در آموزه‌های دینی پیروی از هوای نفس در انتخاب مذهب، مورد نکوهش قرار گرفته است.[1] زیرا این امر باعث می‌شود انسان از جرگه مسلمان‌بودن به گونه‌ای خارج شود که تنها در مواردی مانند ایستادن به سمت قبله با دیگر مسلمانان اشتراک داشته باشد. در این زمینه به عنوان نمونه چند روایت را بیان می‌کنیم:

1. امام صادق(ع): «برخی از مردم از آنچه پیامبر خدا(ص) آورده است، به غیر از ایستادن به سوى کعبه خبرى ندارند».[2]
2. امام صادق(ع): «مردم هر کدام به سویى رفتند. گروهى از هواى نفس خود تبعیت کردند و جماعتى هم دنبال روایت رفتند، ولى خداوند متعال شما(شیعیان) را هدایت فرمود؛ چون هدایت شما را دوست داشت، و نیز به دلیل محبت کسانى که محبت آنها به شما سود می‌رساند، شما را راهنمایى کرد.[3]
3. امام صادق(ع): «هیچ‌کس نزد ما محبوب‏‌تر از شما(شیعیان) نیست. مردم هر کدام به طرفى رفتند و راهى براى خود برگزیدند، گروهى دنبال هواى نفس رفتند و بعضى به رأى خود عمل کردند، ولى شما دنبال چیزى رفتید که براى آن اصل و ریشه‏اى وجود دارد، و پایه‏هاى آن ثابت می‌باشد».[4]

بر این اساس، مراد از تعبیر «هذه الأهواء» در روایت اول، تمام هواپرستان به ظاهر مسلمان می‌باشند و این نکوهش می‌تواند شامل هر فرقه‌ای باشد که خلاف حق بوده و شاید امام(ع) و راوی در مورد آنها گفت‌وگوهایی داشتند. با این بیان، فرقه‌های هواپرست و انحرافی می‌تواند شامل برخی از گروه‌های انشعابی شیعه نیز باشد.[5]

[1]. «بررسی حدیث افتراق امت »، 5997؛ «علل پیدایش فرقه‏های اسلامی »، 192؛ «فرقه های اساسی شیعه»، 922.

[2]. برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد، محاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین،‏ص 156، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق.

[3]. همان.

[4]. همان.

[5]. «دلایل برتری شیعه»، 277؛ «برتری تشیع بر سایر مذاهب»، 1000؛ «دلیل برتری فقه شیعه بر فقه اهل سنت»، 82840.