واژه «اخذ» در زبان عربی به معنای گرفتن و در اختیار خود قرار دادن است. همچنین واژه «اتخاذ» نیز به معنای گرفتن با دقت و توجه کامل است که معنای آن نزدیک به معنای «انتخاب» می‌باشد.[1]

«قَبَس» نیز به معنای آتش و یا شعله‌‌ای از آتش است،[2] ‌مانند جایی که به وسیله چوبی، قسمتی از یک آتش بزرگ برداشته می‌شود.

«قبس» در باب افتعال و یا همان «اقتباس» به همان معنای ثلاثی مجرد به‌کار رفته و به معنای طلب است و علاوه بر طلب آتش، به عنوان استعاره، در طلب علم و هدایت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.[3]

عمده تفاوت بین این دو وا‌ژه، آن است که «قبس» در اصل به معنای سیلان یافتن چیزی است که دارای نور باشد،[4] بر خلاف «اخذ» که به معنای عام گرفتن است.

به عبارتی، اقتباس به نحوی با نور در ارتباط است، اما اخذ لزوما چنین ارتباطی را ندارد.

گفتنی است که سه بار در قرآن کریم از ریشه «قبس» استفاده شده است که دو بار آن در ارتباط با «نار» و آتش و یک مورد آن در ارتباط با «نور» است.

[1]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 1، ص 42، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.

[2]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 6، ص 167، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.

[3]. برگرفته از:معنای کلمات قبس و لمح و لمحه 35428

[4]. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 9، ص 180.