امام علی(ع) درباره کاربرد عقل می‌فرماید: «‏از عقلت آن اندازه تو را بس که راه‌هاى ‏گمراهیت را از رستگاریت برای تو روشن کند».[1]
درباره معنا و توضیح این حدیث به چند نکته اشاره می‌شود:
1. نیاز انسان به عقل، این است که بتواند با آن، حق و باطل را از هم تشخیص دهد. و در کسب فضایل و معنویت از آن بهره ببرد،[2] چنان‌که آن‌حضرت در جاى دیگر می‌فرماید: «اى بندگان خدا! تقواى الهى پیشه کنید، تقواى خردمندى که اندیشه و تفکر دلش را مشغول کرده است».[3]
2. در مورد عقل مراحل بالاترى نیز وجود دارد که انسان به ‏وسیله آن دقایق معانى و مسائل عمیق علمى را درک می‌کند و می‌تواند نوآوری‌ها و ابتکارات فراوانى در علوم مختلف از خود به یادگار بگذارد. این مرحله از عقل، بسیار خوب است و مهم و تاثیرگذار ولى براى نجات انسان کافى نیست‏. امام(ع) در این گفتار حکیمانه‌اش انگشت روى آن شاخه از عقل گذاشته که مایه نجات انسان در دنیا و آخرت است و هدف اصلى از آفرینش عقل همان می‌باشد.[4]

---