جستجوی پیشرفته
بازدید
2275
آخرین بروزرسانی: 1402/06/17
خلاصه پرسش
آیه‌ای از قرآن، مشکلات انسان‌ها را بر اساس برنامه‌ای از قبل طراحی‌شده اعلام نموده و آیه‌ای دیگر، این مشکلات را ناشی از عملکرد خود انسان‌ها می‌داند. این ناهمخوانی چگونه قابل حل است؟
پرسش
ذیل تفسیر آیه 22 سوره حدید در تفسیر نمونه گفته شد: «بعضی مصائب همان مجازات و کفاره گناهان است و بعضی امری حتمی است که انسان‌ها در به وجود آمدن آنها نقشی ندارند، و منظور آیه شریفه قسم دوم این مصائب است». سؤال این است که از کجا می‌فهمیم که منظور آیه، قسم دوم است و شامل قسم اول نمی‌شود؟
پاسخ اجمالی

در آیه 22 سوره حدید، چنین آمده است:

«ما أَصابَ مِنْ مُصِیبَةٍ فِی الْأَرْضِ وَ لا فِی أَنْفُسِکُمْ إِلَّا فِی کِتابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَها إِنَّ ذلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ»؛

هیچ مصیبتى (ناخواسته) در زمین و نه در وجود شما روى نمی‌دهد مگر این‌که همه آنها قبل از آن‌که زمین را بیافرینیم در لوح محفوظ ثبت است و این امر براى خدا آسان است.

این آیه، اشاره به حتمی‌بودن مصیبت‌ها دارد، در حالی که برخی آیات دیگر اشاره به قسم دوم و یا بلاهای تغییرپذیر دارد. مثلا، در سوره شورى آمده است: «وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثِیرٍ»؛[1]

هر مصیبتى به شما رسد به دلیل اعمالى است که انجام داده‌‏اید، و بسیارى را نیز می‌بخشد.

با توجه به این‌که آیات قرآن یکدیگر را تفسیر می‌کنند، هنگامى که این دو آیه در کنار هم قرار گیرد، نشانگر آن خواهد بود که مصائبى که دامن‌‌گیر انسان می‌‏شود دو گونه است:[2]

  1. بعضی حتمی بوده و در تقدیر زندگی بشر ثبت شده و قابل تغییر نیست؛ بلکه بر اساس مصالح و مفاسدی مطابق نظام آفرینش، جعل می‌گردد؛ مانند برخی زلزله و طوفان‌ها.
  2. بعضی بلایا نیز قابل تغییر بوده و دچار شدن و یا نشدن به آنها، تحت اختیار انسان است، و اساسا مختار بودن انسان مربوط به دسته دوم است؛ مانند برخی تصادفات جاده‌‌ای.

بنابراین، آنچه در سوره حدید آمده، مرتبط با قسم اول مصیبت‌ها و آنچه در سوره شوری به آن اشاره شده، ناظر به نوع دوم آنها می‌باشد.

البته بر اساس برخی تحلیل‌ها و با توجه به فقدان عنصری به نام «زمان» در وجود خداوند و خلقت چنین عنصری از طرف خود حق تعالی، اگر معتقد باشیم خداوند هرآنچه با اختیار انسان‌ها در طول زمان رخ می‌دهد را بدون ارتباط با تقدم و تأخر زمانی می‌داند، آنچه در سوره حدید آمده را می‌توانیم حتی شامل مصیبت‌هایی بدانیم که ناشی از سوء اختیار انسان‌ها است.


[1]. شوری، 30.

[2]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 23، ص 362، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...