مسجد، در نگاه اسلام، دارای جایگاه ویژه‌ای بوده و حتی در حدیث قدسی، خداوند مساجد را خانه‌های خود در روی زمین معرفی می‌کند؛[1] لذا در کتاب‌های فقهی، بر رفت و آمد زیاد به مسجد جهت انجام عبادت سفارش شده و برای آن، آداب و احکامی بیان شده است، که در ذیل به بیان آنها می‌پردازیم.
الف. کارهایی که انجام آنها درباره مسجد، جایز نیست:
1. نجس کردن مسجد، پس چنانچه نجس شود، باید فوراً تطهیر شود.[2]
2 بردن عین نجاست (مثل خون) و یا چیزی که نجس شده به مسجد، چنانچه موجب بى‌احترامى به مسجد باشد.
3. زینت کردن مسجد با طلا (بنابر احتیاط واجب)،[3] ولی تزیین مسجد به سایر چیزها شامل این حکم نیست.[4]
4. نقّاشى کردن مسجد به موجودات داراى روح (بنابر احتیاط واجب)،[5] ولی نصب عکس، شامل آن نمی‌شود.[6]
5. انجام کاری که موجب خرابی و وارد کردن خسارت به مسجد شود، مگر به جهت تعمیر آن.
6. برگزاری مراسم یا انجام کاری که مانع برپایی نماز باشد.
7. بردن خاک و ریگ از مسجد به جایى دیگر، مگر خاک‌هاى زیادى، مانند خاکروبه.
8. بیرون بردن وسائلی که مخصوص مسجد وقف شده است.[7]
9. توقف جنب و حائض در مسجد.[8]
10. خرید و فروش مسجد و لوازم و متعلقات مسجد، هر چند خراب شده باشد. پس اگر لوازم مسجد به درد آن مسجد نخورد، باید از آنها در مسجدی دیگر استفاده کرد، و اگر به درد مساجد دیگر هم نخورد، مى‌توانند آن‌را بفروشند و پول آن‌را، صرف تعمیر و امور مسجد نمایند. [9]
ب. کارهایی که انجام آنها درباره مسجد، مستحب است:
1. زودتر به مسجد رفتن و دیرتر بیرون آمدن.
2. چراغ مسجد را روشن کردن.
3. تمیز کردن مسجد.
4. هنگام وارد شدن، ابتدا پاى راست را داخل مسجد گذاشتن که نشانۀ احترام به مسجد است.
5. هنگام بیرون آمدن از مسجد اوّل پاى چپ را بیرون گذاشتن.
6. خواندن دو رکعت نماز مستحبّى به عنوان تحیت مسجد.[10]
7. خوشبو کردن خود هنگام رفتن به مسجد.[11]
8. پوشیدن بهترین لباس‌هاى خود براى رفتن به مسجد.[12]
ج. کارهایی که انجام آنها درباره مسجد، مکروه است:
1. عبور از مسجد صرفاً به عنوان محلّ عبور.
2. انداختن آب دهان و بینى در مسجد.
3. رفتن به مسجد براى کسى که سیر یا پیاز خورده و بوى دهانش مردم را آزار مى‌دهد.
4. خوابیدن در مسجد، مگر در حال ناچارى.
5. خواندن شعرى که از مقولۀ نصیحت و مانند آن نباشد.
6. انجام خرید و فروش در مسجد.
7. سخن گفتن از امور دنیوی.
8. اشتغال به صنعت در مسجد.
9. بلند کردن صدا، مگر براى اذان.
10. جستجوى گمشده و اعلام آن در مسجد.
11. نقّاشى موجودات بدون روح؛ مانند گل و درخت.
12. راه دادن دیوانه به مسجد و همچنین راه دادن بچّه اگر موجب مزاحمت برای نمازگزاران شود و یا این که احتمال رود مسجد را نجس کند.[13]

---