جستجوی پیشرفته
بازدید
7453
آخرین بروزرسانی: 1397/01/27
خلاصه پرسش
آیا روایتی وجود دارد که بر اساس آن، آموختن دانش - حتی اگر با عمل همراه نباشد - از انجام عباداتی، مانند نماز مستحبی برتر است؟!
پرسش
از امام صادق(ع) نقل شده است: «هرکس بابى از علم را یاد بگیرد، چه بدان عمل کند یا نکند، بهتر از کسى است که هزار رکعت نافله بخواند». چطور می‌توان بین معناى این روایت و روایات دیگرى که علم بی‌عمل را نکوهش می‌کند جمع کرد؟
پاسخ اجمالی
در ارتباط با پرسش بالا باید گفت که در حدیثی مرسل و منسوب به امام صادق(ع) می‌خوانیم:
«مَنْ تَعَلَّمَ باباً مِنَ الْعِلْمِ عَمِلَ بِهِ أَوْ لَمْ یَعْمَلْ کانَ أَفْضَلَ مِنْ أَنْ یُصَلِّیَ أَلْفَ رَکْعَةٍ تَطَوُّعاً»؛[1] هرکس شاخه‌ای از دانش را بیاموزد، چه بدان عمل کند یا نکند، بهتر از کسى است که هزار رکعت نافله بخواند.
مشابه این روایت در منابع اهل‌سنت؛ از رسول خدا(ص) توسط راویانی؛ مانند ابوذر،[2] و عبدالله بن عمر[3] نیز نقل شده است.
آنچه در توجیه این روایات - بدون در نظر گرفتن صحّت و یا ضعف سند آنها - می‌توان گفت، آن است که بر اساس این روایات، در یک تقسیم‌بندی، ما سه نوع عمل عبادی را می‌توانیم در نظر بگیریم:
1 . آموختن دانش(شناخت).
2 . اجرایی و عملی‌کردن کردن آموخته‌ها.
3. انجام اعمالی چون نمازهای مستحب بدون شناخت کافی.
هر سه فعالیت بالا، عملی عبادی هستند و به عبارتی، آموختن دانش نیز نوعی «عمل» به شمار می‌آید.
از این‌رو، روایت در صدد بیان این نکته است که «عمل آموختن» برتر از «عمل نماز مستحب بدون شناخت» است، گرچه «عمل اجرایی کردن آموخته‌ها» قابل مقایسه با «عمل آموختن» نبوده و هر شناختی که بدون عمل باشد، وزر و وبالی برای صاحبش خواهد بود.
به بیان دیگر، سه نوع عمل داریم که از لحاظ اهمیت و ارزش به ترتیب، این‌گونه رده‌بندی می‌شوند:
1 . عمل «اجرایی کردن آموخته‌ها»
2 . عمل «آموختن دانش»
3 . اعمال عبادی بدون شناخت.
بر این اساس، آموختن اگرچه به خودی خود ارزشمند بوده و از اعمالی؛ نظیر نوافل مستحب برتر است، اما اگر به مقام اجرا نرسد، فایده چندانی ندارد.
بر اساس این تحلیل، این روایت با روایاتی که علم بدون عمل را بی‌ارزش می‌دانند، منافاتی نخواهد داشت، زیرا ما وظیفه داریم قبل از انجام هر عمل مستحبی، نسبت به آن عمل، شناخت و علم پیدا نموده تا به ثمرات آن دست یابیم؛ چرا که «عمل بدون شناخت» ارزشش از «شناخت» کمتر است، اگر چه آن «شناخت» را هنوز به مرحله اجرا نرسانده باشیم.
 

[1]. طبرسى، على بن حسن،‏ مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ص 136، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ دوم‏، 1344ش.
[2]. «یَا أَبَا ذَرٍّ، لَأَنْ تَغْدُوَ فَتَعَلَّمَ آیَةً مِنْ کِتَابِ اللَّهِ، خَیْرٌ لَکَ مِنْ أَنْ تُصَلِّیَ مِائَةَ رَکْعَةٍ، وَ لَأَنْ تَغْدُوَ فَتَعَلَّمَ بَابًا مِنَ الْعِلْمِ، عُمِلَ بِهِ أَوْ لَمْ یُعْمَلْ، خَیْرٌ مِنْ أَنْ تُصَلِّیَ أَلْفَ رَکْعَةٍ»؛ ابن ماجة قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، ج 1، ص 79، دار إحیاء الکتب العربیة، بی‌تا؛ حمیری، محمد بن علی،‏ روضة الأعلام بمنزلة العربیة من علوم الإسلام، ج ‏1، ص 217، طرابلس، منشورات کلیة الدعوة الإسلامیة، چاپ اول‏، 1429ق.
[3]. زمخشرى، ابوالقاسم محمود بن عمر، ربیع الأبرار و نصوص الأخیار، ج ‏4، ص 38، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، چاپ اول‏، 1412ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها