جستجوی پیشرفته
بازدید
13496
آخرین بروزرسانی: 1394/02/10
خلاصه پرسش
حقیقت علم از نظر ابن سینا چیست، کیف نفسانی به چه معنا است؟
پرسش
حقیقت علم از نظر ابن سینا چیست؟ و این سخن که علم کیف نفسانی است، به چه معنا است؟
پاسخ اجمالی
یکی از مباحث مهم و به تعبیر خواجه نصیر طوسی از امور پیچیده این عالم،[1] شناخت حقیقت علم است. علاوه بر این‌که حقیقت علم دارای جهات و ابعاد مختلف است؛ به همین جهت گاهی یک دانشمند تعریف‌های متعددی از ان ارائه می‌کند. از ابن سینا نیز تعاریف متعددى از علم به جا مانده است:
1. وى گاهى علم را این‌گونه معرفی می‌کند: علم عبارت است از هیئتی که در نفس در اثر مواجهه بین عالم و معلوم پدید می‌گردد.[2] برخی به این جهت به ابن سینا نسبت می‌دهند که علم در نظر وی امر اضافی است (منظور از اضافه یکی از مقولات عرضی است).
2. گاهی نیز علم را به معناى حصول و وجود حقیقت شیء مدَرک نزد مدِرک تعریف کرده است.[3]
 

[1]. طوسی، خواجه نصیر الدین، اجوبه المسائل النصیریه(20 رساله)، ص 78، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى، چاپ اول، 1383ش.
[2]. «و العلم هیاه تحصل فى العالم توجد مع وجود المعلوم و تبطل مع عدمه. فبطلان العلم مع عدم ذات الشى‏ء المعلوم یعنى الامر الذی له المعلوم صفه، و هو الذی من خارج، بل العالمیه امر زائد على التضایف الذی بینهما. ا لا ترى ان المعدوم ایضا معلوم و لا ذات له من خارج؟ فللعالم مع کل معلوم هیاه خاصه، فالعلم لیس هو وجود المعلوم فى ذاته؛ اذ لیس وجود الشى‏ء فى ذاته سببا لحصول العلم، و الا لم یکن علم بالمعدوم، بل العلم وجود هیاه فى ذات العالم: فالشی‏ء اذا کان معلوما ثم یصیر لا معلوما فالحاله تتغیر فى العالم، لا النفس الاضافه مطلقه». شیخ الرئیس ابن سینا، التعلیقات، ص 12، بیروت، مکتبه الاعلام الاسلامى، 1404ق.
[3]. «ادراک الشی‏ء - هو ان تکون حقیقته متمثله عند المدرک - یشاهدها ما به یدرک - فاما ان تکون تلک الحقیقه نفس حقیقه الشی‏ء - الخارج عن المدرک - اذا ادرک - فیکون حقیقه ما لا وجود له بالفعل فی الاعیان - الخارجه مثل کثیر من الاشکال الهندسیه - بل کثیر من المفروضات - التی لا تمکن اذا فرضت فی الهندسه - مما لا یتحقق اصلا- او یکون مثال حقیقته مرتسما فی ذات المدرک - غیر مباین له و هو الباقی». طوسی، خواجه نصیر الدین، شرح الاشارات و التنبیهات، ج 2، ص 308، قم، نشر البلاغه، چاپ اول، 1375ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    791826 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    755914 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    679087 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    658379 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648261 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    599809 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579962 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    564670 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564008 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558550 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...