در این آیه شریفه[1] به چند نعمت‌ خدا که در اختیار بنی اسرائیل قرار گرفته، اشاره شده است:
1 . نخست می‌گوید: «ما آنها را به دوازده گروه تقسیم کردیم [تا نظمى عادلانه و دور از برخوردهاى خشونت‌آمیز در میانشان حکومت کند].
روشن است هنگامى که یک ملت داراى تقسیم‌بندی‌هاى صحیح و منظم بوده باشد، و هر بخش و یا هر گروه تحت پوشش مدیر لایقى قرار گیرد، اداره آنها و رعایت عدالت در میانشان آسان‌تر خواهد بود، و به همین دلیل تمام کشورهاى جهان می‌کوشند از این مدل پیروى کنند.
کلمه «أسباط» جمع «سبط»(به کسر و فتح سین) است که در اصل به معناى توسعه و گسترش آسان چیزى است،[2] سپس به فرزندان - مخصوصاً نوه‌ها - و شاخه‌هاى یک فامیل، سبط و اسباط گفته شده است.[3]
در این‌ آیه، منظور از «اسباط» همان تیره‌هاى گوناگون بنی اسرائیل است که نسل هر کدام از آنها به یکى از فرزندان یعقوب(ع) می‌رسید.[4]
2 . نعمت دیگر آن بود که هنگام حرکت بنی اسرائیل به سوى بیت المقدس، آنان در بیابان سوزانی گرفتار شده و تشنگى خطرناکى به سراغشان آمد و از موسى(ع) تقاضاى آب کردند. او نیز در پاسخ، رو به خدا کرده و از او کمک خواست. پروردگار نیز به او فرمان داد: « عصایت را بر سنگ بزن و او چنین کرد، ناگهان دوازده چشمه از سنگ جوشید [و آن‌چنان این چشمه‌ها در میان آنها تقسیم شد] که هر کدام از تیره‌های بنی اسرائیل به خوبى چشمه خود را می‌شناختند».
از این جمله استفاده می‌شود که این دوازده چشمه که از آن صخره عظیم جوشید نشانه‌ها و تفاوت‌هایى داشته است، آن‌چنان که هر کدام از اسباط بنى اسرائیل چشمه خود را می‌شناختند و این خود سبب می‌شد که اختلافى در میان آنها بروز نکند و نظم و انضباط حکم‌فرما شده و آسان‌تر سیراب شوند.[5]
3 . نعمت دیگر این‌که در آن بیابان سوزان که پناهگاهى وجود نداشت، «ابر را بر سر آنها سایه‌افکن ساختیم».
4 . چهارمین نعمت نیز آن بود که «مَنّ و سَلوى را به عنوان دو غذاى لذیذ و نیروبخش بر آنها فرستادیم».
درباره «مَنّ» و «سَلوى» این دو غذاى مطبوع و مفید که خداوند به بنى اسرائیل در آن بیابان ارزانى داشت، مفسران تفسیرهاى گوناگونى دارند؛ مانند این‌که گفته‌اند: «مَنّ» یک نوع عسل طبیعى بوده که در دل کوه‌هاى مجاور وجود داشته[6] و یا شیره‌هاى مخصوص نباتى بوده که در درختانى که در گوشه و کنار آن بیابان می‌روئیده ظاهر می‌شده است،[7] و «سلوى» یک نوع پرنده حلال گوشت شبیه به کبوتر بوده است.[8]
سپس به آنها گفته شد: «از غذاهاى پاکیزه‌اى که در اختیار شما گذارده‌ایم بخورید [و فرمان خدا را به کار بندید].
اما آنها خوردند و کفران و ناسپاسى کردند: «[آنها] به ما ستم نکردند بلکه به خودشان ستم روا داشتند».
اما درباره قسمت دوم پرسش باید گفت:
در عبارت قرآنی «وَ قَطَّعْناهُمُ اثْنَتَیْ عَشْرَةَ أَسْباطاً أُمَماً» اگر «اسباطاً» را «تمییز» بدانیم، قواعد ادبیات عرب اقتضا می‌کند که این واژه به صورت مفرد بیاید و نه جمع، امّا اندیشمندان ادبی بر این باورند که «اسباطاً» در این آیه، «بدل» برای عدد «اثنتى عشره» قرار گرفته و بر این اساس، جمع‌آوردن آن ایرادی نخواهد داشت:
1 . صاحب کتاب، «إعراب القرآن و بیانه» می‌نویسد: «اثنتی عشرة» حال است برای مفعول «قطعناهم»، یعنی: «فرقناهم معدودین بهذا العدد».
وی در ادامه می‌گوید: زمخشری و أبو البقاء گفته‌اند: «قطعناهم» جایز است به معنای «صیرناهم» باشد که در این صورت «اثنتی عشرة» مفعول دوم برای فعل «قطعنا» می‌شود و «أسباطا» بدل برای «اثنتی عشرة».[9]             
 2. صاحب کتاب «الجدول فی إعراب القرآن» می‌گوید: «قطّعناهم» فعل ماضی مبنیّ بر سکون و «نا» ضمیر فاعلی و «هم» ضمیر مفعولٌ به، «اثنتی» حال منصوب برای ضمیر غائب در «قطّعناهم»، و علامت نصب یاء در اثنتی، «عشرة» جزء عددی که محلّی از إعراب ندارد، «أسباطاً» بدل از «اثنتی عشرة» و مانند مبدل منه (اثنتی) که حال و منصوب است، منصوب قرار گرفته است.[10]

---