به طور کلى، در مورد وقت اذان، ملاک، اطمینان خود مکلف است.[1] البته اذان مؤذنی که مورد اطمینان و وقت‌شناس باشد نیز براى هر محل و منطقه‌ای معتبر است.[2] لذا در استفتایی که در این زمینه از برخی مراجع تقلید به عمل آمده، ایشان اذان پخش شده از صدا و سیمای جمهوری اسلامی را برای انجام نماز و روزه، حجت و کافی دانسته‌اند.[3]

شایان ذکر است، محاسبۀ وقت اذان، در صدا و سیما بر اساس اطلاعات مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران است. اما برخی فقها محاسبۀ موسسۀ لواء قم در این زمینه را دقیق‌تر می‌دانند که بر اساس آن، اذان صبح اعلامی توسط صدا و سیما، کمی زودتر(حدود 12 دقیقه) از طلوع فجر می‌‌باشد.

در هر حال، با توجه به اینکه این موضوع قطعی نیست رعایت احتیاط، خصوصاً نسبت به نماز صبح، مناسب است.[4] ولی در فرض سؤال روزه صحیح است و کفاره ندارد. گرچه امساک از همان زمان اعلامی رسانه‌ها، امری پسندیده است.

ضمائم:

پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به بخش دوم پرسش، چنین است:[5]

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

ظاهرا اختصاصی به ماه رمضان ندارد و به صورت کلی اذان صبح رسانه قدری زودتر از وقت اطمینان به طلوع فجر، گفته می‌شود، لذا در فرض مذکور روزه صحیح است و کفاره ندارد. البته امساک از همان زمان اعلامی رسانه امری پسندیده است.

حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی (مد ظله العالی):

بنابر احتیاط واجب باید قبل از اذان صبح از خوردن و آشامیدن خودداری شود و احتیاطا نماز صبح را چند دقیقه بعد از اذان بخوانید و این مطلب که اذان صبح قبل از وقت گفته می‌شود قطعی نیست.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

ملاک حصول اطمینان به طلوع فجر است بنابراین اگر هنگامى‏ که مشغول خوردن غذا یا نوشیدن آب است بفهمد صبح شده، باید آنچه را در دهان است بیرون آورد و اگر عمداً فرو برد روزه‏ اش باطل است و کفّاره نیز دارد.

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

تا وقتی فرد یقین به طلوع فجر (اذان صبح) نکند، خواندن نماز صحیح نیست. بنابراین اگر اذان تلویزیون برای شما یقین آور است، می‌توانید بلافاصله بعد از شروع اذان نماز بخوانید.

محاسبۀ اذان در صدا و سیما بر اساس داده‌های مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران است که با داده‌های مراکز دیگر کمی تفاوت دارد و ظاهراً محاسبۀ دقیق‌تر، محاسبۀ موسسۀ لواء قم است. بر این اساس، اذان صبح تلویزیون کمی زودتر از طلوع فجر (حدود 12 دقیقه) و اذان مغرب تلویزیون کمی دیرتر از مغرب (حدود 3 دقیقه) است. در هر حال تفاوت فاحشی که در متن سؤال آمده است، ناصحیح به نظر می‌آید.

لینک به سایت استفتائات

[1]. ر.ک: خامنه‌اى، سید على، أجوبة الاستفتاءات، ص 72، دفتر معظم له، قم، اول، 1424 ه‍ ق.

[2]. ر.ک: صافى گلپایگانى، لطف الله، جامع الأحکام ، ج‌1، ص 64، انتشارات حضرت معصومه، قم، چهارم، 1417 ه‍ ق.

[3]. ر.ک: فاضل لنکرانى، محمد، جامع المسائل، ج‌1، ص 98، س 323  ، انتشارات امیر قلم، قم، یازدهم، ه‍ ق.

[4]. خامنه‌اى، سید على، أجوبة الاستفتاءات، ص 37، س 362.

[5]. استفتا از دفاتر آیات عظام: شبیری زنجانی، علوی گرگانی، مکارم شیرازی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.