لطفا صبرکنید
بازدید
6394
6394
آخرین بروزرسانی:
1395/11/07
کد سایت
fa76222
کد بایگانی
93142
نمایه
حدیثی درباره گریه گناهکار
طبقه بندی موضوعی
حدیث
گروه بندی اصطلاحات
سرفصل‌های قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
روایت «إذا تمّ فجور العبد ملک عینیه فبکى بهما متى شاء»، آیا معنایش این است که افرادی که با تمام وجود در گناه غوطه‌ورند، دلهای نرمتر و چشمان اشکبارتری دارند؟!
پرسش
مفهوم این روایت از رسول الله(ص) که فرمود: «إذا تمّ فجور العبد ملک عینیه فبکى بهما متى شاء» چیست؟ یعنی بنده فاجر می‌تواند گریه کند؟ یا بنده فاجری که گناهش را کنار گذاشته است؟
پاسخ اجمالی
ابتدا باید گفت که این روایت در منابع روایی شیعی جز در کتاب معاصر «نهج الفصاحه»[1] وجود ندارد، اما این روایت را در برخی از منابع اهل سنت می‌یابیم.[2]
این روایت در «نهج الفصاحة» اینگونه ترجمه شده است:
وقتى بدکارى بنده کمال یابد چشمانش در اختیار او باشد و هر وقت بخواهد گریه آغاز کند.
در این زمینه باید گفت که ترجمه بالا نادرست بوده و شاید همین ترجمه نادرست، دلیل برداشت غلطی است که یک انسان در اوج گناه، دلش نرم می‌شود! بلکه واقعیت عکس آن است و هرچه گناه کمتر شود، قلب نرمتر و چشم اشکبارتر خواهد شد.
از این‌رو و با توجه به اینکه «تمّ» در لغت به معنای پایان و به آخر رسیدن چیزی است،[3] ترجمه صحیح روایت موجود در پرسش اینگونه خواهد بود:
«هرگاه بنده‌ای به گناه‌کارى‌اش پایان دهد، چشمانش در اختیار او خواهد بود. پس هر وقت خواست، می‌تواند گریه کند».
این معنا قابل پذیرش است حتی اگر روایت نباشد؛ چون شخص گناهکار پس از پایان دادن به گناهان خویش و ترک گناهان، در واقع توبه کرده است؛ و این قابلیت را دارد که پس از پشیمانی گریه کند و از خداوند طلب بخشش نماید. مگر این که گناهان او به‌گونه‌ای بوده که دچار قساوت قلب شده باشد[4] که در این صورت، باید به مرور زمان با انجام اعمال نیک و پسندیده و ذکر و دعا قساوت قلب خود را از بین ببرد و دل نرمی پیدا نماید.
این روایت در «نهج الفصاحة» اینگونه ترجمه شده است:
وقتى بدکارى بنده کمال یابد چشمانش در اختیار او باشد و هر وقت بخواهد گریه آغاز کند.
در این زمینه باید گفت که ترجمه بالا نادرست بوده و شاید همین ترجمه نادرست، دلیل برداشت غلطی است که یک انسان در اوج گناه، دلش نرم می‌شود! بلکه واقعیت عکس آن است و هرچه گناه کمتر شود، قلب نرمتر و چشم اشکبارتر خواهد شد.
از این‌رو و با توجه به اینکه «تمّ» در لغت به معنای پایان و به آخر رسیدن چیزی است،[3] ترجمه صحیح روایت موجود در پرسش اینگونه خواهد بود:
«هرگاه بنده‌ای به گناه‌کارى‌اش پایان دهد، چشمانش در اختیار او خواهد بود. پس هر وقت خواست، می‌تواند گریه کند».
این معنا قابل پذیرش است حتی اگر روایت نباشد؛ چون شخص گناهکار پس از پایان دادن به گناهان خویش و ترک گناهان، در واقع توبه کرده است؛ و این قابلیت را دارد که پس از پشیمانی گریه کند و از خداوند طلب بخشش نماید. مگر این که گناهان او به‌گونه‌ای بوده که دچار قساوت قلب شده باشد[4] که در این صورت، باید به مرور زمان با انجام اعمال نیک و پسندیده و ذکر و دعا قساوت قلب خود را از بین ببرد و دل نرمی پیدا نماید.
[1]. «نهج الفصاحة» نوشته ابوالقاسم پاینده (متوفای 1363ش)، کتابى است که در آن سخنان فصیح پیامبر گرامى اسلام(ص) فراهم آمده است. نویسنده در جمع‌آورى این مجموعه از منابعى مانند: کافى، من لا یحضره الفقیه، تهذیب، استبصار، صحاح سته اهل سنت، ناسخ التواریخ، ربیع الابرار و غیره بهره جسته است.
[2]. جلال الدین سیوطی، عبد الرحمن بن أبی بکر، الفتح الکبیر فی ضم الزیادة إلى الجامع الصغیر، ج 1، ص 89، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1423ق؛ متقی هندی، علاء الدین علی بن حسام الدین، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، ج 1، ص 168، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ پنجم، 1401ق.
[3]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص 168، بیروت، دار القلم، چاپ اول، 1412ق؛ قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 2، ص 284، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، 1371ش.
[4]. ر. ک: «عامل معنوی خشکی چشم»، سؤال 49494.
نظرات
