امام علی(ع) در نکوهش کسانی که به امید توبه، مرتکب گناه شده و سپس توبه را نیز به تأخیر می‌اندازند، می‌فرماید: «إِنْ عَرَضَتْ لَهُ مَعْصِیَةٌ وَاقَعَهَا بِالْإِتِّکَالِ عَلَى التَّوْبَةِ وَ إِنْ عَزَمَ عَلَى التَّوْبَةِ سَوَّفَهَا وَ أَصَرَّ عَلَى الْحَوْبَةِ»؛[1] اگر نافرمانى خدا و معصیتى براى او روى دهد با اعتماد و تکیه بر توبه انجامش دهد، و اگر تصمیم بر توبه گیرد آن‌را به تأخیر اندازد و بر گناه اصرار ورزد.
پیام روایت این است که؛ اگرچه حلم و چشم‌پوشی خداوند و فرصتی که برای توبه و استغفار داده، بزرگ‌ترین لطف او به بندگانش می‌باشد که می‌توان آن‌را وسیله جبران گناهان قرار داد، اما این فرصت الهی را نباید دست‌آویزی برای ارتکاب گناه قرار داد؛ زیرا گناه نقش ویرانگری در روح و روان فرد دارد، و آثار وضعی بدی در گناه‌کار و محیط پیرامون او خواهد گذاشت؛[2] گناه، به تدریج تمایلات فطرى و صفاى طبیعى و درونى انسان را تغییر می‌دهد، حساسیت‌هاى قلب را نسبت به حقایق امور از بین می‌برد و در او حالت بی‌تفاوتى نسبت به نیک و بد، حق و باطل و کمال و نقص به وجود می‌آورد. ادامه این وضعیت، موجب می‌گردد تا مفاهیمى مانند رشد و کمال و تعالى و پیشرفت معنوى معناى خود را براى فرد گناه‌کار و عاصى از دست بدهد. این‌جا است که او دیگر به فکر اصلاح و تربیت خویش نخواهد افتاد و این همان نکته‌اى است که امام باقر(ع)به آن اشاره فرموده است: «در قلب آدمى، نقطه سفیدى است که چون انسان گناهى مرتکب شود، لکّه سیاهى بر آن ظاهر می‌گردد. اگر بر گناه خود ادامه ‏دهد و از این‌راه برنگردد، سیاهى سراسر دل را فرا می‌گیرد و نورانیّت آن‌را از بین می‌برد. چنین فردى دیگر هرگز به‌ سوى خیر و سعادت بازنمی‌گردد».[3]
شاید از این‌رو است که امام علی(ع) در سخن دیگری می‌فرماید: «گناه نکردن آسان‌تر از توبه کردن است‏».[4]

---