جستجوی پیشرفته
بازدید
7054
آخرین بروزرسانی: 1397/08/23
خلاصه پرسش
در سیستم‌های حکومتی ظالمانه، آیا افراد باایمان نباید عهده‌دار هیچ شغل و منصب دولتی شوند؟!
پرسش
آیا طبق روایت امام صادق(ع) که ولایت را به ولایت حاکم عادل و حاکم ظالم تقسیم کردند، در صورت ضرورت، می‌توان در حکومت ظلم شغلی را پذیرفت؟
پاسخ اجمالی
روایاتی وجود دارد که همکاری با حاکمان عادل را ضروری دانسته و از همکاری با حاکمان ظلم - جز در موارد استثنائی - نهی کرده است:
امام صادق(ع) در مورد اقسام ولایت می‌فرمایند:
1. ولایت حاکمان عادل و کسانی که بر اساس سلسله مراتب از سوی او مسئولیتی را به عهده دارند؛
اگر حاکمی بر اساس عدل و دستورات خداوند حکومت نمود، در این صورت حاکمیت او، کار کردن با او و یارى نمودن او، مورد تأیید شرع خواهد بود و کسب و معامله با چنین حکومتى حلال است؛ زیرا پیروی از او سبب زنده شدن حق و عدالت و نابودی ستم و فساد است و افرادی که چنین زمام‌داری را یاری نمایند در حقیقت خداوند و دین او را یاری نموده‌اند.
2. حاکمیت حاکمان ستم‌کار و کسانی که بر اساس سلسله مراتب از سوی فرد ظالم، مسئولیتی را به عهده دارند؛
 هر نوع همکاری با آنان از گناهان کبیره است و عذابی سخت به دنبال خواهد داشت؛ زیرا همکاری با آنان سبب از بین رفتن حق و زنده شدن باطل می‌گردد؛ از این‌رو جز در مواقع ضرورت، یاری رساندن به آنان جایز نیست».[1]
در این‌باره باید گفت؛ همکاری با حکومت ظالمان را می‌توان از نگاهی دیگر نیز مورد ارزیابی قرار داد. در این ارتباط باید گفت که بسیاری از پست و مقام‌های حکومتی، علاوه بر آن‌که در یک نگاه، تقویت نظام و حکومت ظالمانه است، اما در نگاهی دیگر می‌تواند دارای منفعت عمومی برای جامعه باشد. بر همین اساس، هر فرد باید تشخیص دهد که در شغلی که او تصمیم به تصدّی آن‌را گرفته است، آیا جنبه منفعت برای جامعه در آن می‌چربد و یا جنبه تقویت دولت ظالم؟ که در صورت اول، حضور او در دستگاه ظلم مانعی ندارد.
در همین راستا، روایاتی وجود دارد که حضور افراد مؤمن در دستگاه ظلم را با شرایطی مورد تأیید قرار می‌دهد:
1. امام صادق(ع) فرمودند: «کفّاره کار دولتى برآوردن حاجات برادران ایمانى است‏».[2]
2. از حضرتشان نقل شده است: «هیچ ستمکاری نیست مگر آن‌که در دربار او افرادی از دوستان ما حضور دارند که به سبب آنان خداوند بلایا را از دوستان ما دفع می‌نماید. این‌گونه افراد ثواب و بهره زیادی در قیامت خواهند برد».[3]
3. هنگامی که علی بن یقطین از امام کاظم(ع) اجازه خواست تا از دستگاه حکومتی خارج شود، آن‌حضرت اجازه ندادند و فرمود: این خدمت تو آسایشی برای ما و عزتی برای برادرانت می‌باشد و چه بسا خداوند با وجود تو شکستی را جبران نماید و آتش کینه مخالفان را خاموش نماید ...».[4]
سیره عملی امامان معصوم(ع) نیز در همکاری با ستمکاران، یکسان نبوده و در مواقعی به جهت مصلحت خود نیز با ستمکاران همکاری می‌نمودند.[5]
بر این اساس، در مواردی که جنبه «منفعت اجتماعی و دینی» تصدی یک پست بر جنبه «کمک به دستگاه جور» آن بچربد، برخی فقها حکم به وجوب یا استحباب تصدی چنین پستی داده‌اند:
1 . اگر ورود بعض علماى اعلام در دستگاه ظلمه موجب شود که از مفسده‌ها و منکراتى جلوگیرى شود، پذیرفتن آن امر واجب است.[6]
2 . اگر شخصی یقین کند و یا گمان غالب پیدا کند که در صورت پذیرفتن منصب در دستگاه سلطان جور، موفق به امر به معروف و نهى از منکر، تقسیم اخماس و صدقات در بین مستحقین و دستگیرى و یارى از برادران دینى خود خواهد شد، بدون آن‌که قبیحى را مرتکب شده و واجبى را بشکند، ایراد ندارد، بلکه مستحب است آن‌را بپذیرد.[7]
 
 

[1]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول ص، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 332، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق.
[2]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 176، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[3]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 72، ص 379، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، چاپ اول، 1410ق.
[4]. بحار الأنوار، ج ‏48، ص 136 و ج 72، ص 379.
[6]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ص 597، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.
[7]. منتظری نجف‌آبادى، حسین على، مبانى فقهى حکومت اسلامى‌، مترجم، صلواتى، محمود، شکورى، ابوالفضل‌، ج 1، ص 31، قم، مؤسسه کیهان‌، چاپ اول‌، 1409ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها