در پاسخ به آنچه در پرسش مطرح شده، باید گفت:
1. معنای عدالت
عدالت به معنای تساوی نیست، بلکه به معنای اعطاء و دادن حق به صاحب حق است. البته در مورد خداوند، نظر به این‌که هیچ‌کس بر خدا حقی ندارد، پس هر چه از جانب خداوند به بندگان می‌رسد تفضل است. 
2. اختلاف اقتضای طبیعت نظام عالم[1]
مسئله اختلاف، طبیعى انسان‌ها است که این یک امر تکوینى است و اصلاً به قرارداد مربوط نیست. اعم از این‌‌که نظام عالم را قبول داشته باشیم یا نداشته باشیم، چنین واقعیتى وجود دارد که افراد انسان از نظر استعدادها یکسان آفریده نشده‏‌اند. خود این تفاوت تکوینى و اختلاف استعدادهاى روحى و جسمى، خود به خود یک نوع روابط قهرى میان افراد به وجود می‌‏آورد و همین سبب مى‏شود که افراد با هم مرتبط شوند و ترکیب میان افراد جامعه به وجود آید. اگر افراد از هر جهت مساوی خلق شده‏ بودند، آن وقت احتیاجات مردم بر طرف نمی‌‌شد. یعنى این فرد کمبود خودش را از آن فرد نمی‌توانست بگیرد و آن یکی هم کمبود خودش را از این، و در مجموع یک نظام طبیعى به وجود نمی‌آید. قرآن هم به این حقیقت تصریح کرده است: «آیا آنان رحمت خدا را تقسیم می‌کنند؟! ما زندگی آنان در دنیا را تنظیم و تدبیر کرده و برخی را بر برخی دیگر برتری می‌دهیم تا هر گروهی بتوانند از امکانات و توانایی‌های گروه دیگر بهره‌مند شوند و در نهایت، این رحمت خداست که از هرآنچه می‌اندوزید بهتر است».[2] و این حقیقتى است مسلّم در جامعه انسانى، چه این‌‌که کسى خدا را قبول داشته باشد یا نداشته باشد.[3]
فیض الهى، یعنى فیض هستى که سراسر جهان را در بر گرفته، نظام خاص دارد؛ یعنى تقدّم و تأخّر، و سببیّت و مسبّبیّت، و علّیّت و معلولیّت، میان آنها حکم‌فرما است و این نظام، غیر قابل تخلّف است؛ یعنى براى هیچ موجودى امکان تخلف و تجافى از مرتبه خود و اشغال مرتبه دیگر وجود ندارد. سیر تکامل موجودات، به ویژه سیر تکاملى انسان، به معناى سرپیچى از مرتبه خود و اشغال مرتبه دیگر نیست؛ بلکه به معناى «سعه وجودى» انسان است. لازمه درجات و مراتب داشتن هستى این است که نوعى اختلاف و تفاوت از نظر نقص و کمال، و شدّت و ضعف در میان آنها حکم‌فرما باشد، و این‌‌گونه اختلاف‌ها تبعیض نیست.[4]
3. عدم تساوی انسان‌ها
خدا هیچ‌گاه نفرمود که تمام انسان‌‌ها را در شرایط کاملاً یکسان آفریدم، بلکه فرموده که تکلیف هر فردی به مقدار توانایی‌ها و امکاناتی است که در اختیار او قرار گرفته است:
الف. خداوند مثالى زده: «برده مملوکى را که قادر بر هیچ چیز نیست و انسان (با ایمانى) را که از جانب خود، رزقى نیکو به او بخشیده‌‏ایم، و او پنهان و آشکار از آنچه خدا به او داده، انفاق می‌کند، آیا این دو نفر یکسان‌اند؟! شکر مخصوص خدا است، ولى اکثر آنها نمی‌دانند»![5]
خداوند مثالى (دیگر) زده است: «دو نفر را، که یکى از آن دو، گنگ مادرزاد است و قادر بر هیچ‌کارى نیست و سربار صاحبش می‌باشد، او را در پى هر کارى بفرستد، خوب انجام نمی‌دهد، آیا چنین انسانى، با کسى که امر به عدل و داد می‌کند، و بر راهى راست قرار دارد، برابر است».[6]
ب . «خداوند هیچ‌کس را جز به مقدار توانایى که به او داده تکلیف نمی‌کند».[7]
4. ما پیش از این‌که به دنیا بیاییم، قبلاً زندگی‌‌ای نداشتیم تا گفته شود این نتیجه و عاقبت زندگی قبلی ماست که به دلیل گناهان بسیار، مستحق برخی شرایط دشوار شده باشیم.[8]

---