واجب اصلى یا واجب نفسى؛ واجبى است که مصلحت موجود در آن موجب صدور حکم وجوب از ناحیه‏ شارع گردیده است. به عبارت دیگر؛ هرگاه مولا چیزى را مستقلاً متعلّق حکم وجوب قرار دهد، آن‌را «واجب اصلى» یا «واجب نفسى» گویند.[1]
واجب تبعی؛ به واجبى گویند که مستقیماً مورد تکلیف قرار نگرفته باشد، که آن‌را «واجب غیرى» نیز می‌نامند. به بیان دیگر؛ در اصل، تکلیف به چیزى تعلّق گرفته، اما لازمه آن چیز، مسئله دیگرى است؛ مثلاً پدرى به پسرش می‌گوید: «نان بخر»، در این‌جا خریدن نان واجب اصلى است، اما رفتن به خیابان براى خرید نان؛ واجب تبعى است.[2]
اصطلاح دیگری نیز در کتاب‌های اصول فقه بیان شده و آن واجب اصلی نفسی و واجب اصلی غیری است؛ واجب اصلی نفسی در موردى است که خود واجب اصلی -که مقصود بالتفهیم است- داراى مصلحت هم باشد.^[3] به بیان دیگر؛ همان واجبی که واجب اصلی است، فی نفسه مصلحت هم دارد. و اگر واجب اصلی، که مورد امر مولا قرار گرفته است، داراى مصلحت نباشد، بلکه مصلحت در غیر آن باشد؛ به آن واجب اصلی غیری می‌گویند؛ مانند: «و اذا قمتم الى الصلاة فاغسلوا وجوهکم» که امر «فاغسلوا»؛ به طور مستقیم در مقام بیان وجوب وضو است، اما علت امر به وضو و وجوبش؛ به خاطر آن است که وضو مقدمه نماز است و مصلحت در نماز  است.^[4]
آیت الله سید مصطفی خمینی(ره) درباره واجب اصلی و تبعی می‌گویند: واجب بالأصالة و واجب بالتبع؛ همانند نماز ظهر و جمعه است که نماز ظهر بالأصالة واجب است، اگر چه نماز جمعه هم وجوب نفسی دارد، ولی به عنوان کفایت از نماز ظهر و اسقاط کننده امر به نماز ظهر؛ اعتبار شده است؛[5] یعنی به تبع نماز ظهر اعتبار شده است.

---