392/04/23
    چنانچه خون دهان عمداً از گلو پایین نرود، روزه باطل نمی‌شود.[1] ولی اگر خون را عمداً فرو دهد، روزه‌اش باطل است و فرقى نمی‌کند که در فرو بردن آن ضرورتی باشد یا خیر. بلى، در صورتی‌که ضرورت ایجاب کند، کفّاره ندارد.
  • دلیل روایی وحدت ولی فقیه چیست؟
    10333 System 1389/01/22
    در پاسخ باید گفت: وحدت ولی فقیه از ادله و روایات اثبات ولایت فقیه، استفاده نمی شود. این روایات تنها به ارائۀ معیارها بسنده می کند و به وحدت و یا تعدد ولی فقیه، اشاره ای ندارد، بلکه هر دو گزینۀ وحدت و تعدد ولی فقیه، می ...
  • لطفا تفسیر آیات ابتدایی سوره انشراح را بیان کنید؟
    612 تفسیر 1403/03/05
    آیات ابتدایی سوره انشراح شامل بیان برکاتی است که شامل حال پیامبر اسلام(ص) شد، و پایان آن نیز توصیه‌هایی به آن‌حضرت است.«أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ»؛آیا ما سینه‌ات را گشاده نساختیم؟منظور آیه از «شرح صدر» در این آیه، باز شدن و گستردگى سینه رسول خدا(ص) به نور ...
  • آیا نماز در کربلا مثل نماز در مکه به صورت کامل خوانده می شود؟
    84568 Laws and Jurisprudence 1390/02/19
    در ارتباط با تمام و یا شکسته ­بودن نماز در حرم امام حسین (ع) باید گفت:مسافر مى‏تواند در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر (ص) و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند. ولى اگر بخواهد در جایى که اول جزء این مساجد نبوده و بعد به این مساجد اضافه ...
  • اعلام هفت تن از آیات عظام از طرف جامعه مدرسین به چه معنا است؟
    13937 Laws and Jurisprudence 1388/12/16
    از جمله شرایط مرجع تقلید این است که از نظر علمی از سایر مجتهدان زمان خود، بالاتر باشد و با وجود مجتهد اعلم، نمی­توان از مجتهد غیر اعلم تقلید کرد. و این در صورتی است که فاصله بین مجتهد اعلم و مجتهد غیر اعلم به قدری زیاد باشد که در ...
  • کلمه‌ی قلب در قرآن چند بار و در چه سوره‌هایی آمده، و معانی آن چیست؟
    82043 تفسیر 1391/11/01
    با بررسی تمام مواردی که در قرآن، مفهوم قلب و معانی مشابه آن به کار رفته است، چنین به دست می‌آید که بی‌گمان مفهوم «قلب»، در برخی آیات، در مورد قلب روحانی و معنوی، یعنی «روح و نفس» انسان استعمال شده است. اما در مورد آیات دیگری که گاه ...
  • حشر انسان هایی که خارج از زمین مثلا کره ماه فوت می کنند چگونه است؟
    15859 معاد و قیامت 1390/06/15
    در مورد حشرِ فردی که خارج از زمین بمیرد باید توجه داشت که ارض محشر تفاوتهای عمده ای با تصور ما از زمین دارد بلکه در آغاز قیامت زمین به غیر این زمین تبدیل شده و تغییر و ...
  • آیا دود کردن اسفند برای جلوگیری از چشم زخم، سند دینی دارد؟
    181331 Laws and Jurisprudence 1388/05/03
    برای درک برخی از حقایق و واقعیات، علم و عقل بشری ناتوان است. چشم زخم یکی از این پدیده­ها است که دست کم تا به امروز، عقل و علم بشری نتوانسته آن را اثبات کند هم چنان که دلیلی بر ردٌ و نفی آن ...
  • معنای اطاعت از ولی فقیه چیست؟
    12042 System 1389/06/28
    پاسخ آیت الله هادوی تهرانی به این شرح است:اگر فقیه عادل دارای کفایت، حکمی را با شرایط آن صادر کند، بر همگان حتی سایر فقهای عادل با کفایت و حتی خود شخص این فقیه، عمل به آن حکم لازم است و این امر همان اطاعت از ولی فقیه ...
  • در روایات؛ هنگام سحر و افطار قرائت کدام سوره سفارش شده است؟
    23953 حدیث 1393/04/26
    در روایتی از امام صادق(ع) به خواندن سوره قدر(انا انزلناه فی لیلة القدر) در وقت سحر و افطار سفارش شده است: «مؤمن روزه‌داری نیست که وقت سحر و افطار "انا انزلناه" را بخواند مگر آن‌که در بین آن دو وقت مانند کسی است که در راه خداوند، در ...

پربازدیدترین ها