جستجوی پیشرفته
بازدید
35239
آخرین بروزرسانی: 1403/12/29
خلاصه پرسش
آیا روایتی داریم که بیان کند در زمان بردن نام امام زمان (عج)، دستان خود را بر روی سر خود گذاشته و از جای بلند شویم؟
پرسش
چرا شیعیان به هنگام ذکر نام امام زمان (عج) دستان خود را بر روی سر خود گذاشته و از جای بلند می شوند؟ آیا حدیثی در این زمینه وارد شده است؟
پاسخ اجمالی

 

در روایت معروف دعبل خزاعى(شاعر اهل بیت)، آمده است، «وقتى قصیده‌ی مشهوری را خدمت امام رضا(ع) می‌خواند، هنگامى که به این دو بیت رسید:

خُرُوجُ إِمَامٍ لَا مَحَالَةَ خَارِج                یَقُومُ‏ عَلَى‏ اسْمِ‏ اللَّهِ‏ وَ الْبَرَکَات

یمَیِّزُ فِینَا کُلَّ حَقٍّ وَ بَاطِل              وَ یُجْزِی عَلَى النَّعْمَاءِ وَ النَّقِمَات‏

(یعنی؛ امام مهدی(عج) قطعی است که ظهورش با نام خداوند و همراه با خیر و برکات است. و در میان ما هر حقى را از باطل جدا می‌کند و هر کس عمل خوب انجام داده باشد جزاى خوب به او عطا می‌کند و هر کس عمل بد انجام داده باشد پاداش بد می‌دهد).

 

امام رضا(ع) [پس از شنیدن این اشعار] به سختى گریست، آنگاه سر خویش را به سوى من بالا آورد و فرمود: اى خزاعى! روح القدس از زبان تو این دو بیت را سرود و سخن را گفت...».[1]

در این روایت، عبارتی این‌گونه آمده است: «ثُمّ رَفَعَ رأسَه إلیّ» که ظاهراً برخی آن را به اشتباه به «گذاشتن دست بر سر» ترجمه کرده‌اند. البته خود این جریان به گونه‌ی دیگری نیز نقل شده است.[2]

 همچنین آقا بزرگ تهرانی در کتاب الذریعة إلى تصانیف الشیعة از کتابی با عنوان مؤجّج الأحزان فی وفات غریب خراسان،[3] نوشته‌ی عبدالرضا بن محمد اوالی ‌بحرانی، نام می‌برد و می‌گوید در این کتاب آمده است که «امام رضا(ع) پس از قصیده دعبل می‌ایستند و دست بر سر خویش می‌گذارد».[4] همچنین علامه امینی(ره) در الغدیر نیز این روایت را از کتاب مؤجج الأحزان ذکر می‌کند.[5]

گفتنی است که کتاب مؤجّج الأحزان، -که به بیان شرح حال، زندگی نامه و سرگذشت امام رضا(ع) پرداخته است- جزو منابع حدیثی و یا تاریخی معروف نبوده و باید علاوه بر بررسی این کتاب، متن کامل این حدیث و سند آن را مشاهده کرد.

به هر حال، اگر کسی هنگام شنیدن نام مبارک امام زمان(عج) و هر امام دیگری، به عنوان احترام برخیزد و دست بر سر خویش بگذارد، کار پسندیده‌ای انجام داده است، به شرطی که این کار را به صورت قطعی مستند به امام رضا(ع) و دین ننماید.

البته، روایت دیگری نیز در متون متأخر در این مورد نقل شده است که چندان قابل اعتماد نیست:[6]

از امام صادق‌(ع) سؤال شد که چرا به هنگام شنیدن نام «قائم» لازم است برخیزیم؟ امام(ع) فرمود: «براى آن حضرت غیبت طولانى است و این لقب یادآور دولت حقه‌ی آن‌حضرت و ابراز تأسّف بر غربت او است؛ لذا آن حضرت از شدّت محبّت و مرحمتى که به دوستانش دارد، به هرکسى که حضرتش را با این لقب یاد کند، نگاه محبت‏آمیز مى‏کند. از تجلیل و تعظیم آن حضرت است که هر بنده خاضعى در مقابل صاحب(عصر) خود، هنگامى که مولاى بزرگوارش به سوى او بنگرد از جاى برخیزد، پس باید برخیزد و تعجیل در امر فرج مولایش را از خداوند منّان مسئلت نماید».[7]


[1]. شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، ج 2، ص 265 و 266، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق؛ خزاز رازی، علی بن محمد، کفایة الأثر فی النصّ علی الأئمة الإثنی عشر، محقق، مصحح، حسینی کوهکمری، عبد اللطیف،‏ ص 276، قم، بیدار، 1401ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، ص 331، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1390ق؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج 2، ص 328، تبریز، نشر بنی هاشمی، چاپ اول، 1381ق.

[2]. طبری آملی صغیر، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص 358، قم، بعثت، چاپ اول، 1413ق.

[3]. برای این کتاب عنوان «تاجیج نیران الأحزان فی وفات سلطان خراسان‏» نیز ذکر شده است. همچنین با عنوان «ایجاج الاحزان (موجج نیران الاحزان) فی وفاه غریب الخراسان(ع)» از سوی انتشارات انصاری قم چاپ شده است.

[4]. «قال أبو الصلت فلما سمع الإمام ذلک قام قائماً على قدمیه و طأطأ رأسه منحنیا به إلى الأرض بعد أن وضع کفه الیمنى على هامته...»؛‏ آقا بزرگ تهرانى‏، الذریعة إلى تصانیف الشیعة، ج 23، ص 247، قم، اسماعیلیان‏، 1408ق.

[5]. امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب‏، ج 2، ص 511، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه‏، چاپ اول، 1416ق.

[6]. برخی از نویسندگان این حدیث را از کتابی با عنوان «تنزیه الخاطر» و یا «تنزیه الخواطر» نقل می‌کنند، در حالی که بنابر تحقیق، کتابی با این عنوان یافت نشد. منابع حدیثی هم که شبیه این نام بوده عبارتند از: «نزهة الناظر و تنبیه الخاطر» تألیف حسین بن محمد بن حسن بن نصر حلوانى (از محدثان قرن 5) که حاوى مجموعه‌اى از سخنان حکمت‌آمیز پیامبر اکرم( ص) و ائمه معصومان(ع) در موضوعات گوناگون است. و «تنبیه الخواطر و نزهة النواظر»، معروف به «مجموعه ورّام» نوشته‌ی ورام بن ابى فراس مالکى اشترى(متوفاى 605 هجرى) در موضوع اخلاق و مواعظ است. و حدیث مطرح شده در این منابع نیز وجود ندارد. لذا این روایت از جهت سند ضعیف است. به علاوه از جهت متنی، کلماتی در آن به کار برده شده، به گونه‌ای است که احتمال این می رود کلام امام معصوم(ع) نباشد.

[7]. یزدى حایرى، على، إلزام الناصب فی إثبات الحجة الغائب عجّل الله تعالى فرجه الشریف، محقق، مصحح، عاشور، على،‏ مؤسسة الأعلمى، بیروت، چاپ اول، 1422ق؛ صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، ج 3، ص 226، قم، دفتر مؤلف، چاپ اول، 1422ق.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها