جستجوی پیشرفته
بازدید
12557
آخرین بروزرسانی: 1388/11/20
 
کد سایت fa7497 کد بایگانی 7345 نمایه دلیل جمع آوردن شمائل و مفرد آوردن یمین
طبقه بندی موضوعی تفسیر
خلاصه پرسش
چرا در آیه 48 سوره نحل «شمائل» به صورت جمع آمده در حالی که «یمین» مفرد است؟
پرسش
در آیه 48 سوره نحل آمده: «أَوَ لَمْ یَرَوْا إِلى مَا خَلَقَ اللَّهُ مِن شىْءٍ یَتَفَیَّؤُا ظِلَلُهُ عَنِ الْیَمِینِ وَ الشمَائلِ سجَّداً لِّلَّهِ وَ هُمْ دَخِرُونَ». در مورد اینکه چرا «شمائل» به صورت جمع آمده در حالی که «یمین» مفرد است در تفسیرهای المیزان، نمونه و فیض الاسلام جست و جو کردم، و توضیحاتشان برایم مبهم بود و هیچ کدام را متوجّه نشدم. اگر می‏شود با بیانی ساده توضیح دهید که اصلاً منظور از «یمین» و «شمال» در این آیه چیست، و چرا «شمال» جمع آمده؟
پاسخ اجمالی

در این آیه خداوند حرکت سایه‏هاى اجسام را بعنوان نشانه‏اى از عظمت خود معرفى مى‏کند و آنها را در حال سجده براى پروردگار مى‏داند. سایه‏هاى اجسام در زندگی ما نقش مؤثرى مانند تعدیل نور ، اشعه و حرارت آفتاب، کمک به رؤیت اجسام و... دارند.

مفسرین علل متعددی برای جمع آوردن کلمه "شمائل و مفرد آوردن کلمه "یمین"بیان کرده اند که در پاسخ تفصیلی به آن اشاره می کنیم.

پاسخ تفصیلی

در این آیه خداوند حرکت سایه‏هاى اجسام در راست و چپ آنها را بعنوان نشانه‏اى از عظمت خود معرفى مى‏کند و آنها را در حال سجده براى پروردگار و تواضع خضوع مى‏داند.

بدون شک سایه‏هاى اجسام نقش مؤثرى در زندگى ما دارند که شاید بسیارى از آن غافل باشند و انگشت گذاردن قرآن روى مساله سایه‏ها براى توجه دادن به همین نکته است.[1]

سایه‏ها با اینکه چیزى جز عدم نور نیستند اما فوائد فراوانى دارند نظیر:

1.همانگونه که نور آفتاب و اشعه حیاتبخش آن مایه زندگى و رشد و نمو موجودات است، سایه‏ها نیز براى تعدیل تابش اشعه نور، نقش حیاتى دارند، تابش یک نواخت آفتاب آنهم در یک مدت طولانى، همه چیز را پژمرده مى‏کند و مى‏سوزاند، ولى نوازش متناوب سایه‏ها آن را در حد متعادل و مؤثرى نگاه مى‏دارد.

2. بر خلاف تصور عمومى تنها نور سبب رؤیت اشیاء نیست، بلکه همواره باید نور با سایه‏ها و نیم سایه‏ها توام گردد، تا مشاهده اشیاء تحقق پذیرد، به تعبیر دیگر اگر در اطراف موجودى نور یکسان بتابد به طورى که هیچگونه سایه و نیم سایه‏اى نداشته باشد هرگز چنین اشیایى که غرق در نورند مشاهده نخواهند شد.

یعنى همانطور که در تاریکى مطلق چیزى قابل مشاهده نیست، در نور مطلق نیز چیزى قابل رؤیت نمى‏باشد، بلکه دیدن اشیاء از آمیختن نور و ظلمت (نور و سایه‏ها) امکان پذیر مى‏شود، به این ترتیب، سایه‏ها نقش بسیار مؤثرى در مشاهده و تشخیص و شناخت اشیاء از یکدیگر دارند (دقت کنید).

اما اینکه چرا در این آیه یمین (راست) به صورت مفرد و شمائل (جمع" شمال" به معنى چپ) به صورت جمع آمده است. مفسرین در بیان علت آن نظریه هایی دارند که به بعضی از آنها اشاره می شود:

1. این تفاوت تعبیر ممکن است به خاطر آن باشد که سایه در آغاز صبح (براى کسانى که متوجه نقطه جنوب هستند) در طرف راست مى‏افتد سپس دائما به طرف چپ حرکت مى‏کند تا به هنگام غروب که در افق مشرق محو مى‏گردد،[2] پس برای طرف چپ کثرت سایه ها معنا دارد.

2. یمین گرچه مفرد است ولى گاهى از آن اراده جمع مى‏شود و در اینجا منظور جمع است[3].

بعضی گفته اند: اینکه خداوند لفظ یمین را به صورت مفرد آورده (گرچه مراد از آن جمع است) به خاطر خلاصه و مختصر کردن لفظ بوده و "یمین" به لفظ "شئ" برمی گردد که مفرد است، اما "شمائل" به معنای "شئ" بر می گردد که جمع است؛ زیرا از لفظ "شئ" جمع اراده شده است".[4]

3. مفرد آوردن «یمین» و جمع آوردن «شمائل» براى اشاره بر این معنا است که یمین (راست) در معناى یکى است در حالى که جهت شمال زیاد است؛ زیرا یمین معنوى هر چیزى همان جهت الهى آن است، و شمال هر                        چیزى جهات خلقى آن است و کثرت وجهه الهى در وحدت منطوى است و وحدت وجهه خلقى آن فانى در کثرت است.[5]



[1] . مکارم شیرازی،ناصر ، تفسیر نمونه، ج‏11، ص: 254 (با اندکی تصرف)، نشر دار الکتب الإسلامیة، تهران‏، 1374 ه-ش‏

[2] . تفسیر قرطبى ذیل آیه فوق.

[3] . رازى، ابو الفتوح روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن(تفسیر ابو الفتوح رازى)، ج‏12، ص: 45، نشر بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى‏، مشهد، 1408 ه-ق‏

[4] . بغدادى علاء الدین على بن محمد، لباب التأویل فی معانی التنزیل، ج‏3، ص: 80،نشردار الکتب العلمیة، بیروت‏،، 1415 ه-ق‏

[5] . خانى رضا / ریاضى، حشمت الله ترجمه بیان السعادة، ج‏8، ص130،نشر مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام‏نور، تهران‏، 1372 ه-ش‏

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    792598 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    756534 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    679968 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    658874 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648558 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600338 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580092 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    564861 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564150 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558679 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...